Kháng sinh là một loại thuốc đặc biệt quan trọng trong điều trị các bệnh về nhiễm khuẩn. Thuốc kháng sinh cho bà bầu cũng là một vấn đề thách thức lớn bởi sự nhạy cảm và vấn đề dị tật trẻ trong giai đoạn thai kỳ. Vậy có thai uống thuốc kháng sinh như thế nào?
Nhóm kháng sinh dùng cho phụ nữ có thai rất quan trọng. Ai cũng biết trong giai đoạn này mẹ bầu luôn hạn chế dùng thuốc cho bà bầu nói chung và thuốc kháng sinh nói riêng.
Tuy nhiên vẫn có những nhóm kháng sinh dùng cho phụ nữ có thai, bạn cùng tìm hiểu nhé!
Thuốc kháng sinh là gì?
Thuốc kháng sinh là tất cả các hợp chất tự nhiên, bán tổng hợp hay tổng hợp có tác dụng kháng khuẩn. Thuốc kháng sinh có vai trò rất quan trọng trong điều trị các bệnh do nhiễm khuẩn gây ra như bệnh lao, thương hàn, dịch tả… và được chia thành nhiều nhóm thuốc khác nhau:
- Nhóm beta – lactamin (penicillin, ampicillin, amoxicillin, cephalosporin…).
- Nhóm macrolid (erythromycin, clarithromycin, roxithromycin…).
- Nhóm teracyclin (doxycylin, minocyclin…).
- Nhóm phenicol (chloramphenicol, thiamphenicol).
- Nhóm aminoglycosid (streptomycin, kanamycin…).
- Nhóm quinolon (offloxacin, ciprofloxacin…).
Mỗi nhóm thuốc kháng sinh có phổ kháng khuẩn (sự nhạy cảm của thuốc kháng sinh trên vi khuẩn) khác nhau và đáp ứng điều trị với các bệnh lý khác nhau.
Tác dụng phụ của thuốc kháng sinh với người bình thường và bà bầu
Khi vào cơ thể, các thuốc kháng sinh sẽ gây ra các tác dụng phụ với mức độ nhẹ như: dị ứng da, buồn nôn, tiêu chảy… hoặc thậm chí nghiêm trọng như sốc phản vệ, nếu không cấp cứu kịp thời có thể dẫn đến tử vong!
Việc sử dụng thuốc kháng sinh trong một thời gian dài có thể gây ra rối loạn cân bằng tạp khuẩn đường ruột và nhiễm nấm candida ở da, miệng, ruột…
Khi mẹ uống kháng sinh lúc mang thai hoặc uống thuốc khi không biết mình mang thai thì hầu hết các thuốc kháng sinh đều vượt qua được hàng rào nhau thai và có thể gây tác hại cho thai nhi.
Mức độ tác hại trên thai nhi tùy thuộc vào loại kháng sinh sử dụng, liều lượng, thời gian sử dụng và thuốc đã được sử dụng trong giai đoạn nào của thai kỳ. Các tác hại gây ra có thể là khuyết tật, dị dạng hay thậm chí tử vong thai nhi.
Phân loại thuốc kháng sinh
Năm 1979, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phát triển một hệ thống phân loại thuốc kháng sinh có liên quan đến nguy cơ ảnh hưởng tiêu cực đến thai nhi. Trong đó có nhóm kháng sinh dùng cho phụ nữ có thai. Cụ thể:
Loại A
Dữ liệu thu thập từ những phụ nữ mang thai cho thấy nhóm thuốc loại A không có nguy cơ gây hại cho thai nhi trong ba tháng đầu.
Ngoài ra, cũng không có bằng chứng chứng minh kháng sinh nhóm A đem đến rủi ro cho trẻ nếu tiêm kháng sinh khi mang thai trong 2 tam cá nguyệt tiếp theo.
Đây có thể được xem là nhóm kháng sinh dùng cho phụ nữ có thai.
Loại B
Các nghiên cứu sinh sản trên động vật không chứng minh được kháng sinh loại B có nguy cơ cho thai nhi, tuy nhiên vẫn chưa có kết luận chính xác ở phụ nữ mang thai.
Bên cạnh đó, một vài nghiên cứu sinh sản trên động vật đã cho thấy tác dụng phụ (ngoại trừ việc giảm khả năng sinh sản), nhưng dữ liệu trên phụ nữ đã tiêm kháng sinh khi mang thai trong 6 tháng đầu chưa có bằng chứng xác nhận về nguy cơ cho thai nhi.
Loại C
Một số nghiên cứu trên động vật đã cho thấy tác dụng phụ đối với thai nhi (gây ra dị tật thai nhi bất thường hoặc tử vong) và không có sẵn những dữ liệu thực tiễn ở phụ nữ mang thai.
Do đó, thuốc trong danh mục C chỉ nên được kê toa nếu lợi ích điều trị tiềm năng vượt xa nguy cơ tiềm ẩn.
Loại D
Đây là các loại thuốc kháng sinh ảnh hưởng đến thai nhi. Có bằng chứng cho thấy kháng sinh loại D gây nguy cơ rủi ro đối với thai nhi ở người, tuy nhiên vẫn có một vài lợi ích từ việc sử dụng nhóm thuốc này.
Chẳng hạn, có thể cân nhắc dùng kháng sinh khi mang thai nếu thai phụ đang bị đe dọa đến tính mạng, hoặc đối với một bệnh nghiêm trọng mà những thuốc an toàn hơn không thể sử dụng hoặc không có hiệu quả.
Loại X
Các nghiên cứu trên động vật và dữ liệu trên người đã chứng minh nguy cơ gây bất thường cho thai nhi. Bởi vì rủi ro khi sử dụng thuốc loại X ở phụ nữ mang thai vượt xa bất kỳ lợi ích tiềm năng nào.
Do đó danh mục kháng sinh này không được sử dụng cho những phụ nữ đang hoặc nghi ngờ mang thai.
Nhìn chung, phần lớn thuốc kháng sinh chưa được nghiên cứu nhiều trong các thử nghiệm có kiểm soát trên người, do đó FDA đã phân loại thuốc kháng sinh an toàn cho thai phụ nằm trong nhóm A và B.
Nhóm kháng sinh dùng cho phụ nữ có thai bạn cần biết
Những loại thuốc tiêm kháng sinh khi mang thai thường được xem là an toàn bao gồm:
- Amphotericin B
- Ampicillin
- Amoxicillin
- Metronidazol (sử dụng vào thời kỳ giữa và cuối thai kỳ)
- Clarithromycin
- Erythromycin
- Azithromycin
- Penicillin G
- Vancomycin
- Penicillin, bao gồm amoxicillin và ampicillin;
- Cephalosporin, bao gồm cefaclor và cephalexin;
- Clindamycin.
Đây là nhóm kháng sinh dùng cho phụ nữ có thai bác sĩ có thể kê đơn cho mẹ bầu khi cần thiết trong thai kỳ của mình.
Cần chú ý điều gì khi sử dụng thuốc kháng sinh trong quá trình mang thai
Mặc dù 1 số nhóm thuốc kháng sinh được thông báo có thể sử dụng cho phụ nữ mang thai. Có thai 5 tuần uống thuốc kháng sinh cũng là vấn đề cần được cân nhắc.
Nhìn chung trong 3 tháng đầu của thai kỳ, tuy là nhóm kháng sinh dùng cho phụ nữ có thai thì khi dùng cũng cần được sự đồng ý của các bác sĩ.
- Khi bệnh giảm triệu chứng không được tự ý dừng thuốc. Vì có thể gây tình trạng kháng thuốc của vi khuẩn; dẫn đến diễn biến bệnh có thể trở nên nghiêm trọng hơn.
- Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ về cách dùng thuốc hoặc thay đổi loại thuốc khác. Thông báo với bác sĩ nếu sử dụng thuốc có tác dụng phụ không mong muốn.
- Hãy đảm bảo uống 2-3 lít nước mỗi ngày. Bạn cũng có thể uống nước ép hoa quả để duy trì lượng nước. Giúp loại bỏ các hóa chất độc hại ra khỏi cơ thể.
- Bổ sung các men vi sinh có lợi cho đường ruột để hệ tiêu hóa được hoạt động một cách tốt hơn.
Thuốc kháng sinh là thuốc dùng theo đơn của bác sĩ. Vậy nên, khi có nhu cầu sử dụng thuốc hoặc uống kháng sinh mà không biết mang thai, chị em nên đi khám để nhận được sự tư vấn tốt nhất.
Đối với trường hợp mẹ bầu khi sử dụng nhóm kháng sinh dùng cho phụ nữ có thai tốt nhất cần thông báo cho bác sĩ để được lựa chọn những loại thuốc phù hợp.
