Vậy cha mẹ phải làm thế nào để biết cách giáo dục giới tính cho trẻ, hoặc cụ thể hơn là theo mỗi độ tuổi thì trẻ cần biết gì?
1. Giáo dục giới tính: Tuổi nào cần biết gì?
Giáo dục giới tính được định nghĩa trong bài viết Sexuality Education – What it is? của Tổ chức y tế thế giới WHO: “Giáo dục giới tính một quá trình dạy và chia sẻ kiến thức; kỹ năng; thái độ; giá trị,… nhằm giúp cho các con hiểu được tầm quan trọng của giới tính; sự tôn trọng lẫn nhau; quan trọng là giúp cho trẻ hiểu thêm về bản thân và sống lành mạnh hơn.”
1.1 Trẻ ở tuổi nào, và cần biết gì về giới tính?
Năm 2021, About-Kids-Health và Caring-for-kids (Canada), những trang nội dung chuyên cung cấp thông tin giáo dục và chăm sóc trẻ em; đã phân cấp những điều về giới tính mà trẻ nên biết theo độ tuổi. Để từ đó, cha mẹ không phải loay hoay tìm cách giáo dục giới tính cho trẻ.
Cách giáo dục giới tính cho trẻ theo độ tuổi như sau:
- Tuổi 1 – 2: Gọi tên tất cả các bộ phận của cơ thể, bao gồm bộ phận sinh dục: Những điều thuộc về bản năng, cha mẹ nên cho con biết ở độ tuổi này. Để đến khi con lên 2 tuổi; con sẽ biết con trai và con gái khác nhau như thế nào.
- Tuổi 2 – 5 Hiểu đơn giản về việc “Em bé từ đâu đến?”: Trẻ ở độ tuổi mẫu giáo sẽ thường tò mò cũng như rất dễ tiếp thu. Thế nên, cha mẹ hãy cởi mở và nói cho con biết nhé.
- Tuổi 5 – 8: Hiểu cơ bản về xu hướng tính dục: Rằng có người đồng tính, lưỡng tính,..và cho con biết rằng, bộ phận sinh dục không phải là yếu tố tiên quyết để phân biệt giới.
- Tuổi 8 – 12: Học cách đánh giá thông tin: Giai đoạn này, cha mẹ nên cho con biết về sự thay đổi hormone sẽ khiến thay đổi kích thước dương vật, kích thước ngực,..
- Tuổi 12 – 18: Hiểu về sức khỏe sinh sản: Cha mẹ hãy cho biết tất tần tật về bao cao su, phòng tránh thai, bệnh lây qua đường tình dục,..
2. 9 cách giáo dục giới tính cho trẻ
2.1 Cởi mở hết mức khi con hỏi về giới tính
Câu hỏi: “Mẹ ơi con từ đâu đến”. Câu trả lời tất nhiên không phải là “con sinh ra từ nách; hoặc con nở ra từ trứng”. Giáo dục giới tính không nên bị nhầm lẫn với những câu nói đùa giỡn. Vì tình dục sẽ có ảnh hưởng trực tiếp đến hạnh phúc của con khi trưởng thành.
Cách giáo dục giới tính cho trẻ cần phải rõ ràng, cởi mở và không né tránh. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng nên biết rằng, nhà trường cũng sẽ có giới hạn trong việc giảng dạy; và không nên phó mặc cho nhà trường trong cách giáo dục giới tính cho trẻ.
>> Cha mẹ nên đọc: Hiểu các giai đoạn phát triển tâm lý theo lứa tuổi để trở thành cha mẹ hiểu con
2.2 Cách giáo dục giới tính cho trẻ qua sách báo, internet
Hiện nay, cha mẹ và các con có thể tiếp cận thông tin một cách nhanh chóng và dễ dàng. Với sự tiện lợi đó, cha mẹ có thể dễ dàng chọn những nội dung phù hợp cho con. Từ đó, giúp con học vừa học vừa chơi; và còn giảm cảm giác ngượng ngùng khi tiếp cận chủ đề này.
Ví dụ như cha mẹ đang đọc bài viết cách giáo dục giới tính cho trẻ trên trang MarryBaby này.
>> Cha mẹ nên đọc: 27 kỹ năng sống hữu ích cho trẻ 12 tuổi
2.3 Cho con biết giá trị tình dục trong cuộc sống
Khác với thời đại trước đây, như thời phong kiến, hoặc khi Nho giáo du nhập Việt Nam; các cụ có câu “nam nữ thụ thụ bất thân”. Dù không nhiều, nhưng tư tưởng ấy vẫn còn tồn tại trong nhiều gia đình người Việt. Chính vì thế, nhiều người không biết được tình dục có giá trị như thế nào trong đời cuộc sống; cũng như là trong hôn nhân.
Hiểu được điều đó, khi con bước qua độ tuổi từ 5-7 tuổi; cha mẹ hãy thẳng thắng nói với con về xu hướng tính dục; về người chuyển giới và sự đa dạng về giới tính (không chỉ có nam và nữ); như những gì con cần biết về bộ phận sinh dục.
2.4 Bình thường hóa những cuộc trò chuyện về giới tính
Cách giáo dục giới tính cho trẻ là cha mẹ cũng nên bình thường hóa mọi thứ. Chẳng hạn như “chim” là chim, mà ‘bướm” là bướm; mặc dù đó một cách ẩn dụ dễ thương. Nhưng lâu dần, trẻ sẽ hình thành thói quen nói giảm, nói tránh mỗi khi đề cập đến chuyện giới tính, hoặc tình dục.
2.5 Cho con biết sự thật về “phim khiêu dâm”
Dù là người lớn, đôi khi mọi người vẫn cảm thấy mình không đủ “giỏi” bằng các diễn viên phim khiêu dâm. Tương tự ở trẻ, các con cũng sẽ có khuynh hướng học theo những gì các con có được từ phim khiêu dâm. Vì hiện nay; các con có thể dễ dàng tiếp cận với phim khiêu dâm thông qua internet bất cứ lúc nào.
Vì vậy, cách giáo dục giới tính cho trẻ đó là hãy cho con biết sự thật “phim khiêu dâm” chỉ mang tính dàn dựng và hoàn toàn không có thật.
>> Hỏi-đáp bác sĩ: Cha mẹ cần làm gì để phòng tránh rối loạn tâm lý cho trẻ?
2.6 Cho con biết về “sự tin tưởng” khác với “sự ham muốn”
Cha mẹ nên cho con biết sự tin tưởng là yếu tố quan trọng trong việc xây dựng cuộc sống hạnh phúc; và là một điều kiện đi song song với tình dục; không cái nào hơn cái nào.
Hoặc cha mẹ cũng có thể lấy bản thân mình ra làm ví dụ cho con. Ví dụ về sự tin tưởng giữa hai vợ chồng. Từ đó, các con cũng dễ dàng hiểu được sự chia sẻ của cha mẹ.
2.7 Nói “mình không biết” thay vì không trả lời
Đôi khi, cha mẹ không nhất thiết phải biết tất cả mọi thứ mới là cha mẹ tốt. Câu trả lời “Cha/mẹ không biết” mặc dù không giúp con giải đáp thắc mắc ngay; nhưng lại không dập tắt sự tò mò của con. Thậm chí, đôi khi các con không nhất thiết có câu trả lời; thay vào đó, các con sẽ muốn có người để hỏi; bất kể có câu trả lời hoặc không.
Trường hợp con hỏi, và cha mẹ không biết, đó là cơ hội để cha mẹ tìm đọc thông tin và giải đáp sau cho con. Đây đích thực là một cách giáo dục giới tính cho trẻ thực sự văn mình và hợp thời.
>> Cách giáo dục giới tính cho trẻ tuổi dậy thì: Cha mẹ cần làm gì khi con trai đến tuổi dậy thì?
2.8 Cách giáo dục giới tính cho trẻ hiểu về tác dụng bao cao su
Cha mẹ; thầy cô và cộng đồng nên biết cách giáo dục giới tính cho trẻ em từ sớm; nhất là khi các con ở tuổi vị thành niên. Có kiến thức sớm về quan hệ tình dục; và giáo dục giới tính sẽ giúp thanh thiếu niên có được nguồn thông tin chính xác; giúp tự bảo vệ mình; tránh nguy cơ mắc STDs và mang thai ngoài ý muốn.
Để làm rõ những điều đó, cha mẹ phải cho con được nhìn thấy, cầm nắm, cũng như hiểu chính xác về bao cao su dùng để làm gì.
2.9 Thứ tự của tình dục và hôn nhân
Kể cả khi, cha mẹ đã làm mọi cách để giáo dục giới tính cho trẻ từ sớm; nhưng đôi khi chuyện quan hệ tình dục trước hôn nhân; thậm chí là khi con chưa đủ tuổi là một việc gần như KHÔNG THỂ KIỂM SOÁT.
Thay vì tạo áp lực cho con; cha mẹ hãy giúp con hiểu giá trị của bản thân, cho con được là chính mình; để từ đó con có những mối quan hệ lành mạnh và chất lượng.
Vì chỉ khi con thực sự hiểu những điều ấy, thì chính những sự hiểu biết về bản thân; về nhu cầu sinh lý mới có thể được kiểm soát một cách văn minh và có lý trí. Bằng không, những gì thuộc về bản năng sẽ dễ dàng lôi kéo các con.
>> Cách giáo dục giới tính cho bé trai và bé gái: Quan hệ tình dục trước hôn nhân là gì? Vì sao nên và vì sao không?
3. Vì sao phải biết cách giáo dục giới tính cho trẻ?
Năm 2018, nghiên cứu của tổ chức Unesco cho thấy: việc giáo dục giới tính giúp cho mọi người đáp ứng tốt về văn hóa và cách hòa nhập với xã hội. Đặc biệt là giúp trẻ em phát triển tốt các kỹ năng mềm; cũng như sự thấu hiểu bản thân; và hiểu mọi người nhiều hơn.
Nói tóm lại, cách giáo dục giới tính cho trẻ chỉ đơn thuần là cha mẹ hãy cởi mở hết mức với con; nói thẳng và thật không che giấu, cho con biết về tác dụng của bao cao su.
