Giáo dục con theo phương pháp Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi có thể giúp các con phát triển tư duy độc lập, tự tin, đồng thời con cũng ham học hỏi và tò mò nhiều hơn.
Vậy phương pháp giáo dục Montessori là gì? Có những nguyên tắc như thế nào? Làm thế nào để ứng dụng phương pháp Montessori cho từng giai đoạn tuổi cụ thể? Cùng MarryBaby khám phá thông tin ở bài viết này nhé!
1. Phương pháp giáo dục Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi là gì?
Phương pháp giáo dục Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi là phương pháp do Tiến sĩ Maria Montessori – người đã dành cả đời nghiên cứu sự phát triển của trẻ em về thể chất, tâm lý, cảm xúc và xã hội. Đây là phương pháp giáo dục dựa trên:
- Hoạt động tự định hướng (self-direct activities).
- Học thông qua thực hành (hands-on learning).
- Chơi một cách hợp tác (collaboratively play).
Trong lớp học ứng dụng phương pháp giáo dục Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi, trẻ em sẽ đưa ra những lựa chọn sáng tạo đối với việc học của mình. Trẻ em làm việc theo nhóm và cá nhân để khám phá và tìm hiểu kiến thức về thế giới và phát triển tối đa tiềm năng của mình.
Phòng học Montessori là môi trường được thiết kế đẹp mắt nhằm đáp ứng nhu cầu của trẻ trong một độ tuổi cụ thể. Tiến sĩ Maria Montessori phát hiện ra rằng; học tập theo phương pháp Montessori dẫn đến sự hiểu biết sâu sắc hơn về ngôn ngữ, toán học, khoa học, âm nhạc, tương tác xã hội và hơn thế nữa.
Tài liệu trong lớp học ứng dụng phương pháp Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi đều hỗ trợ một khía cạnh trong sự phát triển của trẻ; nó tạo ra sự phù hợp giữa sở thích tự nhiên và các hoạt động có sẵn. Trẻ em có thể học với kinh nghiệm và tốc độ của riêng mình. Trẻ có thể phản hồi với sự tò mò tự nhiên của chúng và xây dựng nền tảng vững chắc cho việc học tập suốt đời.
Sau khi biết phương pháp Montessori là gì rồi, bố mẹ đọc tiếp 8 nguyên tắc quan trọng khi áp dụng cách thức này nhé!
2. 8 nguyên tắc giáo dục phương pháp Montessori cho trẻ từ 0 – 6 tuổi
Theo sách Montessori: The Science Behind the Genius (tạm dịch: Montessori: Khoa học đằng sau những trẻ thiên tài); để có thể đạt được những lợi ích của phương pháp Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi; giáo viên hoặc người nuôi dạy trẻ cần phải đảm bảo 8 nguyên tắc sau đây.
2.1 Tự do di chuyển (Movement and cognition)
Trong lớp học ứng dụng phương pháp Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi, việc học được thực hiện thông qua chuyển động. Một số ví dụ có thể kể đến như:
- Đối với trẻ sơ sinh: các bé trong lớp học Montessori có thể di chuyển xung quanh toàn bộ căn phòng để khám phá và lấy đồ vật.
- Đối với trẻ tiểu học: trẻ em di chuyển để rửa bàn; và đánh dấu các chữ cái bằng giấy nhám, đặt các mảnh bản đồ lớn bằng gỗ vào đúng vị trí.
- Đối với trẻ lớn hơn: các em sẽ thực hiện mệnh lệnh bằng lời nói được viết trên thẻ; vừa để biết mình có hiểu đúng ngữ nghĩa hay không; vừa trải nghiệm động từ đó.
>> Bố mẹ đọc thêm Điểm danh top 10 món đồ chơi cho bé trai 1 tuổi
2.2 Tự do lựa chọn (Choice)
Học sinh trong lớp Montessori được tự do lựa chọn công việc các em thích làm; miễn là các em cảm thấy có niềm cảm hứng. Khi trẻ sẵn sàng, các em có thể chuyển sang bất kỳ lĩnh vực nào khác các em quan tâm.
Việc trẻ được lựa chọn để thực hiện một hoạt động bất kỳ giúp thúc đẩy động lực bên trong của con (intrinsic motivation – đây là một nguyên tắc quan trọng trong phương pháp Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi và sẽ được nói ở phần sau). Các em cũng sẽ chịu khó tương tác nhiều hơn với những tài liệu học tập được giao.
>> Bố mẹ đã biết về 10 tuần khủng hoảng của trẻ dưới 2 tuổi chưa? Tìm hiểu ngay nhé!
2.3 Tư do khám phá sở thích (Interest)
Phương pháp giáo dục Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi tạo điều kiện để các em khám phá những gì con quan tâm nhất; và cho các em sự tự do để tìm hiểu sâu hơn về những gì các em cảm thấy quan trọng. Giáo viên trong lớp sẽ ghi nhận, lưu tâm những điều các em hứng thú; và tạo điều kiện cho các dự án, nghiên cứu giúp các em học thêm.
Khi học sinh được nghiên cứu các môn học mà các em say mê, điều này càng làm tình yêu học tập của các em trở nên sâu sắc.
2.4 Dạy trẻ khả năng tự lập (Intrinsic reward)
Lớp học ứng dụng phương pháp Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi khuyến khích các con tự lập, tự quyết trong việc học; thay vì để các em chạy theo những động lực bên ngoài (extrinsic motivation) như điểm số, thành tích, bằng khen, v.v.
Các động lực bên ngoài tạo niềm hứng khởi, phấn khích ngay tức thì; nhưng hiếm khi có tác động lâu dài. Thậm chí những tác động đó chỉ là thoáng qua: trẻ có thể hành động tương ứng vào thời điểm đó; nhưng sự thay đổi này không mang tính lâu dài.
Giáo dục theo phương pháp Montessori khuyến khích động lực bên trong để giúp ích cho sự phát triển của trẻ. Các giáo viên đưa ra những phản hồi chân thực nhằm khuyến khích sự tự suy xét hơn là những lời khen ngợi suông. Các em học sinh cũng được thúc đẩy để suy nghĩ độc lập và tự định hướng. Kết quả sau cùng của phương pháp Montessori đó là nuôi dạy một đứa trẻ tự tin và ham học hỏi.
2.5 Học hỏi từ những người bạn của mình (Learning with and from peer)
Các lớp học Montessori dành cho trẻ ở đa dạng độ tuổi; để mang lại nhiều lợi ích về khả năng lãnh đạo và cố vấn về sau. Ngoài ra, học sinh nhỏ tuổi có thể quan sát công việc của các em lớn hơn. Điều này tạo ra sự mong đợi và phấn khích.
Những học sinh lớn tuổi là những hình mẫu của các em; vì chúng là những học sinh “dày dạn kinh nghiệm” trong lớp học. Trẻ lớn sẽ có cơ hội để dạy và cố vấn cho trẻ nhỏ hơn; điều này giúp xây dựng sự tự tin và kiên nhẫn. Ngoài ra, việc giảng dạy cho phép các em lớn hiểu biết sâu sắc hơn khi các em trình bày tài liệu cho các học sinh nhỏ tuổi.
>> Bố mẹ có thể xem thêm Tổng hợp những truyện ngắn thiếu nhi hay mẹ nên mua về cho bé
2.6 Trẻ có thể tự học mọi lúc (Contextual learning)
Phương pháp Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi khuyến khích các em học cách tự tư duy và khám phá. Các tài liệu Montessori được xây dựng để cho phép học sinh nắm vững từng khái niệm; và hỗ trợ trẻ phát triển quá trình tư duy phản biện của mình.
Một khi học sinh sử dụng tài liệu học tập thành công, niềm tự hào về thành tích của các em và sự hiểu biết sâu sắc hơn về chủ đề đó sẽ thúc đẩy trẻ tiếp tục học tập.
2.7 Tương tác với người lớn (Adult interaction)
Maria Montessori tin rằng giáo viên là mối liên hệ giữa trẻ và tài liệu; nhưng không phải là trọng tâm của lớp học. Các giáo viên được đào tạo nhận ra khi nào cần trợ giúp và cẩn thận để không can thiệp khi không cần thiết.
Học sinh tiểu học thường làm việc với các dự án chi tiết ở trường và trong cộng đồng cho phép các em làm việc song song với người lớn, phát triển ý thức năng lực, trách nhiệm và sự kết nối của các em trong thế giới.
2.8 Bình tĩnh và giữ trật tự (Order in the environment and in the mind)
Các lớp học ứng dụng phương pháp giáo dục Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi rất yên tĩnh và trật tự. Mọi thứ đều nằm ở đúng vị trí của nó; và trẻ em thường mải mê học tập.
Môi trường được sắp xếp theo cách tạo điều kiện tối đa cho việc học. Các em nhận được lợi ích từ thứ tự và khả năng dự đoán của lớp học Montessori; giúp giảm bớt lo lắng, xây dựng tính độc lập và nâng cao niềm yêu thích học tập.
>> Bố mẹ có thể quan tâm Bé 2 tuổi chậm nói: Dấu hiệu nhận diện và thơ hay cho trẻ tập nói
3. Ứng dụng phương pháp Montessori theo từng độ tuổi
3.1 Dạy trẻ từ 0 – 3 tuổi theo phương pháp Montessori
Chương trình học theo phương pháp Montessori cho trẻ từ sơ sinh đến 3 tuổi là tập trung vào sự phát triển của vận động, ngôn ngữ và tính độc lập. Giáo dục phụ huynh, hỗ trợ gia đình và tiếp cận cộng đồng cũng được chú trọng.
Chương trình Montessori trong giai đoạn này đặc biệt tập trung vào:
- Sự phát triển vận động và ngôn ngữ. Các hoạt động ngôn ngữ có cấu trúc; nhằm thúc đẩy tính độc lập và tiếp tục phát triển vận động. Ngoài ra, chương trình học còn có sự tập trung vào việc tiếp tục hoàn thiện các kỹ năng tay.
- Môi trường học tập thân thiện. Cung cấp cho trẻ môi trường học tập mà trong đó, chúng được đánh giá cao và là thành viên đóng góp của một cộng đồng nhỏ.
- Cơ hội phát triển sự tự tin và niềm yêu thích học tập của trẻ.
- Phát triển khả năng giao tiếp: Cung cấp nhiều cơ hội cho trẻ học cách trao đổi với người khác bằng ngôn ngữ nói; và khám phá sớm thế giới tự nhiên, xã hội và văn hóa rộng lớn hơn.
>> Bố mẹ xem thêm Cách dạy đọc-viết dễ hiểu cho bé chuẩn bị vào lớp 1
3.2 Dạy con theo phương pháp Montessori cho trẻ từ 3 – 6 tuổi
Chương trình Montessori trong giai đoạn này được phân chia và tập trung bốn lĩnh vực chính:
- Thực hành trong cuộc sống thực tiễn: Trẻ cần học cách sử dụng các động tác chính xác. Điều này đòi hỏi trẻ phát triển ý chí của chúng, tức là khả năng tự chủ, tự điều chỉnh, kiểm soát các chuyển động, cũng như kiểm soát sự chú ý. Nếu chúng được tự do làm việc theo nhịp độ riêng của chúng mà không bị gián đoạn; trẻ sẽ dần dần kéo dài khoảng thời gian mà chúng có thể tập trung. Khi hoàn thành một chu trình làm việc mà không bị quấy rầy, trẻ thường trải qua cảm giác vô cùng hài lòng và tự tin hơn vào khả năng của chính mình.
- Hoạt động thúc đẩy các giác quan: Cung cấp cho trẻ em những chìa khóa để khám phá thế giới, cũng như một phương tiện để tinh chỉnh nhận thức và xây dựng nền tảng cho tư duy trừu tượng và sự sáng tạo. Các bài tập Montessori về các giác quan hỗ trợ và phát triển các kỹ năng và thiên hướng như khám phá, quan sát, đặt câu hỏi và suy đoán.
- Ngôn ngữ: Xây dựng cho trẻ em một nền tảng để có được sự tự tin và sử dụng ngôn ngữ một cách sáng tạo qua nhiều phương thức giao tiếp. Trẻ em cũng có cơ hội thưởng thức nhiều loại tài liệu chất lượng tốt và đa dạng, cũng như sách tham khảo và thực tế.
- Khả năng toán học: Trẻ trong giai đoạn này sẽ được phát triển khả năng toán học thông qua việc phán đoán các khoảng cách, chiều hướng, sự đồng nhất, và trình tự.
Ngoài ra, chương trình học cũng bao gồm các nguồn tài nguyên và hoạt động giới thiệu cho trẻ em về nghệ thuật thị giác, âm nhạc, giáo dục thể chất, khoa học, địa lý và lịch sử.
