Category: Nuôi dạy con

Các phương pháp dưới đây có thể giúp cũng cố tâm lý trẻ nhỏ để bé làm quen với việc xa mẹ trước khi đến tuổi đi học.

Để bé tham gia vào một hoạt động nào đó
Nên cho bé và người giữ trẻ cùng tham gia làm một việc gì đó trước khi bạn rời khỏi. Đến lúc đi, hôn tạm biệt con nhanh chóng và lập tức đi ra cửa. Bé có thể khóc, nhưng việc đang làm cùng người giữ trẻ sẽ giúp bé xao nhãng ngay khi bạn đi khuất. Ít khi tập trung vào một việc quá lâu là một đặc điểm của tâm lý trẻ nhỏ mà bạn có thể tận dụng trong trường hợp này.

Dùng một vật thay thế
Một vật nào đó để nhớ về bố hay mẹ có thể giúp bé đối mặt với sự vắng mặt của bạn tốt hơn, vì vậy khi bạn đi ra ngoài, nên đưa cho bé một vật kỷ niệm cá nhân. Nó có thể là bất cứ thứ gì, từ một tấm ảnh đến một cái áo ấm của bạn hay một cái kẹp áo đặc biệt. Cũng có khả năng vật thay thế đó sẽ có tác dụng ngược đối với tâm lý trẻ nhỏ vì cứ thường xuyên nhắc bé nhớ về bạn, vì vậy sau khi về, bạn nên hỏi người giữ trẻ xem bé có bị kích động bởi vật đó hay không. Một vật để tạo sự an toàn cho tâm lý trẻ nhỏ như một cái chăn, một con thú bông mềm mại hay thậm chí là chính ngón tay cái của bé cũng có thể là một nguồn ai ủi với bé.

Hình thành một quá trình chuyển tiếp
Nếu bạn ra khỏi nhà vào buổi tối, nên nhờ người trông trẻ đến sớm nửa tiếng. Bạn hãy dành khoảng nửa tiếng trước khi đi để cả bạn, bé và người trông trẻ có thể cùng làm chung một số hoạt động. Khi bé trông có vẻ vui vẻ cùng người giữ trẻ là lúc bạn có thể rút lui trong im lặng. Nếu như bé đem đến cho bạn một cuốn sách và muốn bạn đọc, bạn có thể hướng bé theo hướng khác bằng cách nói với bé: “Con có thấy là chị ấy muốn đọc sách cùng con không?” hay nếu như bé muốn được bế, hãy gợi ý rằng bé người giữ trẻ rất thích làm công việc này. Một điều bạn nên biết về tâm lý trẻ nhỏ là chỉ cần bố hoặc mẹ còn ở đó, bé sẽ không muốn gần người trông trẻ. Vì vậy, nếu có thể, hãy để bố của bé đóng vai trò chuyển tiếp. Như vậy, quá trình chuyển tiếp có thể diễn ra nhẹ nhàng hơn nếu như bố đóng vai trò là người trung gian khi mẹ rời đi, và ngược lại.

Hãy để bé học cách đối mặt
Không có ông bố bà mẹ nào lại muốn con mình có những nỗi buồn không đáng có, nhưng đối diện với sự xa cách là một trong những kỹ năng bé cần học trong cuộc sống. Nếu bạn đã thử mọi cách nhưng không hiệu quả, tốt nhất là không làm gì cả. Đây là lúc để bé hiểu rằng không phải lúc nào mọi người cũng có thể chiều theo ý bé. Bé phải học cách đối diện nó. Nếu như bé dính chặt vào bạn đến nỗi bạn không thể ra khỏi phòng mà không có sự phản kháng, việc bạn đáp ứng mọi yêu cầu của bé sẽ chỉ làm tình hình tệ thêm. Bé sẽ an toàn khi ở nhà, vì thế đừng quá lo lắng nếu bé có la khóc khi bạn rời đi. Trước khi rời khỏi, bạn nên cố gắng nói với bé bằng giọng điệu nhẹ nhàng nhưng chắc chắn rằng mọi thứ sẽ ổn và đừng nên cảm thấy tội lỗi khi để bé ở nhà.

Việc bé la khóc mỗi khi bạn rời khỏi phòng dù chỉ trong một phút, sợ sệt người lạ, hoặc bị giật mình bởi tiếng ồn lớn khiến bạn lo lắng. Thật ra, đây lại là dấu hiệu cho thấy tâm lý trẻ nhỏ đang phát triển đúng hướng. Sự lo lắng phải xa cách bố mẹ là bình thường và là một phần trong quá trình phát triển về nhận thức và tình cảm của một đứa trẻ.

Nhìn từ quan điểm của bé, thế giới bên ngoài thật rộng lớn, mới lạ và cũng thật đáng sợ. Mỗi bước đi chập chững của bé hướng tới sự độc lập cũng như đi kèm với nỗi lo sợ về những gì bé sắp gặp phải. Khi dần nhận thức nhiều hơn về thế giới xung quanh, bé sẽ phát hiện ra rằng có những thứ có thể sẽ không như ý bé: Chú mèo con hiền lành có thể đột nhiên cào bé trầy da, bạn hàng xóm giành mất đồ chơi của bé và cha mẹ đôi khi biến mất hàng giờ liền.

Khi suy nghĩ và tâm lý trẻ nhỏ trở nên phức tạp hơn, bé còn có thể tưởng tượng ra vô số kịch bản đáng sợ liên quan đến những đồ vật trong nhà. Bỗng nhiên bé thấy sợ tiếng máy hút bụi hay tiếng máy giặt hoạt động, chưa kể đến những con quái vật tưởng tượng dưới gầm giường hoặc trong kẹt tủ.

Bên cạnh đó, khi thích nghi hơn với môi trường xung quanh, tâm lý trẻ nhỏ nảy sinh phản ứng với những áp lực mà vài tháng trước bé hầu như không nhận ra. Kết quả là bé nảy sinh tâm lý không muốn ở một mình và không muốn rời xa ba mẹ dù chỉ giây lát.

Người lớn có thể lo lắng vì nhiều vấn đề khác nhau và trẻ nhỏ cũng thế. Khi đã phân biệt được những khuôn mặt quen và lạ, bé sẽ bắt đầu biết sợ người lạ cũng như bất kỳ đối tượng không thân quen nào khác. Tâm lý sợ xa bố mẹ thường xuất hiện từ tháng thứ 10 trở đi ở hầu hết các trẻ nhỏ.

Ngoài ra, bé con của bạn cũng có thể trở nên sợ hãi một đối tượng đặc biệt, chẳng hạn như côn trùng hoặc nước. Nếu bé đột nhiên sợ hãi con chó nhà hàng xóm trong khi trước đây vẫn bình thường với nó, sợ hãi có thể phát sinh từ một sự cố thực tế nào đó. Ví dụ như bé đã từng đụng phải một con chó đang gầm gừ giận dữ và hình ảnh này được lưu lại trong não bé một thời gian dài và gây ra những phản ứng sợ hãi như bạn đã thấy.

Không chỉ xuất phát từ trí tưởng tượng của bé, những nỗi sợ hãi còn có thể là do những nhân vật phản diện trong các câu chuyện cổ tích mà bé được nghe kể, ví dụ như con sói xấu xa trong chuyện “Ba chú heo con”.

Tất cả những lo lắng này là hoàn toàn bình thường đối với sự phát triển trong tâm lý trẻ nhỏ. Đa số các trường hợp sẽ biến mất khi bé lớn hơn và bắt đầu có thể kiểm soát cảm xúc của mình tốt hơn.

Giúp bé chiến đấu với ma quỷ
Các bé ở tuổi chập chững tập đi hiếm khi gặp ác mộng, nhưng nếu bé thức dậy giữa đêm vì một giấc mơ đang sợ nào đó, bạn nên vỗ về bé rằng đó chỉ là tưởng tượng thôi. Sau đó, bạn ở lại cho đến khi bé đủ bình tĩnh để ngủ lại. Nếu bé gặp cùng một cơn ác mộng nhiều lần, bạn cần dành thời gian nói chuyện với bé về cơn ác mộng đó vào sáng hôm sau, khi bé không còn phải lo ngại về bóng tối nữa.

Khi bé đã bình tĩnh hơn, bạn có thể giúp bé chiến thắng sự sợ hãi bằng cách gợi ý hướng giải quyết những tình huống bé có thể gặp phải trong mơ. Ví dụ, nếu một người đáng sợ đuổi theo bé, gợi ý bé xua chó đuổi người ấy đi. Còn nếu tâm lý trẻ nhỏ khiến bé tin rằng kẻ xấu có thể bay, đi xuyên qua các bức tường, bạn có thể thuyết phục rằng bé cũng có phép thuật để chống lại.

Trấn an bé với những câu chuyện thần tiên
Kể một câu chuyện có thể là cách tuyệt vời để giải thoát những điều đáng sợ khỏi tâm lý trẻ nhỏ. Ví dụ, khi bé đang co người vì sợ cơn bão ngoài cửa sổ, bạn có thể kể về một nhân vật nhân từ, người tạo ra tia chớp và sấm sét để trừng phạt kẻ xấu chẳng hạn.

Khen ngợi bé
Tận dụng mọi cơ hội có thể để khen ngợi những điều bé làm được cũng là một cách hay để củng cố tâm lý trẻ nhỏ. Không bao giờ trêu chọc hay chế nhạo khi bé sợ vì làm như vậy sẽ càng ám ảnh bé thêm. Bạn cũng có thể giúp tăng sự tự tin bằng cách cho bé làm quen với các thử thách, ví dụ như nghịch nước ở bồn tắm. Dần dần bé sẽ cảm thấy đủ can đảm để đến hồ bơi cùng bạn.

Không đòi hỏi quá nhiều ở bé
Một số cha mẹ yêu cầu con cái phải độc lập trước khi các bé sẵn sàng, nhưng cách đó thường phản tác dụng. Nếu bạn gây sức ép để bé chơi những trò bé sợ tại sân chơi, điều này không tốt cho tâm lý trẻ nhỏ vì chỉ khiến bé cảm thấy xấu hổ về bản thân mình và bé sẽ càng sợ bạn bè cũng như cái cầu tuột. Mỗi bé đều cần được phát triển quyền tự chủ một cách tự nhiên theo tốc độ của riêng bé.

Người lớn cần làm gương cho bé
Tâm lý trẻ nhỏ sẽ bị ảnh hưởng từ cách cư xử của ba mẹ, ví dụ nếu bạn lo lắng với tiếng động lạ trong đêm, đi lòng vòng xung quanh trong khi bé chơi, tỏ ra quyến luyến mỗi khi chào tạm biệt, hệ quả là mỗi khi đối mặt với một thách thức, bé tin rằng phải có ai đó bên cạnh để bảo vệ bé. Ngược lại, nếu bạn tiếp cận tình huống với sự tự tin và bình tĩnh, bé sẽ dần dần học cách phản ứng giống như vậy.

Nỗi sợ hãi chỉ đáng bận tâm nếu chúng làm bé bất an, gián đoạn giấc ngủ hoặc làm bé không còn tự nhiên chơi đùa như trước. Nếu sự trấn an nhẹ nhàng của bạn không khiến bé bớt lo lắng, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ.

Cho bé làm quen với sự vắng mặt của mẹ
Tâm lý trẻ nhỏ nhìn chung đều sợ phải xa người thân, đặc biệt là mẹ của bé. Bạn có thể giúp bé làm quen với sự vắng mặt của bạn qua những trò chơi nhỏ. Khi tâm trạng của bé thoải mái, đặt đồng hồ báo thức trong một phút, đưa đồng hồ cho bé giữ và ra khỏi phòng. Sau đó xuất hiện trở lại ngay sau khi chuông reo. Bạn có thể đổi vai: bạn là người ở lại còn bé ra khỏi phòng.

Khi bé tự tin hơn, từ từ kéo dài thời gian bạn phải ra ngoài. Bài tập này giúp bé hiểu trình tự: Bạn ra đi, thời gian trôi qua, và bạn trở lại. Bé sẽ cảm thấy thoải mái hơn nhiều khi biết trước những điều sắp xảy ra.

Nói lời tạm biệt
Nhiều bậc cha mẹ tìm cách lẻn ra ngoài khi bé lơ đãng vì sợ thấy bé khóc, điều này chỉ làm cho bé bám bạn nhiều hơn vì bé không biết bao giờ bạn sẽ lại lẻn đi như thế.

Thay vào đó, bạn nên cho bé một khoảng thời gian để dịu dần, sau đó nhanh chóng và vui vẻ chào bé với một lời nói yêu thương: “Mẹ sẽ nhớ con rất nhiều”. Cũng đừng quên báo cho bé thời gian bạn sẽ quay lại: “Mẹ phải đi bây giờ, nhưng mẹ sẽ về sau khi con ăn và ngủ trưa”.

Cho bé một vật thay thế bạn
Một trong các cách ổn định tâm lý trẻ nhỏ khá hiệu quả là đưa cho bé con búp bê, thú nhồi bông hay một vật gì đó dễ thương có thể xoa dịu bé khi bạn ra ngoài ban ngày và khi bé ngủ một mình ban đêm. Những điều xấu xa sẽ ít đáng sợ hơn một chút mỗi khi bé nắm chặt đồ vật này trong tay.

Giảm bớt nỗi sợ hãi khi đi ngủ
Nếu bé lo lắng về con quái vật đang trốn dưới gầm giường, bạn cần cam đoan rằng sẽ giữ những con vật hung dữ đó tránh xa con. Bạn cũng nên làm cho căn phòng của bé ấm cúng, thoải mái, tốt nhất là thắp sáng căn phòng để không có những con quái vật tưởng tượng ở các góc khuất. Bạn có thể dán một mẩu giấy vui trên cánh cửa tủ quần áo: “Không cho phép quái vật vào đây”. Đây là những cách đơn giản để ổn định tâm lý trẻ nhỏ.

Cố gắng không cho trẻ xem chương trình, phim ảnh hoặc sách đáng sợ vì chúng sẽ chỉ làm tâm lý trẻ nhỏ thiếu ổn định hơn trước khi đi ngủ. Cuối cùng, bạn cần thiết lập một lịch trình việc cần làm trước khi đi ngủ và tuân thủ nó, ví dụ như tắm, kể chuyện và nói chuyện âu yếm trước khi tắt đèn. Để giúp bé ngủ thoải mái, ba mẹ cần cố gắng giữ cho buổi tối thật yên tĩnh.

Theo Thạc sĩ Phạm Thị Thúy thì phần lớn nguyên nhân khiến trẻ không nghe lời là từ phía cha mẹ.

1.Cha mẹ áp đặt:
Cha mẹ luôn mong những điều tốt đẹp nhất cho con mình, vì thế nhiều bậc cha mẹ luôn đưa ra những thứ mình muốn con làm theo mà không hề quan tâm đến cảm xúc của trẻ. Những việc làm độc đoán, bắt buộc của bố mẹ không những khiến trẻ không nghe lời mà có khi cón có những việc làm chống đối.

Giải pháp: Thường xuyên trò chuyện, cho con bày tỏ ý kiến của mình và tỏ thái độ tôn trọng ý kiến của con sẽ giúp trẻ tin cậy cha mẹ hơn. Cha mẹ hãy trở thành người tư vấn cho con, hướng con theo hướng tích cực có tác động tới trẻ hiệu quả hơn vì trẻ không có cảm giác bị ép buộc mà mình có quyền lựa chọn. Khi trẻ thấy được tôn trọng và hiểu cha mẹ muốn tốt cho mình thì chắc chắn sẽ nghe lời cha mẹ hoàn toàn.

2.Cha mẹ thiếu quan tâm:
Quá nhiều công việc khiến cha mẹ không có nhiều thời gian dành cho trẻ. Nhiều trẻ cho rằng cha mẹ không hề thương yêu mình nên không muốn hợp tác với cha mẹ. Một số trường hợp trẻ cố tình không nghe lời, quậy phá vì muốn cha mẹ quan tâm đến mình nhiều hơn.

Giải pháp: Dù bận rộn đến mấy, các bậc cha mẹ hãy cố gắng sắp xếp công việc ổn định để dành nhiều thời gian cho con, khích lệ động viên tinh thần khi con làm tốt công việc được giao. Biện pháp này sẽ khiến trẻ hăng hái khi được cha mẹ giao việc.

3.Thiếu sự công bằng:
Trong gia đình có hai con trở lên, sự thiếu công bằng trong việc cha mẹ đối xử giữa các con là điều không thể tránh khỏi. Quan niệm anh, chị phải nhường cho em đôi khi khiến trẻ cảm thấy thiếu công bằng. Dù là anh, chị nhưng trẻ cũng chỉ là đứa trẻ chưa chúng cũng chưa thể ý thức được hết trách nhiệm của mình.

Giải pháp: Để dạy con ngoan, cha mẹ nên khéo léo trong việc phân chia quyền lợi cũng như trách nhiệm giữa các con thật công bằng, không thiên vị giữa trẻ lớn, trẻ nhỏ với nhau. Vì điều này sẽ làm trẻ không phục cha mẹ. Phân chia rõ trách nhiệm và quyền lợi của các thành viên trong gia đình, giải thích rõ cho trẻ để trẻ hiểu mình được đối xử công bằng sẽ khiến trẻ “tâm phục” và nghe lời cha mẹ hơn.

4.Cha mẹ mất uy tín:
Nhiều lần cha mẹ thất hứa với con vì nhiều ký do như nhau: “Tại bố bận quá!”, “Tại mẹ quên!”…, sẽ khiến trẻ thất vọng, mất dần niềm tin vào cha mẹ.

Giải pháp: Để trẻ nghe lời, đầu tiên cha mẹ phải là tấm gương tốt để cho trẻ noi theo. Nên tránh xung đột cãi vã, không hạ thấp uy tín của nhau trước mặt con bởi những hành động này có tác hại rất lớn tới suy nghĩ của trẻ. Bất cứ điều gì cha mẹ đã hứa với trẻ thì nên cố thực hiện, nếu không làm được thì không nên hứa vì người trẻ tin tưởng đầu tiên là cha mẹ, trẻ sẽ không nghe lời người mình không tin tưởng.

5.Trẻ có vấn đề về sức khỏe, tâm lý:
Trẻ bị cô giáo mắng, bị bạn bắt nạt ở trường hay đang có vấn đề về tâm lý thường không nghe lời cha mẹ.

Giải pháp: Đối với trường hợp này cha mẹ nên tìm hiểu nguyên nhân từ đâu. Hãy quan sát, hỏi han để trẻ cảm thấy tin tưởng và bày tỏ những khúc mắc của mình. Khi đã biết rõ nguyên nhân, cha mẹ nên hướng dẫn trẻ ứng phó với những cảm xúc tiêu cực ấy. Hãy cho trẻ được thoải mái bộc lộ cảm xúc là cách tốt nhất để trẻ giải tỏa bớt căng thẳng từ đó có tâm lý thoải mái và ổn định hơn.

6.Trẻ hiểu sai về quyền trẻ em:
Trẻ em ngoài những quyền lợi được pháp luật bảo vệ ra còn có một số trách nhiệm phải làm. Vì thế để dạy con ngoan cha mẹ nên tìm hiểu và giải thích cho trẻ hiểu cả quyền lợi và trách nhiệm của trẻ. Dù trách nhiệm của trẻ em không lớn lắm nhưng cần tạo cho trẻ thói quen sống có trách nhiệm từ những công việc nhỏ như làm việc nhà, việc học hành, việc đối xử lễ phép với người lớn,… Khi hiểu rõ về quyền lợi và trách nhiệm của mình thì trẻ sẽ tự giác vâng lời cha mẹ hơn.

Giải pháp: Để trẻ biết nghe lời và lắng nghe những điều bạn nói, trước hết bạn phải là người biết lắng nghe trẻ. Ngoài ra, người lớn trong gia đình phải thống nhất trong việc giáo dục trẻ, tránh tình trạng người này nghiêm khắc người kia nuông chiều.

Để trẻ biết nghe lời không khó, chỉ cần bạn bình tĩnh tìm ra giải pháp thì trẻ bường bỉnh, khó bảo bao nhiêu cũng sẽ ngoan ngoãn hơn.

Hiểu Minh

Bé 2 tuổi đã có thể làm quen với tiếng Anh?
Đây là thời điểm bé bắt đầu quen với tiếng mẹ đẻ, có thể bạn sẽ tự hỏi liệu có nên cho bé tiếp xúc với các loại ngôn ngữ khác, điển hình là tiếng Anh hay không. Những năm đầu đời là thời điểm trẻ nhỏ dễ dàng học ngôn ngữ mới bởi lúc này não bộ rất nhạy trong việc ghi nhớ.

Những bé sinh trưởng và phát triển trong gia đình nói hai thứ tiếng có thể có lượng từ vựng ít hơn ở mỗi ngôn ngữ, nhưng tổng số lượng từ mà bé biết lại bằng với số lượng từ mà một bé khác cùng tuổi chỉ nói tiếng mẹ đẻ sử dụng. Khả năng nói cùng lúc hai ngôn ngữ sẽ đem lại nhiều lợi ích về lâu dài cho bé.

Cách bắt đầu tốt nhất trong việc học ngoại ngữ đối với các bé 2 tuổi là tạo môi trường cho bé được tiếp xúc và giao tiếp với người bản xứ. Việc luyện nghe qua băng đĩa hay đến các lớp học tiếng Anh thiếu nhi sẽ ít mang lại hiệu quả, bởi việc lặp đi lặp lại các câu nói trong tình huống giao tiếp hàng ngày sẽ giúp kích thích não bộ phát triển nhất. Con bạn sẽ có khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ thứ hai một cách thành thục nếu bé liên tục tiếp xúc với nó cho đến khi trưởng thành.

Nếu bé 2 tuổi chỉ duy trì việc học tiếng Anh tới khi 4 tuổi, bé khó có thể thành thạo ngoại ngữ vào năm 18 tuổi. Tuy nhiên, cho dù bé không thể giao tiếp trôi chảy, việc cho bé học tiếng Anh hay bất cứ ngoại ngữ nào khác trong những năm đầu đời vẫn để lại cho bé một nền tảng có thể giúp bé học lại ngôn ngữ đó nhanh hơn những người mới bắt đầu.

Nếu bạn có ý định cho bé 2 tuổi nhà mình tiếp xúc với một ngôn ngữ khác ngoài tiếng mẹ đẻ, ngay lúc này nên tìm kiếm những cuốn sách song ngữ nổi tiếng dành cho trẻ em để khuyến khích bé đọc.

Cuộc sống riêng của mẹ

Một ngày nào đó, vợ chồng bạn sẽ nhận ra rằng những cuộc trò chuyện giữa hai người hầu như chỉ xoay quanh các vấn đề về… bé 2 tuổi. Sao bạn không thử khởi động ngày mới của bạn bằng việc có một bữa ăn cùng với các cô bạn gái hay người bạn đời của bạn mà không có sự hiện diện của trẻ con, nghĩa là không dắt bé theo và cũng không nói chuyện về bé. Bạn cũng có thể tham gia một khóa học hoặc gia nhập vào một câu lạc bộ nào đó.

Rất nhiều bé ỷ lại vào cha mẹ, thậm chí còn tỏ ra “thù ghét” những việc làm vệ sinh cá nhân. Làm sao để bé tự giác thực hiện mà không cảm thấy khó chịu?

1.    Vừa hướng dẫn vừa tham gia cùng bé:
Đầu tiên, hãy sắp xếp một thời gian biểu cụ thể để những việc làm vệ sinh cá nhân trở thành thói quen của bé. Ví dụ: đánh răng, rửa mặt trước và sau khi đi ngủ, rửa tay trước khi ăn, vệ sinh sau khi đi bô,…Trong thời gian để bé làm quen với thời gian biểu này, cha mẹ trực tiếp làm vệ sinh giúp bé.

Khi bé đã bắt đầu hình thành thói quen vệ sinh cá nhân bạn hãy vừa giúp con, vừa hướng dẫn tỉ mỉ cách làm cho con, nói với con về ý nghĩa của việc vệ sinh. Sau đó để bé dần dần tự thực hành từng việc một. Khi bé hiểu rõ về cách làm và ý nghĩa của việc mình đang làm sẽ khiến các bé cảm thấy không bỡ ngỡ.

Trước khi tập cho bé thói quen tự vệ sinh bạn nên chuẩn bị đầy đủ các vật dụng cần thiết cho bé như: chậu rửa mặt, khăn mặt, xà phòng, bông ngoáy tai, lược… Nên chọn các đồ vật xinh xắn, đáng yêu để bé cảm thấy thích thú.

Trong quá trình để bé tự thực hiện các việc bạn nên quan sát và kiểm tra thường xuyên. Việc này giúp bạn đánh giá chính xác điều nào bé đã làm được, điều nào chưa được.

2.    Tạo hứng thú cho bé:
Đừng để những việc làm vệ sinh cá nhân trở thành “cơn ác mộng” với con trẻ mà hãy tạo cho bé sự thích thú khi tự làm vệ sinh. Cha mẹ có thể khuyến khích để bé vừa hát vừa múa mỗi khi rửa tay, chân hoặc mở băng đĩa có các bài hát thiếu nhi vui nhộn khi bé tắm… Những điều này sẽ khiến con bạn vui vẻ hơn, và mang đến cảm giác như bé đang tham gia vào một trò chơi thú vị nào đó.

Ngoài ra, cha mẹ cũng thông qua các trò chơi để hướng dẫn con vệ sinh cá nhân như: trò chơi nấu ăn và sau đó ăn cơm. Trước khi ăn, các bạn cùng chơi cần rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng.

3.    Không cáu gắt hay quát mắng:
Cha mẹ cần nhẹ nhàng khuyến khích và hướng dẫn bé từng chút một, không nên nóng vội. Vì việc giáo dục vệ sinh cá nhân cho con trẻ phải phù hợp với từng lứa tuổi.

Nếu thấy con làm tốt việc vệ sinh cá nhân thì cha mẹ nên khen ngợi để bé cảm thấy tự tin hơn và hứng thú hơn. Khi thấy bé chưa tự làm được, thì bạn cũng tuyệt đối không la mắng hay tỏ thái độ không vừa lòng với bé, mà nhẹ nhàng hướng dẫn cho bé làm lại từ đầu.

4.    Cha mẹ làm gương:
Các bé thường có xu hướng bắt chước theo hành vi của người lớn, đặc biệt là cha mẹ. Vì vậy, cách dạy dỗ con cái tốt nhất là cha mẹ hãy làm gương. Hãy cùng con đánh răng vào mỗi buổi tối và sáng. Vừa đánh răng, bạn vừa hướng dẫn bé cách chải răng đúng cách và để bé làm theo.

TT

Nếu bé của bạn rất lộn xộn, cẩu thả khi ở nhà, lục tung sách vở tìm kiếm đồ đạc trước khi đến trường hoặc “vô tư vấy bẩn” khi chơi đùa cùng bạn ở trường học. Bé về đến nhà, mồ hôi nhễ nhại, và với đôi tay lấm lem bùn đất đã vội bốc ngay dĩa trái cây mẹ chuẩn bị sẵn nhâm nhi.

Nếu bạn chấp nhận những việc đó lặp đi lặp lại mỗi ngày vì nghĩ “trẻ con vốn ngây thơ” hoặc “lớn lên sẽ tự biết” thì đã đến lúc bạn nên thay đổi quan điểm. Chỉ bởi đơn giản, sự bừa bộn, lộn xộn của trẻ phản ánh một óc tổ chức, sắp xếp kém và khiến bé tốn nhiều thời gian hơn khi tìm kiếm đồ vật.

Sự lộn xộn không chỉ đến từ nếp sinh hoạt mà có thể kéo theo việc bé “rối tung” lên khi xử lý công việc sau này khi lớn lên. Còn hệ lụy bệnh tật từ việc nhiễm khuẩn, không giữ gìn vệ sinh sạch sẽ thì có lẽ là vấn đề ai cũng biết.

Nhưng làm thế nào để rèn luyện tính ngăn nắp và giữ gìn vệ sinh ngay từ khi trẻ còn rất nhỏ? Một vài phương pháp gợi ý sau đây sẽ giúp các bố mẹ trẻ có thêm lựa chọn trong cách dạy con.

Xây từ nếp nhà
Cách sống, nếp sinh hoạt của ba mẹ có tầm ảnh hưởng rất lớn đến con. Trẻ chỉ đơn giản nhìn theo và ghi nhận thông tin, vô thức dần hình thành ý thức và trẻ làm theo một cách tự nhiên. Nếu muốn trẻ gọn gàng, ngăn nắp, cha mẹ trước hết phải gọn gàng, ngăn nắp trong sắp xếp nhà cửa, đồ đạc.

Chẳng hạn, bạn muốn bé chén ăn xong phải rửa, úp vào chạn, lấy đồ vật dùng phải để lại vị trí cũ thì bạn hãy nói rõ với bé điều ấy và tuyệt đối làm theo, không có ngoại lệ. Nếu bé làm sai, bạn đừng sửa lỗi giúp bé mà hãy bảo bé phải hoàn thành nốt việc ấy.

Đối với việc giữ gìn vệ sinh cũng vậy, bạn hãy luôn đặt ra những câu “nếu thì” đơn giản như: “Nếu chưa rửa tay thì chưa được ăn”, “Nếu quần áo chưa gấp thì chưa được đi chơi”… Và quan trọng là bạn hãy để bé tự làm mọi việc và chỉ thẩm định kết quả cuối cùng.

Bé sẽ nhận ra rằng, nếu bé chỉ làm một cách qua loa, cẩu thả thì sẽ phải làm lại, mất nhiều công sức và thời gian hơn. Từ đó, bé sẽ dần dần hình thành ý thức làm mọi thứ tốt ngay lần đầu tiên, nhanh chóng và sử dụng thời gian hợp lý cho những việc khác.

Tiếng “Không” đi kèm với lời giải thích
“Chiều con đúng mực” là lời khuyên không bao giờ lỗi thời với các bậc cha mẹ. Một khi bạn đã buông tiếng “Không” với những vòi vĩnh hay yêu cầu ngoại lệ của trẻ, hãy xem đó như là quyết định cuối cùng và kèm theo giải thích vì sao bé không được làm như vậy. Nên nhớ đó phải là lời giải thích chứ không phải là sự áp đặt bởi quyền hành của cha mẹ.

Nếu bé khóc, mè nheo, ăn vạ, bạn hãy tạm lờ bé đi để bé tự bình tâm lại. Những lời âu yếm, yêu thương, dỗ dành nên để vào một lúc khác. Khi bé thấy “vũ khí ăn vạ” đã bị vô hiệu hóa, bé sẽ ngưng khóc và suy nghĩ phải làm thế nào cho đúng.

Bạn và bé có thể chơi trò “nghiên cứu khoa học” tìm hiểu cách vi khuẩn sinh sôi và tấn công vào cơ thể người gây bệnh như thế nào. Giảng giải một cách dễ hiểu nhất về cách phòng ngừa bệnh, tầm quan trọng của việc vệ sinh sạch sẽ.

Nếu bé được tiếp nhận thông tin một cách tự nhiên lặp đi lặp lại, hiểu và chứng kiến việc làm của cha mẹ, bé cũng sẽ rèn luyện được tính vệ sinh và ngăn nắp cho mình.

Hương Thủy

Theo Thomas Armstrong, tác giả cuốn “7 loại hình thông minh”, con người có ít nhất 7 loại trí thông minh khác nhau. Mỗi người có thể trội ở trí thông minh này, nhưng lại kém ở trí thông minh khác, hoặc đồng đều ở nhiều loại thông minh khác nhau. Bạn hãy bỏ thời gian quan sát  con mình và xem trẻ nổi trội ở trí thông minh nào nhé:

1.Trí thông minh về ngôn ngữ
Đối với trẻ có năng khiếu này, niềm say mê được viết, được đọc sách và kể chuyện hiện rõ trên nét mặt. Trẻ sẽ rất cân nhắc trong từng lời ăn tiếng nói của mình, cũng như hay suy nghĩ về những lời nói của người khác. Đây là kiểu thông minh có ở nhiều người nhất, và thể hiện rõ ràng ở các nhà văn, nhà thơ, phóng viên, biên tập viên hay các diễn giả,… Tài năng về từ ngữ là dấu hiệu cho thấy trẻ sau này có thể trở thành luật gia, nhà soạn kịch, thi sĩ hay nhà hùng biện.

Để phát triển sự thông minh này, bạn nên khuyến khích trẻ viết nhiều, đọc nhiều, kể chuyện hoặc chơi ô chữ cùng trẻ. Hãy cùng đọc sách với trẻ, lắng nghe trẻ một cách chăm chú về những câu hỏi, mối bận tâm, những trải nghiệm của trẻ. Khuyến khích trẻ kể cho bạn nghe những câu chuyện mà chúng vừa đọc, tạo cơ hội cho trẻ được đến các thư viện công cộng hoặc các nhà sách.

2.Trí thông minh về logic
Nếu con bạn ưa thích những con số, mô hình, các trò chơi chiến lược và thích làm thí nghiệm, ắt hẳn trẻ thuộc nhóm có năng khiếu trong lĩnh vực logic, toán học. Đây là một loại năng khiếu thông minh “rất thông minh” không phải trẻ nào cũng có. Bạn hãy tự hào về những gì mà trẻ sẽ đạt được ở lĩnh vực khoa học tự nhiên và đừng đắn đo, ngăn cản khi sau này trẻ chọn con đường này vì đó là một con đường bằng phẳng đối với trẻ.

Hãy giúp trẻ phát triển bằng những bài toán, những con số và những trò chơi đòi hỏi sự logic như xếp tranh, lắp ráp, cùng chơi các loại cờ với trẻ như cờ vua, cờ caro, cờ tướng,… hoặc  từ chính những công việc nhỏ lặt vặt trong nhà như tạo ra các màu sơn mới bằng cách trộn các màu sơn có sẵn, yêu cầu con bạn giúp bạn xếp đặt bàn ăn, sắp xếp quần áo hoặc sắp xếp ngăn bàn,…

3.Trí thông minh về không gian
Nếu trẻ luôn miệt mài quan sát, so sánh giữa những vật thể với nhau hay mơ mộng và thích thú vẽ tranh, nặn tượng; hoặc nếu trẻ là một người rất nhạy bén với chất liệu, màu sắc, hình khối,… và luôn bị trò chơi ghép, xếp hình hoặc thú vẽ tranh lôi cuốn thì trẻ có khả năng có trí thông minh nổi trội về không gian. Đây là dấu hiệu cho biết tương lai của trẻ được định dạng trong các lĩnh vực kiến trúc, hội hoạ hoặc thiết kế thời trang.

Bạn hãy khuyến khích trẻ chơi các trò chơi nói trên, mua cho trẻ các trò chơi sắp xếp hình khối, nhà cửa,… để giúp trẻ phát huy trí thông minh này.

4.Trí thông minh vận động
Trẻ có năng khiếu trong lĩnh vực này thường biết cách phối hợp cơ bắp tốt, có thiên hướng học tập thông qua cách vận động và sử dụng động tác, cảm thấy thích thú khi vận động cơ thể. Đa phần những trẻ mang năng khiếu này thường rất nhanh nhẹn, dẻo dai, ưa vận động và thích chơi thể thao. Ngoài ra, nó còn biểu hiện thông qua sự khéo léo, tỉ mỉ trong các hoạt động thường nhật. Đây sẽ là những vận động viên, nghệ sĩ múa, diễn viên, người mẫu,… trong tương lai.

Hãy giúp trẻ phát triển bằng cách tạo mọi điều kiện cho trẻ được thỏa sức hoạt động. Bạn đừng quá lo ngại nếu trẻ cứ mải miết ở ngoài nắng mặc cho mồ hôi đầm đìa hay khi trẻ quá chú tâm, tỉ mỉ cắt tỉa từng mảnh giấy, mảnh vải,… vì đó là lúc năng khiếu trong trẻ đang được thỏa mãn và phát triển đấy.

5.Trí thông minh âm nhạc
Bạn hãy thử quan sát xem trẻ nhà bạn có hay hát và hát đúng theo những giai điệu mà trẻ vẫn thường hay nghe không? Trẻ có cảm thụ được bài hát hay có được tâm trạng mà bài hát mang lại dù cho chưa hiểu được nội dung bài hát không? Nếu câu trả lời là có, đồng nghĩa với việc trẻ là một người nhạy cảm và đặc biệt là tai phát triển tốt. Có khả năng cảm nhận độ cao thấp, nhịp điệu, âm sắc, nói chung là các kiểu âm thanh. Những người có trí thông minh này có thiên hướng học tập thông qua các giai điệu, âm nhạc, thích chơi nhạc cụ, hát, đọc truyền cảm các tác phẩm,…

Điều này sẽ rất phù hợp nếu bạn cho trẻ tham gia sinh hoạt tại các nhà văn hóa, các khóa học thanh nhạc, học chơi nhạc cụ. Bạn có thể nghĩ đến việc trẻ sẽ trở thành một ca sĩ, một nhạc công, một giáo viên thanh nhạc, một nhà soạn nhạc chẳng hạn. Trẻ sẽ rất thích hợp với những ngành nghề liên quan đến nghệ thuật.

6.Trí thông minh xã hội
Trẻ có năng khiếu này rất dễ tiếp xúc giao lưu với người khác. Trí thông mình này còn thể hiện ở việc trẻ có khiếu lãnh đạo bẩm sinh, trẻ giao tiếp tốt, thích gặp gỡ, trò chuyện và biết thấu hiểu người khác. Nhờ thế trẻ có thể trở thành những nhà quản lý, thầy giáo, bác sĩ giỏi hoặc những nhà lãnh đạo trong tương lai.

Để rèn luyện kiểu thông minh này, bạn nên tạo điều kiện cho trẻ được giao lưu, tiếp xúc nhiều với môi trường bên ngoài, đặc biệt là những nơi đông người, khuyến khích trẻ chơi những trò chơi tập thể, các hoạt động nhóm.

7.Trí thông minh nội tâm
Trí thông minh nội tâm là khả năng hiểu được bản thân một cách sâu sắc, và cũng như những suy nghĩ và cảm xúc của chính mình. Nó giúp trẻ phân tích và làm chủ được những phẩm chất, hành vi của mình. Trẻ có trí thông minh này thường có tính trầm, trẻ có năng khiếu thông hiểu nội tâm người khác. Khi lớn lên, trẻ có thể trở thành chuyên gia tâm thần học, nhà tư vấn, triết gia, hoặc bác sĩ.

Vì thế, bạn hãy dành nhiều thời gian tâm sự với trẻ, giáo dục trẻ thông qua những câu chuyện và nên cận trọng vì những trẻ này rất dễ bị tổn thương và ảnh hưởng mạnh đến tâm lý của trẻ.

Lâm Sơn Vương

Đồ chơi cho bé cũng có “năm bảy đường”, vô cùng đa dạng, phong phú về chủng loại, màu sắc, chất liệu. Giữa “rừng” sản phẩm của ngành công nghiệp đồ chơi dành cho bé, bạn nên tìm hiểu kỹ nhu cầu của con mình để chọn lựa món phù hợp, tránh lãng phí hay ảnh hưởng sức khỏe của bé.

Sở thích chung của bé 6- 12 tháng tuổi:
Bộc lộc cảm xúc rõ hơn: Ở độ tuổi 6 – 9 tháng, bé đã có thể phân biệt được “người quen – người lạ”. Biểu hiện rõ nhất khi sợ một người lạ, bé sẽ khóc lên và bám lấy mẹ như một chỗ dựa an toàn. Từ 9 – 12 tháng tuổi, bé “bám” mẹ hơn. Nếu xa mẹ một chút, bé sẽ không chịu được. Tuy nhiên, bé cũng bắt đầu muốn “giao lưu” cùng những người bạn cùng tuổi. Bé biết thể hiện rõ những cảm xúc của mình như: thích, không thích, giận dữ, thích thú một cách rõ rệt.

Bé nhạy cảm hơn với xung quanh: Lúc này, bé sẽ bò vòng vòng “giang sơn” của mình và nếu vớ được món gì sẽ sờ hay “nếm thử” xem mùi vị thế nào. Bé nhạy cảm với ánh sáng, màu sắc và âm thanh hơn trước. Những âm thanh êm dịu, vui tai có thể làm bé thích thú. Nếu chỉ cho xem bức tranh nhiều màu sắc lặp đi lặp lại nhiều lần cùng tên gọi, bé sẽ ghi nhớ và chỉ đúng khi bạn hỏi lại. Bé sẽ táy máy đeo thử chiếc găng tay hay “sọt” vào đôi giày “quá khổ” của mẹ so với bé.

Bé có suy nghĩ riêng của mình: Bé đã biết vận dụng trí tuệ của mình để nhớ tên gọi một món đồ bé biết, đáp lại cái vẫy tay “bái bai” khi có ai chào bé… Đặc biệt từ 8 – 12 tháng tuổi, bé sẽ có những hành động “ngẫu hứng” như tự dưng chạy đến ôm cổ bố mẹ, thích làm những việc được nhiều người lớn vỗ tay khuyến khích…

Những đồ chơi nào phù hợp với bé?
Hiểu được đặc tính và sự phát triển của bé, các mẹ có thể chọn những món đồ chơi phù hợp cho từng bé

Đồ chơi kích thích thị giác: Các hình khối nhiều màu sắc tương phản, cục xúc xắc nhồi bông 6 mặt màu, các bức tranh vẽ hình thú, trái cây, quyển sách ảnh… là những món lý tưởng để chơi trò tên gọi và phân biệt màu sắc cùng bé.

Đồ chơi kích thích sáng tạo: Bạn nên cho bé cho những món đồ có thể lắp ghép thành nhiều hình dạng kiểu dáng khác nhau hoặc một món đồ có nhiều cách chơi. Bạn cũng có thể cho bé nguyên liệu như: Tô nhựa, chén nhựa, chai nhựa, thú nhựa xinh xinh… để bé tự do sáng tạo theo câu chuyện của mình. Có khi bé sẽ làm bạn ngạc nhiên khi xếp được những thứ chồng lên nhau hay cho một con cá vào nồi và giả bộ nấu nướng, vờ ăn cơm trong chén, bát…

Đồ chơi luyện phản xạ và thể lực: Bóng và những món có bánh xe đẩy là lựa chọn thông minh cho các bà mẹ. Bé sẽ thích thú khi đuổi theo hoặc bắt lấy quả bóng nhựa mẹ chuyền cho bé. Trò chơi này tuy đơn giản nhưng có thể kích thích phản xạ tự nhiên hay rèn luyện thể lực cho bé. Đồ chơi cho bé có thể là một chiếc xe cút kít có bánh xe, bé sẽ “chất” những “tài sản” khác của mình lên trên đó và đẩy đi.

Đồ chơi phát triển thính giác: Hộp nhạc, chiếc đàn, mô hình điện thoại di động, thú nhựa phát ra âm thanh… là những món sẽ khiến bé chú ý và thích thú. Cho bé nghe nhiều loại âm thanh khác nhau, bé sẽ có những phản ứng tích cực như chọn lọc được âm thanh êm tai hay khó chịu, thích nghe và không thích nghe loại tiếng động nào.

Lưu ý: Khi lựa chọn đồ chơi cho bé tránh những món nhỏ li ti, bé có thể nuốt phải. Hạn chế thú nhồi bông có lông nhỏ li ti vì có thể tăng nguy cơ bị hen suyễn, dị ứng, viêm mũi ở bé nếu hít phải các sợi vải.

Ánh Nguyệt