Cúm ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có nguy hiểm không?
Cúm ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có thể tiềm ẩn nguy hiểm. Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi có nguy cơ cao gặp các biến chứng do cúm như [2]:
- Viêm phổi
- Mất nước
- Gây trầm trọng hơn các vấn đề sức khỏe trẻ đang mắc phải, như bệnh tim hoặc hen suyễn
- Rối loạn chức năng não
- Các vấn đề về xoang và nhiễm trùng tai
Dù hiếm gặp, bệnh cúm còn có thể dẫn đến tử vong ở trẻ. Đặc biệt, trẻ dưới 6 tháng tuổi còn nguy cơ nhập viện vì nhiễm cúm cao nhất so với trẻ ở các độ tuổi khác [2]. Do đó, mẹ cần cảnh giác phòng ngừa nhiễm cúm cho trẻ nhỏ, đặc biệt là đối với bé sinh mổ. Các nghiên cứu cho thấy bé sinh mổ có nhiều khả năng mắc các bệnh nhiễm trùng hơn so với bé sinh thường, bao gồm cả nhiễm trùng hô hấp [3].
Vì sao bé sinh mổ có xu hướng dễ mắc cúm lúc giao mùa?
Về con đường lây lan, trẻ có thể nhiễm cúm khi tiếp xúc với người bệnh nhiễm virus trước đó, hít thở không khí có chứa virus hoặc chạm vào bề mặt chứa virus rồi đưa tay lên mũi, miệng, mắt [1]. Trong thời tiết giao mùa, trẻ nhỏ đặc biệt là trẻ sinh mổ có xu hướng dễ mắc cảm cúm hơn là do một số yếu tố sau:
Yếu tố bên trong
Trẻ dưới 7 tuổi có hệ miễn dịch chưa trưởng thành. Thêm vào đó, đường hô hấp trên của trẻ chưa phát triển hoàn thiện cho đến khi bé đến tuổi đi học khiến bé có nguy cơ nhiễm vi khuẩn, virus gây bệnh thường xuyên hơn [4].
Hơn nữa, các nghiên cứu hiện nay cũng cho thấy hệ miễn dịch có mối liên quan chặt chẽ với các vi khuẩn đường ruột và sự hình thành hệ vi sinh đường ruột của bé sẽ phụ thuộc vào phương thức sinh nở [5]. Vì vậy, so với bé sinh thường, bé sinh mổ có nguy cơ miễn dịch kém hơn và dễ mắc bệnh hơn. Bởi, trẻ không được tiếp xúc với lợi khuẩn có trong âm đạo của mẹ mà thay vào đó là hại khuẩn từ môi trường sẽ chiếm ưu thế hơn trong đường ruột của trẻ [3]. Hệ miễn dịch không vững vàng kết hợp với môi trường kém thuận lợi trong điều kiện thời tiết giao mùa càng khiến trẻ sinh mổ dễ bị mầm bệnh tấn công. Một nghiên cứu khác cũng cho thấy bé sinh mổ có nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp cao hơn 1,3 lần [6].
Yếu tố bên ngoài
Một số loại virus gây bệnh đường hô hấp có xu hướng hoạt động, phát triển theo mùa. Theo đó, khi thời tiết thay đổi, chẳng hạn như trời trở lạnh sẽ khiến cho mọi người thường xuyên ở nhà, nơi tiếp xúc gần gũi với người khác và giúp virus lây lan dễ dàng hơn [7]. Đối với trẻ nhỏ, đặc biệt là các bé đã đi nhà trẻ thì có thể phải thích nghi với môi trường mới và những mầm bệnh mà hệ miễn dịch đang phát triển của bé chưa từng “va chạm” trước đó cũng khiến trẻ dễ bị ốm thường xuyên [4].
Hơn nữa, ở nhà trẻ hoặc trường học, đa phần các bé chưa ý thức được việc phải đưa tay che khi ho hoặc hắt hơi khiến virus, vi khuẩn dễ lây lan hơn trong môi trường này. Trẻ nhỏ cũng có xu hướng đưa tay vào miệng nên cũng dễ nhiễm virus, vi khuẩn từ những bề mặt mà bé chạm vào [4].
Cách tăng sức đề kháng, ngừa cúm cho bé sinh mổ khi giao mùa
Bé sinh mổ có nguy cơ miễn dịch kém, dễ mắc nhiễm trùng đường hô hấp hơn bé sinh thường nhưng nếu chăm sóc đúng cách, mẹ vẫn có thể xoay chuyển tình thế để con có hệ miễn dịch vững chắc và ít bị bệnh khi thời tiết thay đổi. Trong đó, những giải pháp giúp con tăng cường miễn dịch tự nhiên luôn là những cách khoa học, dễ áp dụng và đem đến hiệu quả như:
Chăm sóc dinh dưỡng cho bé sinh mổ đúng cách
Theo khuyến cáo, mẹ nên ưu tiên nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời, có thể kéo dài đến 24 tháng hoặc lâu hơn nếu phù hợp với mong muốn của mẹ và bé [8]. Đối với bé sinh mổ, sữa mẹ không chỉ giàu dinh dưỡng giúp bé phát triển mà còn chứa những thành phần giúp con xây dựng hệ miễn dịch vững vàng từ bên trong như:
- HMO (Human milk oligosaccharides): Thành phần quan trọng của sữa mẹ với hàm lượng nhiều thứ 3 sau chất béo và lactose [9]. Đặc biệt là có 2’-FL HMO đã được chứng minh lâm sàng giúp giảm đáng kể nguy cơ nhiễm trùng hô hấp ở trẻ đến 66% [10]. Ngoài ra, nghiên cứu còn cho thấy sự có mặt của 2’FL HMO và 3-FL HMO giúp giảm đáng kể sự bám dính của mầm bệnh, hỗ trợ hàng rào bảo vệ [11], [12].
- Nucleotide: Dưỡng chất giúp tăng cường miễn dịch. Đặc biệt, nghiên cứu còn cho thấy Nucleotides giúp bé giảm tỷ lệ mắc bệnh tiêu chảy, đồng thời hỗ trợ tăng sản xuất kháng thể nhiều hơn 86% sau 6 tháng tiêm vaccine (HIB) [13], [14], [15].
- Lợi khuẩn: Sữa mẹ là một trong những nguồn cung cấp lợi khuẩn cho đường ruột của bé [16]. Trong đó, Bifidobacterium là một trong những chủng vi khuẩn được tìm thấy ở trẻ khỏe mạnh. Nhiều nghiên cứu cũng cho thấy các chủng lợi khuẩn như Bifidobacterium có khả năng điều hòa miễn dịch, giúp điều trị các tình trạng nhiễm trùng, viêm, dị ứng [17].
Trường hợp không đủ điều kiện cho bé bú, mẹ có thể tham khảo ý kiến nhân viên y tế việc chọn giải pháp dinh dưỡng phù hợp cho bé sinh mổ. Mẹ nên ưu tiên nguồn dinh dưỡng với đầy đầy đủ những dưỡng chất nói trên để xây dựng và củng cố hệ miễn dịch cho bé thêm vững vàng.
Tiêm ngừa cúm cho bé theo khuyến cáo
Ngoài chăm sóc dinh dưỡng, mẹ nên cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên tiêm vaccine cúm hàng năm để con được bảo vệ tốt nhất. Bên cạnh đó, nếu đang nuôi con nhỏ, mẹ cũng nên chủ động tiêm phòng cúm và đảm bảo các thành viên khác trong gia đình cũng được chủng ngừa. Điều này nhằm giúp ba mẹ hạn chế nhiễm cúm và giảm nguy cơ lây lan cho con [2].
Lưu ý trong nề nếp sinh hoạt
Trong sinh hoạt hàng ngày cũng có nhiều cách giúp bé nâng cao hệ miễn dịch tự nhiên và luôn được bảo vệ tốt nhất. Vì vậy, mẹ cần lưu ý:
- Khuyến khích trẻ vận động vì tập thể dục giúp con ít bệnh tật hơn. Với trẻ từ sơ sinh đến 1 tuổi, bạn hãy để bé chơi trên sàn và nằm sấp ít nhất 30 phút mỗi ngày [18]. Với trẻ lớn hơn, bé nên có ít nhất một giờ mỗi ngày dành cho việc vận động, chẳng hạn như đi bộ hoặc chơi trong sân [19].
- Đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc từ 12 đến 16 giờ đối với trẻ nhũ nhi, 8 đến 10 giờ đối với trẻ lớn hơn và thanh thiếu niên [19].
- Vệ sinh nơi ở, chẳng hạn như nên thường xuyên khử trùng các bề mặt chung, cải thiện chất lượng không khí để giảm sự lây lan của virus gây bệnh [2].
Cúm khi giao mùa tuy không phải lúc nào cũng nguy hiểm nhưng vẫn luôn tiềm ẩn rủi ro với trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 6 tháng và bé sinh mổ. Do đó, mẹ cần chú ý bổ sung các thành phần dinh dưỡng giúp con nâng cao miễn dịch, cho trẻ được tiêm phòng cúm theo khuyến cáo để bảo vệ con tốt nhất, mẹ nhé!