Category: Sự phát triển của trẻ

Bệnh tưa lưỡi – nhiễm nấm ở trẻ
Nhiễm nấm (hay còn gọi là tưa lưỡi ở trẻ em) là do một loại nấm vô hại và bình thường gây ra trong miệng bé. Bệnh này có thể ảnh hưởng đến núm vú của bạn trong quá trình cho con bú. Nấm là một nhân tố bình thường trong hệ tiêu hóa của mỗi người nhưng nếu số lượng nấm tăng đột biến, bạn sẽ bị nhiễm nấm.

Nhiều trẻ tiếp xúc với nấm lần đầu khi di chuyển trong khe sinh của mẹ (bạn có thể không nhận ra mình đã bị nhiễm nấm âm đạo trong thời kỳ mang thai). Sau khi trẻ ra đời hoặc trong quá trình chuyển dạ, nếu bạn hay con bạn sử dụng kháng sinh đều có thể dẫn đến nhiễm nấm. Lý do là vì kháng sinh sẽ xuất hiện trong sữa và tiêu diệt các vi khuẩn “tốt” có tác dụng kiểm soát sự phát triển của nấm.

Vì vậy, trẻ sinh mổ cũng có thể bị tưa lưỡi nếu mẹ bé dùng thuốc kháng sinh sau khi phẫu thuật. Tương tự như vậy, thai phụ uống kháng sinh phòng liên cầu khuẩn nhóm B khi chuyển dạ cũng khiến trẻ có nguy cơ nhiễm nấm.

Bạn cũng có thể bị nhiễm nấm từ bé nên bạn phải đồng thời tiến hành điều trị cho cả mẹ lẫn con. Nếu không, hai mẹ con sẽ lây nhiễm cho nhau và khó hoàn toàn khỏi bệnh.

Đôi khi cũng khó có thể xác định rõ nguyên nhân nhiễm nấm. Một số bà mẹ và trẻ em dễ bị nhiễm nấm hơn những người khác. Nấm phát triển trong môi trường ấm, ẩm và có đường. Miệng con bạn cũng như núm vú của bạn hội đủ các yếu tố trên trong quá trình cho bú.

Một số dấu hiệu thường gặp của hiện tượng nhiễm nấm ở các bà mẹ cho con bú là:

• Núm vú ngứa, hồng, đỏ, bóng hoặc rát (có thể bị nứt) (Lưu ý là núm vú mềm, màu hồng cũng có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng, còn gọi là viêm da. Nếu bị bệnh này phải đến bác sĩ da liễu để được chẩn đoán và điều trị).
• Đau nhói ở ngực trong và sau khi cho bú.
• Nhiễm nấm ở vùng kín

Khi bị tưa lưỡi, một số trẻ nhỏ sẽ có các triệu chứng nhưng các trẻ lớn hơn có thể không có. Các triệu chứng bao gồm:

• •Trẻ có các mảng trắng bên trong môi và má trông giống như cặn sữa hay phô phai tươi nhưng khó rửa trôi. Nếu bạn chỉ thấy một lớp màu trắng trên lưỡi, có thể đó là cặn sữa mà thôi.
• Trẻ khóc khi bú mẹ, bú bình hoặc ngậm núm vú giả. Các mảng trắng kể trên có thể gây đau đớn và khó chịu khi bú nếu nhiễm nấm nghiêm trọng.
• Trẻ có các mảng hăm tã màu đỏ tươi hoặc đỏ sậm nổi lên trên da tách biệt hẳn với các vùng da lân cận. Các chấm nhỏ màu đỏ thường xuất hiện quanh rìa của phần hăm nhiều nhất. Những nơi bị ảnh hưởng có màu đỏ và có thể mềm hoặc gây đau, vùng hăm có thể lan đến các nếp da quanh chỗ kín và chân nhưng hầu như không bao giờ xuất hiện trên mông.

Mẹ nên làm gì khi trẻ bị tưa lưỡi – nhiễm nấm?
Nếu nghi ngờ trẻ bị tưa lưỡi – nhiễm nấm, hãy tìm đến bác sĩ để được chẩn đoán và chữa trị. Nếu điều trị hiệu quả, chỉ cần vài ngày để trị tận gốc. Bạn và bé cần được chữa trị đồng thời.

Bạn có thể được khuyên bôi một loại kem chống nấm như Nystatin lên núm vú để tiêu diệt nấm trên ngực giúp hai mẹ con không thể truyền nấm cho nhau. Hoặc bác sĩ sẽ kiến nghị bôi các loại kem chống nấm không kê toa như Lotrimin hay Monistat lên núm vú sau mỗi lần cho bú trong vòng một tuần đến mười ngày. Nếu vẫn còn đau sau khi dùng các loại kem trên, có thể phải dùng đến một loại thuốc chống nấm mạnh hơn như Diflucan.

Để giảm các cơn đau nhói (nếu có) ở ngực, bạn có thể dùng 600mg ibuprofen sau mỗi sáu tiếng (tối đa là 1.200mg trong 24 giờ) cho đến khi các biện pháp điều trị bắt đầu có hiệu quả.

Để trị nhiễm nấm cho bé, bác sĩ nhi có thể kê Nystatin. Bạn sẽ bôi thuốc này lên các mảng trắng nhiều lần trong ngày, kéo dài suốt mười ngày. Nhớ bôi Nystatin sau khi cho bú để thuốc lưu lại trong miệng bé lâu hơn. Có thể phải mất một tuần mới hoàn toàn hết bệnh.

Nếu các triệu chứng tưa lưỡi – nhiễm nấm không giảm, hãy gọi cho bác sĩ. Ở một số bé, nấm sẽ tấn công vào vùng da bị hăm tã. Nếu trường hợp đó xảy ra, bác sĩ có thể kê một loại kem chống nấm để bôi vào vùng da tiếp xúc với tã.

Đồng thời rửa sạch đồ chơi, núm vú và các bộ phận của máy hút sữa và tiệt trùng bằng máy hoặc đun sôi trong 20 phút sau mỗi lần sử dụng để bé không bị nhiễm nấm trở lại. Bạn cũng nên rửa tay thường xuyên, đặc biệt là sau khi cho bú.

Bạn có thể bổ sung lactobacillus acidophilus vào bữa ăn để tăng cường các vi khuẩn có lợi trong đường tiêu hóa nhằm kiểm soát nấm. Hãy mua các loại sữa chua có chứa lactobacillus acidophilus hoặc bổ sung dưới dạng viên nén (40 triệu đơn vị mỗi ngày). Để ngực tiếp xúc với ánh nắng và để núm vú được hong khô bằng gió cũng có tác dụng tốt.

Một số bà mẹ cho biết cơn đau có thể dữ dội đến mức họ không thể đứng cho con bú. Trong trường hợp đó, hãy dùng máy hút sữa cho đến khi bạn cảm thấy khá hơn.

Nguyên nhân nào khiến bé không chịu bú?
Sau đây là một vài nguyên nhân khiến bé không chịu bú mẹ:

• Đau miệng vì mọc răng, nhiệt miệng hoặc bị tưa lưỡi.
• Nhiễm trùng tai gây khó chịu hoặc đau khi bú.
• Cảm lạnh hoặc nghẹt mũi gây khó thở khi bú.
• Mẹ ít sữa hoặc tiết sữa chậm.
• Bất ngờ thay đổi thời gian hoặc thói quen cho bú.
• Nếu bé đang mọc răng và bé cắn bạn, phản ứng của bạn khiến bé giật mình, từ đó bé sẽ sợ bú.
• Bạn thay đổi xà bông, dầu gội… khiến mình có mùi khác với ngày thường.
• Có sự thay đổi trong mùi vị sữa do vitamin, thuốc hoặc thay đổi hormone (trong kỳ kinh hoặc đang mang thai…).

Mẹ nên làm gì khi bé không chịu bú?
Bé không bú mẹ có thể là vấn đề nan giải với bất kỳ bà mẹ, nào nhưng chỉ cần kiên nhẫn, bạn sẽ có thể giải quyết vấn đề này.

Thời gian bé ngừng bú mẹ có thể kéo dài từ hai đến năm ngày, thậm chí lâu hơn. Trong thời gian này, ngoài việc khuyến khích bé bú, cứ vài giờ bạn phải dùng máy hút sữa hoặc nặn sữa bằng tay. Việc này sẽ duy trì nguồn sữa, ngăn ngừa tình trạng tắc tia sữa hoặc căng tức sữa đồng thời cung cấp cho bé lượng sữa cần thiết. Bạn có thể cho bé uống sữa bằng muỗng, bình sữa, ca tập uống, dụng cụ nhỏ hoặc xi lanh bơm thức ăn.

Sau đây là một số cách để bé bú mẹ trở lại:

• Thử cho bú khi bé thật buồn ngủ. Một số bé không chịu bú khi thức, nhưng lại bú khi buồn ngủ.
• Gặp bác sĩ để loại bỏ các nguyên nhân bệnh lý như nhiễm trùng tai hoặc tưa lưỡi và được tư vấn về vấn đề này.
• Đổi tư thế cho bú để bé cảm thấy thoải mái hơn.
• Vừa cho bú vừa di chuyển. Một số bé dễ bú hơn khi bạn đu đưa hoặc bế chúng đi lòng vòng.
• Cho bú ở một nơi có ít yếu tố gây phân tâm. Bé từ 6 – 9 tháng tuổi thường ngừng bú mẹ vì bé đã nhận thức nhiều hơn về thế giới. Chúng dễ bị phân tâm và không muốn nằm yên quá lâu để bú no sữa mà chỉ thỉnh thoảng mới bú một chút. Thử cho bé bú trong một căn phòng hơi tối và yên tĩnh, không có âm thanh của radio hay tivi.
• Để bạn và bé tiếp xúc trực tiếp với nhau bằng cách thử cho bé bú mà không mặc áo hoặc cho bé bú trong bồn tắm với nước ấm.

Người ta dễ cho rằng nếu bé không muốn bú sữa nghĩa là bé muốn tự cai sữa. Một đứa bé dưới một tuổi đã quen uống sữa rất khó có thể chủ động từ bỏ sữa mẹ

Ảnh hưởng của việc bé không chịu bú
Thời gian bé không bú mẹ có thể rất khó chịu với cả hai mẹ con. Khi đang trong thời gian ngừng bú, cố duy trì sinh hoạt của bé như bình thường. Quan tâm, ôm ấp bé nhiều hơn.

Nếu lo bé ăn không đủ, lưu ý số lượng tã ướt. Ít nhất năm đến sáu tã giấy hoặc sáu đến tám tã vải mỗi ngày cho thấy bé uống đủ sữa. Đừng ngần ngại nhờ bác sĩ tư vấn nếu bạn lo lắng.

Bé bú trở lại
Bạn phải liên tục khuyến khích bé bú lại. Với sự kiên trì, bạn có thể giúp bé khôi phục thói quen bú sữa mẹ.

Khi bé chỉ bú một bên ngực
Khi nuôi con bằng sữa mẹ, trong một số trường hợp bé “nhất bên trọng nhất bên khinh” khi không thích và nhất định không chịu bú một bên bầu ngực mẹ. Liệu “sở thích” này của bé có bình thường hay gây ảnh hưởng gì không?

Nguyên nhân
Bé sơ sinh đôi khi chỉ thích bú một bên ngực của mẹ, có lẽ do bên ngực này có nhiều sữa hoặc bé nhận thấy khác biệt giữa hai núm vú. Các bé lớn hơn có thể không chịu bú vì bên ngực kia ít sữa, dòng sữa chảy chậm hoặc cảm giác không “ngon” bằng bên bé hay bú.
Không ít trường hợp bé chỉ thích đúng một tư thế khi mẹ cho bú vì thấy thoải mái và quen với cách bế.

Tuy nhiên, nếu bé của bạn đột ngột bỏ bú một bên, mẹ cần lưu ý bởi có thể bé bị viêm tai hoặc do triệu chứng mới tiêm ngừa xong. Ngoài ra, lượng sữa có thể thấp hơn nếu trước đây mẹ từng phẫu thuật ở một bên ngực. Tuy không phổ biến nhưng ung thư vú cũng có khả năng làm lượng sữa mẹ ít đi. Do đó, mẹ cần đi khám bác sĩ nếu thấy bất thường ở một bên ngực để yên tâm nuôi bé bằng sữa mẹ nhé!

Phải làm gì để bé thay đổi?
Nếu không muốn bé chỉ bú một bên ngực, mẹ có thể thử một vài cách cho bé bú sau:

• Nhẹ nhàng và kiên nhẫn cho bé bú ở bên ngực không thích trước, nhất là khi bé đói hoặc vừa mới thức giấc. Mẹ cũng có thể thay đổi cách bế bé: bế theo tư thế ôm bóng, hoặc nằm nghiêng về phía ngực muốn cho bé bú.
• Tăng cường nguồn sữa ở bên ngực ít được bú bằng cách dùng tay vắt sữa hoặc dùng máy hút sau mỗi lần cho bé bú. Nguồn sữa mẹ này sẽ được dùng để bổ sung cho các bữa ăn của bé.

Nếu bé vẫn được cung cấp đầy đủ lượng sữa và không gây ra bất kỳ khó khăn nào cho mẹ, mẹ đành chiều theo sở thích của bé thôi. Thực tế cho thấy nhiều bà mẹ vẫn nuôi con bằng sữa mẹ khỏe mạnh, bé tăng cân bình thường dù chỉ bú một bên.

Tìm hiểu nguyên khiến đầu ngực bị đau nhức
Nuôi con bằng sữa mẹ là sự trải nghiệm và học tập thú vị. Tuy nhiên, rất nhiều bà mẹ rơi vào hoàn cảnh “khóc dở, mếu dở” vì đầu ngực quá đau khi cho con bú. Một vài nguyên nhân và những gợi ý dưới đây sẽ giúp mẹ giảm thiểu cơn đau và không sợ hãi mỗi lần bé “ti mẹ”. Mẹ nên lưu ý vì nếu không chữa trị nghiêm túc, ti mẹ sẽ bị nứt, chảy máu và còn đau đớn hơn gấp nhiều lần.

Nguyên nhân đau đầu ngực

• Tư thế cho con bú không chính xác. Trong vài ngày hay vài tuần đầu sau khi sinh, cho bé bú sai tư thế dẫn đến việc bé không ngậm hết đầu ngực, khiến mẹ cảm thấy đau tức. Nếu mẹ quan sát thấy đầu ngực có hình dạng như thỏi son hoặc có biểu hiện lạ, đến gặp bác sĩ để được hướng dẫn tư thế đúng khi cho bé bú.
• Bị tổn thương do máy hút sữa. Sử dụng máy hút sữa không đúng cách cũng có thể làm ti mẹ bị đau. Nhiều bà mẹ chọn miếng chụp của máy hút sữa quá nhỏ so với đầu ngực hoặc chỉnh tốc độ máy quá cao. Tốt nhất, nên tham khảo bác sĩ trước khi sử dụng.
• Nhiễm nấm. Nhiều khả năng mẹ bị lây nấm tưa miệng khi bé mắc phải chứng này làm ti đau nhức. Ngực mẹ có dấu hiệu ngứa, đỏ, đầu ngực bị đau trong hoặc sau khi cho bé bú. Hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán phù hợp. Nếu các triệu chứng không cải thiện sau vài ngày, rất có khả năng mẹ bị bệnh chàm.
• Bé bị dính thắng lưỡi. Đây là tình trạng thắng lưỡi của bé ngắn và làm hạn chế cử động bình thường của đầu lưỡi. Điều này có thể gây nên một số vấn đề khi bé bú mẹ. Tuy nhiên, chỉ cần tiểu phẫu là bé sẽ không sao. Các bác sĩ có thể sẽ khám lưỡi của bé để biết có phải núm vú mẹ bị đau là do bé bị dính thắng lưỡi hay không.
• Mụn sữa. Khi một lớp da mỏng phát triển quá mức trong tuyến sữa gây nên tình trạng tắc nghẽn ống dẫn sữa, ti mẹ sẽ bị nổi mụn màu trắng hoặc vàng và có cảm giác đau. Đến bác sĩ da liễu để điều trị mụn.
• Đầu ngực bị phồng rộp. Ti mẹ xuất hiện vết rộp trong suốt màu vàng, đôi khi ửng máu khiến mẹ đau đớn suốt quá trình cho con bú. Thông thường, nguyên nhân chính là do bé ngậm ti sai cách hay mẹ dùng máy hút sữa có cường độ cao.

Ngoài ra, lý do ít phổ biến hơn là mẹ bị viêm da tiếp xúc do phản ứng với thuốc mỡ hoặc kem thoa trên đầu ti. Ngưng sử dụng các loại kem hoặc thuốc này cho đến khi bác sĩ da liễu xác định nguyên nhân chính xác.
Nếu có tiền sử bị bệnh mụn rộp, mẹ nên cẩn thận hơn vì bé có thể bị lây bệnh này từ mẹ. Ngưng cho bé bú và đi khám bác sĩ ngay. Mẹ nên dùng máy hút sữa trong suốt quá trình trị liệu để tránh tình trạng căng sữa và bảo vệ nguồn sữa. Nếu chỉ một bên ngực bị nhiễm bệnh, mẹ có thể cho bé bú ở bên ngực còn lại.

Co thắt mạch máu. Nếu ti mẹ trông nhợt nhạt và đau khi cho bé bú xong nhưng trở lại màu sắc bình thường sau đó, nguyên nhân có thể xuất pháp từ chứng co thắt mạch máu bên trong ti, do ti bị nén chặt, nhiễm nấm hay mẹ mắc bệnh Reynaud (các mạch máu phản ứng khi trời lạnh). Mẹ nên khám bác sĩ để biết cách quản lý “lịch” cho bé bú khi gặp phải tình trạng này.

Cách điều trị
Liên hệ với bác sĩ càng sớm càng tốt để chẩn đoán nguyên nhân gây đau và đưa ra kế hoạch điều trị. Một khi bạn biết chính xác nguyên nhân, giải pháp thường rất đơn giản.

Mẹ vẫn cho bé bú được chứ?
Có thể, nhưng đừng chịu đựng. Nếu mẹ bị đau đầu ngực đến nỗi không dám cho bé bú, nhớ thư giãn, dùng máy hút sữa và cho bé bú sữa này trong vòng 12-24 tiếng. Luôn đảm bảo dùng đúng loại máy hút sữa phù hợp với đầu ngực và giúp mẹ thoải mái nhất.

Nguyên nhân dẫn đến chảy sữa?
Đầu ti rỉ sữa, chảy sữa là “trục trặc” thường gặp ở hầu hết các mẹ đang trong quá trình cho con bú vì ngực mẹ luôn đầy sữa. Mẹ hay bị chảy sữa khi cho bé bú hoặc vào buổi sáng vì đây là thời điểm sữa dồi dào nhất.

Phải làm gì khi sữa mẹ chảy nhiều?
Nếu mẹ có nhiều sữa khi mới bắt đầu cho bé bú, để bé bú thường xuyên nhằm tạo thói quen tốt nhất cho cả mẹ và con. Một khi đã quen với “lịch trình”, cơ thể mẹ sẽ tự động tiết đúng lượng sữa vào mỗi lần cho bé bú.

Ngoài ra, mẹ nên cho bé bú trước khi ngực căng đầy sữa. Nếu nguồn sữa nhiều mà bé chưa muốn bú, mẹ có thể dùng bình hút sữa để ngực bớt căng và thoải mái hơn. Phần sữa đó sẽ được cất giữ để bé uống trong ngày.Khi mẹ không thể kiểm soát vì sữa chảy quá nhiều, thử dùng phương pháp sau: Nếu bé bú một bên và bên kia đang rỉ sữa, mẹ có thể đặt một tấm vải lót hay miếng đệm ở phía trong áo ngực để thấm hút lượng sữa bị chảy ra.

Nếu có việc cần ra ngoài, mẹ nên mang phòng hờ miếng đệm ngực hay vài lớp vải sạch. Không nên dùng những miếng đệm bằng nhựa và phải thay thường xuyên để tránh vi khuẩn xâm nhập vào ti mẹ.

Trong những tình huống bất ngờ như mẹ đang nói chuyện với đồng nghiệp về bé yêu và tự dưng cảm thấy bầu ngực đang tiết sữa, choàng tay qua ngực và ôm chặt bầu ngực của mình giống như khoanh tay trước ngực để cản một phần dòng sữa chảy đột ngột.

Mẹ bị chảy sữa đến khi nào?
Trong khoảng vài tuần sau khi sinh bé, nhiều khả năng mẹ bị chảy sữa vì lúc này cơ thể đang hoạt động để cung cấp đủ sữa cho bé. Nhiều bà mẹ không còn tình trạng này sau khoảng 6-10 tuần cho bé bú.

Dù vậy, mẹ cũng nên biết rằng việc chảy sữa chính là dấu hiệu cho thấy cơ thể mẹ luôn sẵn sàng để tiết sữa nuôi bé.

Mẹ tiếp tục cho bé bú được chứ?
Không có gì là không thể cả. Bé càng bú sữa mẹ nhiều, tình trạng chảy sữa sẽ càng giảm đi đáng kể. Mẹ cho bé bú thường xuyên cũng làm giảm khả năng bị tắc sữa khi nguồn sữa mẹ dồi dào.

Chảy sữa có ảnh hưởng đến bé không?
Ngực bị chảy sữa chẳng ảnh hưởng gì đến bé cả, nhưng bé yêu không thích điều này nếu sữa bắn thành tia làm bé bị sặc hay bị ọc sữa đâu nhé.