Có rất nhiều loại hình trí thông minh hơn ta tưởng. Trong cuốn “Frames of Mind” xuất bản năm 1983, giáo sư đại học Harvard kiêm nhà tâm lý học Howard Gardner đã đưa ra 9 loại hình trí thông minh. Bài viết hôm nay sẽ chỉ ra các loại trí thông minh và giúp bé chọn được ngành nghề tương lai của mình.
1. Các loại hình thông minh
Dưới đây là các loại hình trí thông minh đã được nghiên cứu bởi tác giả Gardner. Có tổng cộng 9 loại hình trí thông minh:
- Trí thông minh không gian – thị giác (Visual-Spatial Intelligence)
- Trí thông minh liên cá nhân (Intrapersonal Intelligence)
- Trí thông minh ngôn ngữ (Linguistic-Verbal Intelligence)
- Trí thông minh thể chất (Bodily-Kinesthetic Intelligence)
- Trí thông minh hiện sinh (Existential Intelligence)
- Trí thông minh logic-toán học (Logical-Mathematical Intelligence)
- Trí thông minh âm nhạc (Musical Intelligence)
- Trí thông minh tương tác xã hội (Interpersonal Intelligence)
- Trí thông minh tự nhiên (Naturalistic Intelligence)
1.1 Trí thông minh không gian – thị giác (Visual-Spatial Intelligence)
Loại hình trí thông đầu tiên trong các loại trí thông minh chính là không gian-thị giác. Bé sở hữu trí thông minh không gian sẽ có khả năng suy nghĩ đa chiều và trừu tượng. Bé sẽ có năng khiếu liên quan đến lý luận không gian, hình ảnh, kỹ năng đồ họa, nghệ thuật và trí tưởng tượng phi phàm.
Những bé có loại trí thông minh này có thể thích các trò mê cung hoặc trò chơi ghép hình, chụp ảnh, thiết kế hoặc dành thời gian rảnh để vẽ hoặc mơ mộng; giỏi hình học không gian hơn đại số; có khả năng định hướng; có gu thẩm mỹ riêng với đồ đạc; thích đọc sách có nhiều hình minh hoạ…
Các ngành nghề thích hợp với loại hình trí thông minh không gian:
- Kỹ sư.
- Hoạ sĩ.
- Phi công.
- Kiến trúc sư.
- Nhiếp ảnh gia.
- Đạo diễn phim.
- Bác sĩ phẫu thuật.
- Thiết kế thời trang, thiết kế nội thất.
Các nhân vật nổi tiếng có loại hình trí thông minh không gian:
- Leonardo da Vinci (hoạ sĩ).
- Vincent Van Gogh (hoạ sĩ).
- Ralph Lauren (nhà thiết kế thời trang).
- Christopher Columbus (nhà thám hiểm).
- The Wright Brothers (nhà phát minh hàng không).
- Amelia Earhart (nữ phi công đầu tiên trên thế giới).
>> Cha mẹ có thể tham khảo: Top 10 đồ chơi cho bé trai 1 tuổi thông minh, sáng tạo
1.2 Trí thông minh liên cá nhân (Intrapersonal Intelligence)
Bé có trí thông minh liên cá nhân có khả năng hiểu rõ bản thân và biết bản thân cảm thấy thế nào, cần gì, giỏi gì. Từ đó lập kế hoạch và định hướng cuộc sống của bản thân.
Trẻ có loại hình trí thông minh này thường có các biểu hiện như hiểu rõ điểm mạnh và điểm yếu của bản thân. Bé rất ý thức về cảm xúc của chính mình và luôn tự thúc đẩy bản thân.
Các ngành nghề thích hợp với loại hình trí thông minh liên cá nhân:
- Luật sư.
- Triết gia.
- Doanh nhân.
- Tâm lý trị liệu.
- Nhà tâm lý học.
- Hướng dẫn viên.
- Tác giả văn học.
- Nhân viên xã hội.
Các nhân vật nổi tiếng có trí thông minh liên cá nhân:
- Pablo Picasso (Họa sĩ).
- Abraham Lincoln (cựu Tổng thống Mỹ).
- Carl Jung (cha đẻ của tâm lý học phân tích).
- Dalai Lama (nhà lãnh đạo tinh thần của Phật giáo).
1.3 Trí thông minh ngôn ngữ (Linguistic-Verbal Intelligence)
Trẻ có trí thông minh ngôn ngữ có khả năng sử dụng ngôn ngữ phù hợp để diễn đạt những ý nghĩa phức tạp. Các năng lực của loại hình trí tuệ này được thể hiện qua việc giao tiếp và viết lách. Trẻ có trí thông minh ngôn ngữ sẽ thể hiện suy nghĩ một cách rõ ràng, súc tích và dễ hiểu.
Đặc điểm nhận biết trẻ có loại trí thông minh này là bé thích viết, đọc, kể chuyện hoặc giải ô chữ, câu đố vui…
Các ngành nghề thích hợp với loại hình trí thông minh ngôn ngữ:
- Luật sư.
- Biên tập viên.
- Tác giả thơ, văn.
- Người dẫn video.
- Phóng viên, nhà báo.
- Giáo viên, giáo sư ngôn ngữ.
- Người dẫn chương trình (MC).
Các nhân vật nổi tiếng:
- Mark Twain.
- Oprah Winfrey.
- James Baldwin.
- William Shakespeare.
>> Cha mẹ có thể tham khảo: Cách dạy trẻ học nói sớm đơn giản nhưng hiệu quả bất ngờ!
1.4 Trí thông minh thể chất (Bodily-Kinesthetic Intelligence)
Trí thông minh không chỉ đến từ đầu não mà còn đến từ cách sự vận động của cơ thể. Điều này đã làm nên sự khác biệt của trí thông minh thể chất với 8 loại hình thông minh còn lại.
Bé có trí thông minh thể chất sẽ biết cách kết hợp nhuần nhuyễn giữ não bộ và cơ bắp để cho ra những chuyển động mạnh mẽ, dẻo dai theo ý muốn của mình.
Bé có loại hình trí thông minh này thường có các biểu hiện như giỏi các môn thể lực, di chuyển nhanh nhẹn, phản ứng nhanh.
Các ngành nghề thích hợp:
- Vũ công.
- Diễn viên.
- Thợ cơ khí.
- Lính cứu hỏa.
- Bác sĩ phẫu thuật.
- Nhà trị liệu vật lý.
- Y tá – Điều dưỡng.
- Cảnh sát biệt động.
- Vận động viên thể thao, thể dục dụng cụ.
Các nhân vật nổi tiếng có loại hình trí thông minh thể chất:
- Tom Cruise.
- Michael Jordan.
- Bruce Lee (Lý Tiểu Long).
[video-embeb title=’Những đặc điểm con thường được di truyền từ bố’ description=” url=’https://youtube.com/embed/8hnnlzu-kQk”>’ ][/video-embeb]
1.5 Trí thông minh hiện sinh (Existential Intelligence)
Trẻ có trí thông minh hiện sinh thường nhạy cảm và có khả năng giải quyết những câu hỏi sâu sắc về vấn đề nhân sinh; sự tồn tại của con người. Chẳng hạn như ý nghĩa của cuộc sống, tại sao chúng ta chết và làm thế nào chúng ta đến được đây…
Các ngành nghề thích hợp:
- Nhà triết học.
- Nhà thuyết gia.
- Mục sư/Linh mục.
- Huấn luyện viên Yoga.
- Hướng dẫn viên thiền.
Các nhân vật nổi tiếng:
- Platon.
- Aristotle.
- Khổng Tử.
- Brian Tracy.
1.6 Trí thông minh logic-toán học (Logical-Mathematical Intelligence)
Trí thông minh logic-toán học là khả năng tính toán, định lượng, xem xét các mệnh đề và giả thuyết và thực hiện các phép toán hoàn chỉnh, nhanh chóng. Trẻ có trí tuệ logic-toán học có tư duy trừu tượng; kỹ năng suy luận dựa trên con số, sự kiện.
Trẻ có loại hình trí thông minh này thường có các biểu hiện như dễ bị hấp dẫn bởi các bài toán số học, trò chơi chiến lược, thí nghiệm và các ý nghĩ trừu tượng.
Để giúp bé học toán nhanh hơn, giúp bé nhận ra mình có trí thông minh toán học hay khôn, cha mẹ có thể cho bé học toán bằng thơ.
Các ngành nghề thích hợp với bé có loại hình trí thông minh logic-toán học:
- Kỹ sư.
- Kế toán.
- Kiểm toán.
- Nhà toán học.
- Nhà khoa học.
- Đại lý mua bán.
- Nhà kinh tế học.
Các nhân vật nổi tiếng có loại hình trí thông minh logic-toán học:
- Bill Gates.
- Marie Curie.
- Albert Einstein.
- Thomas Edison.
- Sir Isaac Newton.
- Stephen Hawking.
>> Cha mẹ có thể tham khảo: Cách dạy trẻ học thuộc bảng cộng trừ nhanh chóng, nhớ lâu
1.7 Trí thông minh âm nhạc (Musical Intelligence)
Loại hình tiếp theo trong 9 loại hình thông minh là trí thông minh âm nhạc. Trẻ có trí thông minh âm nhạc có thể phân biệt cao độ, nhịp điệu, âm sắc và giai điệu. Trí thông minh này cho phép trẻ nhận biết, sáng tạo, tái tạo và phản ánh âm nhạc, như được thể hiện bởi các nhà soạn nhạc, nhạc trưởng, nhạc sĩ, ca sĩ và thính giả.
Trẻ có loại trí thông minh này thường hát, đánh trống hoặc chơi các loại nhạc cụ điêu luyện. Trẻ có thể nhận thức được những âm thanh mà người khác không để ý.
Các ngành nghề thích hợp:
- DJ.
- Ca sĩ.
- Giáo viên âm nhạc.
- Nhà sáng tác nhạc.
- Nhà sản xuất nhạc.
- Chỉ huy dàn hợp xướng.
Các nhân vật nổi tiếng:
- Madonna.
- Beethoven.
- Ella Fitzgerald.
- Aretha Franklin.
- Whitney Houston.
- Michael Jackson.
- Ludwig van Beethoven.
- Wolfgang Amadeus Mozart.
1.8 Trí thông minh tương tác xã hội (Interpersonal Intelligence)
Trí thông minh tương tác xã hội là khả năng thấu hiểu và biết cách tương tác với người khác. Trẻ có trí thông minh này có khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ và cả phi ngôn ngữ hiệu quả. Trẻ dễ nhạy cảm và đồng cảm với cảm xúc của đối phương.
Những người trẻ tuổi có loại trí thông minh này là các nhà lãnh đạo, người giỏi chỉ đạo, giỏi giao tiếp và hiểu được cảm xúc và suy nghĩ của người khác.
Các ngành nghề thích hợp với bé có loại hình trí thông minh tương tác xã hội:
- Quản lý.
- Hiệu trưởng.
- Chính trị gia.
- Nhà tâm lý học.
- Nhân viên sales.
- Chuyên viên tư vấn.
- Chuyên gia đàm phán.
- Trưởng nhóm, trưởng phòng.
Các nhân vật nổi tiếng có tương tác xã hội:
- Bill Clinton.
- Mother Teresa.
- John F. Kennedy.
- Winston Churchill.
- Công nương Diana.
- Martin Luther King, Jr.
1.9 Trí thông minh tự nhiên (Naturalistic Intelligence)
Hình thức cuối cùng trong 9 loại hình trí thông minh của Gardner là trí thông minh thiên nhiên. Trẻ có trí thông minh của tự nhiên có xu hướng đam mê, nhạy cảm, tò mò và khám phá thiên nhiên nhiên, cây cối, con vật, đất đá…
Nếu trẻ sở hữu loại hình trí tuệ này, trẻ thường có hứng thú với việc trồng trọt, nuôi dưỡng, học hỏi về các giống loài; cũng như các hoạt động cắm trại, leo núi. Trẻ có một sự hoà hợp nhất định với thiên nhiên cây cỏ và có đam mê khám phá thế giới đó.
Ngoài ra, trẻ còn có ý thức rất cao trong việc bảo vệ môi trường và nhận thức sâu sắc về ảnh hưởng của con người tới thế giới tự nhiên.
Các ngành nghề thích hợp:
- Bác sĩ thú y.
- Nhà bảo tồn.
- Nhà địa chất.
- Nhà nông học.
- Nhà sinh vật học.
- Nhân viên sở thú.
Các nhân vật nổi tiếng có loại hình trí thông minh tự nhiên:
- Steve Erwin.
- Charles Darwin.
- Neil deGrasse Tyson.
[inline_article id=289944]
2. Làm sao để nhận thức và phát triển trí thông minh cho bé?
Bản thân trẻ có thể còn khá nhỏ để nhận thức mình có trí thông minh nào trong số các loại hình trí thông minh. Vì vậy, cha mẹ hãy quan tâm, để ý đến những sở thích, năng khiếu đặc biệt của bé nhà mình. Hãy xem bé có các dấu hiệu nào trong các loại trí thông minh trên không, sau đó tạo mọi điều kiện để bé phát triển trí thông minh đó của mình.
Ví dụ, mẹ thấy bé giỏi đá bóng, chạy nhanh thì có thể bé có trí thông minh thể chất. Hãy cho bé chơi đá bóng, rèn luyện thể chất hoặc học thêm môn thể thao khác để phát triển loại hình trí tuệ này.
Nếu bé giỏi phân tích logic-toán học, hãy mua thêm nhiều tiểu thuyết trinh thám, cho bé chơi các trò giải mã, tính toán con số.
Cha mẹ hãy để bé tự phát hiện và phát triển trí thông minh của mình một cách tự nhiên; đừng ép trẻ phải giỏi bất cứ lĩnh vực nào mà cha mẹ thích. Điều đó đang cản trở bé trở nên thông minh, giỏi hơn.