Hàm lượng dinh dưỡng của giá đỗ rất giàu vitamin, đặc biệt là vitamin C, khoáng chất, amino acid, protein và chất có nguồn gốc thực vật (phytochemicals). Chất dinh dưỡng trong giá đỗ rất cần thiết cho sức khỏe con người. Vì vậy, bạn nên nắm được cách làm giá đỗ tại nhà để thêm an tâm về chất lượng bữa cơm hàng ngày cho gia đình.
1. Cách làm giá đỗ tại nhà bằng khăn xô
- Ngâm đậu đỗ vào nước ấm khoảng từ 30–40ºC, ngâm khoảng 10–12 tiếng (ngâm đến khi đậu đỗ nứt vỏ ra là được).
- Lấy rổ nhựa có đế cao khoảng 2cm (tránh để nước đọng, làm thối đậu đỗ), lót một tấm khăn sữa vào rổ. Sau đó dàn đậu đỗ đều lên trên mặt khăn xô (tránh dàn quá dày sẽ khó thu hoạch và giá đỗ không mập). Tiếp tục trải khăn lên và rải đỗ. Bạn có thể làm 3-4 lớp tùy ý. Mặt trên cùng là khăn xô.
- Đặt cả rổ đỗ vào 1 cái thau để không làm đổ nước ra sàn nhà.
- Đặt 1 hộp nhựa hay 1 cái bát có đường kính xấp xỉ miệng rổ, đổ đầy nước cho nặng. Mục đích của việc làm này để giá mọc mập hơn, ít rễ.
- Để thau vào chỗ tối, trong vòng 2 ngày mang đậu đỗ ra cho ngậm nước, ngâm khoảng 5–10 phút, đổ nước, sau đó đem để lại vào chỗ tối.
- Với thời tiết nóng, chỉ sau khoảng 24 giờ là có giá để ăn. Lâu hơn thì cuối ngày thứ 3 giá đỗ mọc dài là có thể ăn được.
2. Cách làm giá đỗ tại nhà bằng bao dứa
Cách làm giá đỗ tại nhà bằng bao dứa
- Chuẩn bị một bao dứa, loại bao khoảng 10kg.
- Ngâm đỗ xanh tầm 5-10 tiếng trong nước ấm. Nhặt bỏ những hạt đỗ nổi hoặc bị lép.
- Dàn đều những hạt đỗ xanh vào giữa bao dứa, tránh để các hạt đỗ đè lên nhau.
- Gấp 2 đầu của bao dứa lại, che kín đỗ xanh.
- Lấy vật dụng có sức nặng (khoảng 3-4kg) đè chặt lên bao dứa. Vật đè càng nặng giá đỗ càng mập nhưng lưu ý không nên quá nặng sẽ làm giập hạt đỗ.
- Mỗi ngày vào buổi sáng và tối, bạn thêm nước để giữ ẩm cho đỗ.
- Để bao dứa vào chỗ tối để giá đỗ không có lá mầm.
- Sau khoảng 3 ngày, bạn sẽ có giá đỗ dùng trong bữa ăn gia đình. Làm giá đỗ bằng cách này giá sẽ nảy mầm nhanh hơn và mập hơn, rễ cũng ngắn hơn.
3. Cách làm giá đỗ tại nhà với tro
Cách làm giá đỗ này sẽ giúp cho giá đỗ mập hơn và có vị ngọt thanh so với loại giá đỗ bình thường. Nhưng nguyên liệu làm loại giá đỗ này khó tìm đối với những gia đình ở thành phố.
- Lấy một chiếc rổ dày, lỗ nhỏ để tro không lọt ra ngoài. Loại rổ này cần cao (khoảng 30cm trở lên).
- Đổ một lớp tro dày hơn 3cm vào rổ, độ dày không nên quá mỏng nếu không rễ của giá đỗ sẽ đâm ra ngoài rổ.
- Dùng bình xịt nước xịt 1 ít nước vào tro, lấy tay ấn nhẹ cho tro trở nên xốp và bề mặt tro phẳng lại.
- Rải một lớp mỏng đỗ xanh đã ngâm nước ấm 8-12 tiếng, rửa sạch, lên bề mặt tro.
- Tiếp theo rải thêm một lớp tro nữa lên mặt rổ, nhưng lần này chỉ rải lớp tro mỏng khoảng 1–1,5cm.
- Cuối cùng xịt một ít nước lên bề mặt lớp tro vừa phủ. Lưu ý, xịt nhẹ tay để tránh làm trôi mất tro.
- Với cách làm này, bạn không cần tưới nước nhiều vì tro có khả năng giữ nước rất cao. Mỗi ngày bạn chỉ nên xịt một lớp nước mỏng lên bề mặt tro là được.
- Chỉ sau 4 ngày là gia đình bạn sẽ có giá đỗ sạch ăn và có thể đủ số lượng cho bữa trong tuần.
4. Làm giá đỗ tại nhà bằng lá tre
Bạn cần chuẩn bị lá tre, chum/vại và tấm phên để làm. Cách làm này giúp bạn có thể làm được với số lượng đỗ xanh lớn.
- Lá tre chọn loại còn non, xanh sau đó rửa kỹ, sạch, loại bỏ bụi bẩn.
- Cần có 1 cái chum cao tầm 30cm (to nhỏ tùy theo nhu cầu bạn làm ít hay nhiều).
- Bạn nhẹ nhàng cho đỗ vào chum để ủ giá đỗ (đỗ đã được ngâm nước ấm từ 8-12 tiếng), sau đó cho nước xâm xấp và lắc nhẹ chiếc chum để hạt đỗ bằng mặt.
- Tiếp theo bạn xếp lá tre lên trên rồi đậy tấm phên đan lên. Cài chặt miệng lại và úp ngược chum xuống cho róc nước và thoáng. Bạn lên kê kênh chiếc chum khi úp xuống và để ở nơi thoáng mát, chú ý tránh ánh nắng trực tiếp.
- Lưu ý, khi cài miệng chum, bạn nên cài chặt và đều bằng que tre. Nếu không cài chặt, khi úp ngược chum sẽ bị lỏng hoặc bung, giá đỗ xanh dễ bị hỏng, dài quá nhanh hoặc dài không đều.
- Với phần lá lót trên mặt, nếu không có lá tre, bạn có thể dùng loại lá có khả năng chịu được nước để thay thế. Nếu muốn giá đỗ mọc dài, bạn không cần che kín miệng, nếu muốn chiều dài thân giá vừa thì nên đậy kín miệng.
- Hàng ngày bạn tưới nước cho giá vào mỗi buổi sáng, trưa và chiều, để khoảng 5 phút rồi đổ hết nước ra. Không nên dùng nước ấm để tưới vì sẽ khiến giá chín và úng; còn nước quá lạnh sẽ làm chết giá, tốt nhất tưới nước có nhiệt độ bình thường. Nếu không tưới được buổi trưa vì bận đi làm, bạn có thể bỏ qua bước này.
- Trong hai ngày đầu, bạn đổ nhẹ nhàng nước đầy mặt chum rồi đổ và úp xuống.
- Từ ngày thứ 3, bạn gỡ dần nẹp tre để cho giá nảy lên rồi sau đó lại cài chặt lại. Thời điểm này, giá bắt đầu cần nhiều nước hơn và khó bị úng hơn nên bạn cho giá đỗ ngậm nước khoảng 15 phút rồi mới đổ nước đi rồi úp chum xuống.
- Sau khoảng 4-7 ngày là bạn sẽ có giá ngon để ăn.
5. Cách làm giá đỗ tại nhà bằng lá chuối
- Bạn cần chuẩn bị lá chuối, rửa sạch, xé miếng 2-3cm.
- Lót lá chuối vào rổ dày khoảng 1cm rồi rải đỗ xanh (đã ngâm nước ấm 8-12 tiếng cho nở) lên. Bạn nhớ rải đều tay. Sau đó lại lót thêm 1 lớp chuối rồi lại rải đỗ xanh và lót lá chuối. Cứ làm 4-5 lần nếu bạn muốn làm nhiều lớp.
- Kế đến bạn lấy 1 cái đĩa có đường kính to gần bằng cái rổ rồi đè lên, sau đó tưới nước cho đỗ.
- Một ngày bạn tưới 2-3 lần, ngâm khoảng 5 phút rồi để cho ráo nước. Nhớ không được để đỗ bị úng nước. Sau đó cho vào chỗ tối để giá không bị mọc lá.
- Sau 3-4 ngày là bạn có thể thu hoạch để ăn.
6. Cách làm giá đỗ bằng vỏ hộp sữa 1 lít hoặc chai nhựa
- Bạn cần chuẩn bị chai nhựa, có đục lỗ ở 1 số chỗ hoặc vỏ hộp sữa giấy 1 lít, có cắt ở 2 đầu để đổ nước.
- Đỗ xanh ngâm nước ấm 8-12 tiếng cho mọc mầm rồi vớt ra, sửa sạch, cho vào chai hoặc vỏ hộp sữa. Bạn lưu ý đừng cho quá nhiều vì đỗ cần không gian để mọc.
- Sau đó bạn đổ nước vào ngâm tầm 5 phút rồi chắt sạch nước, cất vào chỗ mát và tối.
- Mỗi ngày bạn lấy ra ngâm nước và chắt 2 lần.
- Sau khoảng 3 ngày là bạn có thể thu hoạch.
7. Cách làm giá đỗ tại nhà bằng cát
Chuẩn bị:
- Cát (nên sàng qua rổ cho mịn và loại bỏ tạp chất)
- Chậu xi măng, nhựa hoặc thùng xốp ủ giá
- Đỗ xanh 100–200g
Các bước trồng giá bằng cát:
- Bước 1: Ngâm đỗ xanh trong nước ấm ở nhiệt độ khoảng 40 độ trong vòng 8 tiếng, sau đó vớt ra để ráo khoảng 2 tiếng.
- Bước 2: Cho cát vào chậu với độ dày khoảng 5cm (ấn nhẹ và dàn đều bề mặt cát) sau đó tạo độ ẩm bằng cách tưới ít nước.
- Bước 3: Rải đều đỗ xanh lên bề mặt cát đã tạo.
- Bước 4: Rải một lớp cát khoảng 3–4cm, rải giá đỗ và tưới một ít nước để tạo độ ẩm. Nếu bạn muốn làm nhiều lớp thì cứ tiếp tục rải đỗ và thêm cát. Lớp trên cùng là cát. Ngoài ra, bạn cũng có thể cho thêm lên đó một nắm rơm rạ (nếu có) để giữ ẩm cho cát, tiếp theo dùng một tấm bìa (gỗ, nhựa hoặc giấy) che chậu và nhớ là đặt chậu ở nơi có bóng râm để tránh ánh nắng trực tiếp, mưa, gió…
- Bước 5: Kiểm tra độ ẩm của cát hằng ngày, để cung cấp nước đầy đủ, tạo điều kiện cho đỗ xanh nảy mầm tốt nhất. Sau 2-3 ngày là bạn có thể thu hoạch giá đỗ rồi đấy.
Chú ý: Khi thu hoạch, bạn có thể cắt lấy phần thân và để lại phần rễ trong chậu để cung cấp chất dinh dưỡng cho cát trong lần trồng tiếp theo và giúp việc rửa giá đỗ dễ dàng hơn. Lúc rửa, bạn nên dùng loại rổ có lỗ to, sau đó xả nước để làm trôi đi cát có trong giá đỗ.
Để bảo quản được giá ăn lâu hơn, khi giá đã ăn được, bạn cho từng phần vào túi nilông, sau đó ép khí ra ngoài rồi buộc chặt miệng túi. Bạn lớp ngoài bằng giấy báo rồi lại bọc thêm một lớp nilông nữa. Với cách làm này, bạn có thể giữ giá tươi trong tủ lạnh khoảng 1-2 tuần.
Những công dụng của giá đỗ với sức khỏe
Về dinh dưỡng, cứ trong 100g giá đỗ lại chứa 5,5g protid; 5,3g glucid; 38g canxi; 91mg phốt pho; 1,4mg sắt; 0,2mg vitamin B1; 0,13mg vitamin B2; 0,75mg vitamin PP; 0,09mg vitamin B6 và 10mg vitamin C. Riêng hàm lượng vitamin E trong giá đỗ lên tới 15-25mg, lượng calo là 44 calo. Do vậy giá đỗ có rất nhiều công dụng tốt cho sức khỏe:
♦ Tăng cường hormone cho nữ
Trong giá đỗ chứa một một độ tế bào tăng trưởng và các nguyên tố vi lượng rất cao, đặc biệt là kẽm, omega 3, chất chống oxy hóa là những tố chất cần thiết cho sự phát triển của nội tiết tố nữ. Ăn nhiều giá đỗ, cơ thể con người có thể sản sinh ra một estrogen (nội tiết tố sinh dục nữ) cao hơn nhiều so với những người không ăn. Tăng nội tiết tố sinh dục nữ sẽ giúp bạn chống lại quá trình lão hóa và mãn kinh, điều trị rối loạn kinh nguyệt…
♦ Giải độc
Giá đỗ phát huy công dụng kỳ diệu trong việc giải trừ các loại chất độc đã tích tụ trong cơ thể qua quá trình ăn uống, sinh hoạt. Sở dĩ có được khả năng này là nhờ những hoạt chất khử gốc tự do có trong giá đỗ.
♦ Chữa nhiều loại bệnh
Giá đỗ có thể dùng để hỗ trợ điều trị rất nhiều bệnh nguy hiểm như bệnh lý tim mạch, cao huyết áp, cholesterol máu, ung thư (đặc biệt là ung thư vú và ung thư trực tràng), thoái hóa khớp, Parkinson, alzheimer…
Theo Đông y, giá đỗ có tính năng thanh nhiệt, giải độc, chỉ khát, hạ hỏa, thông tiểu, tiêu thực… nên dùng để giải khát rất tốt. Đông y thường dùng để trị bệnh đầy bụng, phân sống, khan tiếng, giải độc kim loại, giải rượu… Vì chứa nhiều vitamin E nên giá đỗ có khả năng giúp phụ nữ thụ thai, hỗ trợ chữa bệnh hiếm muộn, chữa yếu sinh lý.
Nhi Huỳnh