Category: Mang thai

Trong quá trình mang thai, cơ thể bạn sẽ đối mặt với nhiều nguy cơ về sức khỏe. Một chế độ chăm sóc tốt sẽ giúp bảo vệ sức khỏe cho bạn và thai nhi. Dưới đây là một số bệnh dễ mắc cần chú ý trong thời kỳ này.

Đái tháo đường (tiểu đường) khi mang thai

Đái tháo đường trong thời kỳ mang thai sẽ gây nguy hiểm cho cả mẹ và con. Người mẹ có nguy cơ phải mổ lấy thai; dễ bị tăng huyết áp, phù; trở thành bệnh nhân đái tháo đường, thai chết lưu. Trẻ sinh ra có thể bị dị tật bẩm sinh (cao gấp 8 lần bình thường), hoặc mắc các bệnh vàng da kéo dài, hạ canxi máu, suy hô hấp, nhiễm trùng huyết…

Phòng tránh: Để phát hiện sớm nguy cơ đái tháo đường, mẹ nên tiến hành làm các kiểm tra sàng lọc và chẩn đoán đái tháo đường. Ngoài ra, chế độ ăn hợp lý và luyện tập cũng đóng vai trò quan trọng. Đối với thai phụ chưa mắc đái tháo đường nên có một chế độ ăn uống và vận động hợp lý, tránh tăng cân. Nên lựa chọn những thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp, tránh ăn quá ngọt, hạn chế ăn thực phẩm nhiều chất xơ và chất béo, mỡ động vật. Đồng thời, hàng ngày nên tập thể dục hoặc đi bộ nhẹ nhàng.

Bệnh cảm cúm khi mang thai

Trong thời gian mang thai, nhu cầu oxy của bạn nhiều hơn bình thường, trong khi đó hệ miễn dịch lại kém hơn. Do đó, nguy cơ mắc bệnh qua đường hô hấp là rất lớn. Cảm cúm là bệnh rất nguy hiểm cho thai nhi, khi người mẹ bị cúm, khả năng sảy thai rất cao, trong một số trường hợp có thể để lại dị tật cho thai nhi.

Phòng tránh: Để bảo vệ sức khỏe bản thân cũng như thai nhi, bạn nên tránh môi trường dễ lây nhiễm cao như bệnh viện, nơi đông người hay những người bị bệnh cúm… Đặc biệt, khi bị cúm, bạn không nên tự ý uống thuốc mà cần có sự hướng dẫn của bác sĩ.

Nếu có triệu chứng nóng sốt, mẹ cần đi đến các cơ sở y tế để khám kịp thời. Ngoài ra, nên hạn chế dùng quạt máy và máy lạnh khi ngủ; tránh tiếp xúc với môi trường ô nhiễm như bụi, khói, đặc biệt khói thuốc lá; nên mang khẩu trang khi ra đường. Cần vệ sinh mũi họng thường xuyên trong ngày bằng nước muối sinh lý.

Táo bón khi mang thai

Có đến 50% phụ nữ bị táo bón khi mang thai. Nguyên nhân là do trong quá trình mang thai, bạn ít di chuyển, ít vận động nên nồng độ progesteron trong cơ thể tăng lên, thai nhi phát triển chèn ép đại tràng khiến phân khó ra ngoài.

Các loại thuốc bổ hay nhiều thực phẩm dinh dưỡng gây nóng cũng là nguyên nhân gây nên táo bón. Táo bón kéo dài sẽ gây hại cho đường tiêu hóa khiến bạn luôn cảm thấy khó chịu, mệt mỏi, chán ăn dẫn đến suy dinh dưỡng ở trẻ, sức đề kháng yếu.

Phòng tránh: Để bảo vệ sức khỏe, mẹ nên ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi để cung cấp chất xơ, dễ tiêu hóa, có thể ăn thêm khoai lang để nhuận tràng. Trong thời kỳ này, mẹ cần có chế độ luyện tập các bài thể dục phù hợp.

Các bệnh về da ở phụ nữ mang thai

Do thay đổi hormone và thiếu hụt nội tiết tố nên phụ nữ mang thai hay mắc các bệnh về da như nám, tàn nhang, ngứa, nấm da… Để bảo vệ sức khỏe, bạn không nên tùy ý sử dụng thuốc hay khắc phục bằng mỹ phẩm bởi những hiện tượng như nám hay tàn nhang sau khi sinh sẽ tự hết hoặc có thể khắc phục bằng một số nguyên liệu tự nhiên. Còn ngứa hay rạn da, tốt nhất nên hỏi ý kiến của bác sĩ để điều trị đúng cách.

Ngoài ra, bạn nên thiết lập chế độ dinh dưỡng an toàn, đầy đủ các nhóm chất cần thiết. Đặc biệt, bạn nên vệ sinh cơ thể sạch sẽ hàng ngày để các loại nấm, vi khuẩn không có cơ hội gây bệnh.

Tăng huyết áp khi mang thai

Huyết áp có thể thay đổi trong ngày, nhất là khi có biến đổi về thời tiết. Tăng huyết áp là bệnh thường gặp và cũng là nguyên nhân chính gây ra các biến chứng, thậm chí gây tử vong cho mẹ và thai nhi.

Nếu tăng huyết áp nặng kèm với phù và có protein trong nước tiểu, khi đó bạn đã bị hội chứng tiền sản giật, biến chứng nguy hiểm nhất của tăng huyết áp và rất nguy hiểm cho thai phụ. Cơn co giật có thể diễn ra một lần hay nhiều lần gây nguy hiểm cho mẹ và con.

Phòng tránh: Bạn nên nghỉ ngơi nhiều, nằm nghiêng về bên trái là tư thế ngủ có lợi nhất. Tuân thủ một chế độ vận động, luyện tập đều đặn hàng ngày. Hạn chế dùng muối và các món ăn mặn. Tuyệt đối không sử dụng rượu hay các chất kích thích. Nếu đã mắc chứng cao huyết áp trước khi mang thai, cần thông báo cho bác sĩ biết tiền sử bệnh, các loại thuốc đã dùng để bác sĩ điều chỉnh liều lượng và kê đơn phù hợp mà không gây ảnh hưởng đến thai nhi.

Ngoài ra, trong thời gian mang thai, bạn có thể mắc các bệnh như sốt xuất huyết, rubella, chuột rút, nghén, đau lưng… Khi có những dấu hiệu lạ trong cơ thể, mẹ nên kịp thời đến bác sĩ để được tư vấn và chữa trị. Trong thời gian mang thai, bạn cũng nên hạn chế làm những công việc nặng hoặc tạo ra những căng thẳng không cần thiết. Khi bạn quá căng thẳng có thể gây sảy thai, sinh non, thai chậm tăng trưởng.

Phan Anh

Tinh chỉnh chế độ ăn

Hầu các chế độ dinh dưỡng cho bà bầu đều cần tăng lượng protein, các vitamin và khoáng chất như axit folic và sắt, bổ sung thêm calo. Nếu chế độ ăn của bạn trước đó quá đơn điệu thì bạn cần bắt đầu chuyển sang một chế độ ăn đa dạng, giàu dinh dưỡng hơn. Tuy nhiên, nên hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn.

Bên cạnh đó ăn tốt hơn không có nghĩa là ăn nhiều hơn vì dù mang thai nhưng bà bầu chỉ cần khoảng 300 calo mỗi ngày.

Các thực phẩm nên tránh trong chế độ dinh dưỡng cho bà bầu

Hãy tránh xa các loại hải sản sống (chẳng hạn như món gỏi hàu hoặc sushi cuộn gỏi cá hồi), hoặc các loại phô mai mềm, pate, các loại thịt muối, không dùng nhiệt. Tất cả các loại thực phẩm kể trên đều có thể chứa vi khuẩn gây hại cho thai nhi.

Một vài loại cá có chứa hàm lượng thủy ngân cao, một kim loại được cho là gây hại cho não của thai nhi và trẻ nhỏ, như cá mập, cá kiếm, cá thu to, cá vược, cá sushi. Khi ăn cá thai phụ cần nhớ lựa chọn loại cá có chứa hàm lượng thủy ngân thấp hoặc không chứa thủy ngân ( như cá chỉ vàng, cá trích, cá đuối, cá bơn, cá hồi, cá trê) để đảm bảo không đi ngược lại lợi ích của việc ăn cá. 300g/tuần, tương đương với 2 khẩu phần.

Ngoài ra, các loại cốc-tai cũng nên tạm dừng. Uống rượu trong khi mang thai có thể gây ảnh hưởng tới thể lực, trí tuệ và rối loạn cảm xúc ở trẻ nhỏ.

Nên cắt giảm lượng caffein, đặc biệt là trong 3 tháng đầu thai kỳ. Một số nghiên cứu cho thấy uống 4 tách café/ngày có thể dẫn tới sẩy thai, trẻ nhẹ cân và thậm chí là tử vong sau sinh. Nên thay thế các loại đồ uống chứa caffein (cà phê trà, cola, các loại đồ uống có ga, ca cao, sô cô la) bằng sữa rút bớt béo, nước quả nguyên chất hay nước chanh.

Uống vitamin bổ sung dành cho bà bầu

• Trong chế độ dinh dưỡng cho bà bầu, các loại vitamin sẽ giúp đảm bảo cơ thể bạn có đủ dinh dưỡng, giúp trẻ phát triển tối ưu.
• Vitamin bổ sung cần có chứa 600-800 microgam axit folic. Thiếu vitamin B có liên quan với khiếm khuyết ống thần kinh ở thai nhi.
• Ngoài ra là viên sắt hoặc can-xi theo chỉ định của bác sĩ.

Lưu ý là vitamin chỉ có tác dụng củng cố các thành phần dinh dưỡng còn thiếu, nhưng không thay thế cho một chế độ ăn đầy đủ và phong phú. Nên uống vitamin đúng giờ và theo hướng dẫn của bác sĩ bởi uống quá liều cũng gây hại cho thai nhi.

Đừng ăn kiêng khi mang thai

Ăn kiêng trong quá trình mang thai sẽ là rất mạo hiểm và ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe của cả mẹ và bé. Vì chế độ ăn này thường gây thiếu sắt, axit folic và một số vitamin và khoáng chất quan trọng khác.

Hãy nhớ, tăng cân là một trong những dấu hiệu quan trọng cho thấy quá trình mang thai tốt đẹp hay không. Những phụ nữ ăn tốt và tăng cân hợp lý sẽ sinh những đứa con khỏe mạnh. Vì thế nên ăn các thực phẩm tươi mới, ít chế biến và luôn hài lòng khi thấy cơ thể mình ngày một lớn hơn.

Tăng cân hợp lý khi mang thai

Khi mang thai bạn chỉ cần tăng 11-15kg nếu thời điểm trước đó có cân nặng hợp lý. Nếu trước khi mang thai, cân nặng không đủ chuẩn thì cần tăng 12,5-18kg. Còn nếu thừa cân thì chỉ cần tăng 7-11kg.

Khi lên cân thì điều quan trọng nhất là tổng số cân bạn lên trong cả thai kỳ. Vì thế, đừng lo lắng nếu tăng cân quá ít trong 3 tháng đầu. Thường tốc độ tăng cân nhanh sẽ rơi vào giai đoạn thứ 2 và nhiều nhất là giai đoạn thứ 3 thai kỳ, bé lúc này cũng lớn nhanh nhất.

Ăn sau mỗi 4 tiếng

Trong chế độ dinh dưỡng cho bà bầu, bạn nên chia nhỏ bữa ăn 5-6 bữa, mỗi bữa chỉ 1/3 khẩu phần, miễn sao bạn cảm thấy mình có thể ăn được. Thậm chí nếu bạn không đói thì cũng nên ăn gì đó sau mỗi 4 tiếng. Nếu buồn nôn, sợ một số thực phẩm nào đó, ợ nóng hoặc khó tiêu thì bạn có thể thử ăn vặt. Các loại thức ăn nhẹ cũng rất tốt nhưng bạn cần lựa chọn chúng một cách khôn ngoan.

Tuyệt đối không bỏ bữa. Vì ngay cả khi bạn không cảm thấy đói, thai nhi cũng cần bổ sung dưỡng chất liên tục.

Giai đoạn đầu thai kỳ (1 – 3 tháng)
Tam cá nguyệt đầu tiên là giai đoạn thai nhi phát trển trong tử cung và dựa vào khung xương chậu của mẹ. Các bà bầu có thể nằm ngủ tùy ý với nhiều tư thế, nằm ngửa hay nằm nghiêng đều được do bào thai còn nhỏ và lực tác động lên cơ thể của mẹ là chưa đáng kể. Tuy nhiên, nếu bà bầu nào có thói quen nằm sấp hoặc ôm gối ngủ thì nên thay đổi bởi đây không phải là tư thế nằm ngủ có lợi cho sức khỏe bà bầu.

Giai đoạn giữa thai kỳ (4 – 7 tháng)
Vào thời kỳ này, các bà bầu cần chú ý bảo vệ phần bụng của mình, tránh tuyệt đối lực tác động từ bên ngoài. Nếu nước ối quá nhiều hoặc mang song thai, bà bầu nên nằm nghiêng sẽ thoải mái hơn và không gây áp lực lên bào thai như các tư thế nằm khác. Còn nếu bà bầu cảm thấy phần chân nặng nề, có thể nằm ngửa và kê chân lên gối mềm cũng là tư thế nằm ngủ có lợi cho sức khỏe bà bầu trong giai đoạn giữa thai kỳ này.

Giai đoạn cuối thai kỳ (8 – 9 tháng)
Trong những tháng cuối của thai kỳ, tử cung thường xoay về phía bên phải, do đó, tư thế nằm ngủ có lợi cho sức khỏe bà bầu tốt nhất trong giai đoạn này là nằm nghiêng về phía bên trái để giảm bớt áp lực cho các động mạch và vùng xương chậu, đồng thời làm tăng quá trình lưu thông máu, cung cấp dưỡng chất cho thai nhi. Nếu hai chân bị phù to hoặc các tĩnh mạch ở chân căng lên, bà bầu có thể vừa nằm nghiêng trái vừa kê cao chân một chút sẽ giúp máu lưu thông, làm chân bớt phù nề.

Ngoài việc chú ý đến tư thế nằm, bà bầu không nên nằm giường cứng, kê đầu quá cao và đắp chăn làm từ sợi nhân tạo, đặc biệt khi ngủ phải có màn. Có như vậy mới tạo ra sự thoải mái cho bà bầu và thai nhi, giúp 2 mẹ con có giấc ngủ ngon, có lợi cho sức khỏe.

Thực tế, những hiểu lầm tai hại về chế độ dinh dưỡng khi mang thai như thế này có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả mẹ và bé.

1. Ăn nhiều để em bé to, khỏe
Với quan niệm phải “ăn cho hai người” khi mang thai, nên các bà bầu thường cố gắng ăn thật nhiều món ngon, bổ dưỡng để em bé to khỏe. Nhưng trên thực tế, việc ăn quá nhiều trong thời kỳ mang thai có thể dẫn đến béo phì, làm mất đi 9 năm tuổi thọ của người mẹ.

Đồng thời, khi bà bầu nạp vào cơ thể quá nhiều đồ ăn sẽ làm gia tăng các nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, tim, đột quỵ, vô sinh, trầm cảm và một vài dạng ung thư khác.

Ngoài ra, việc thai nhi to quá mức khiến việc sinh nở gặp khó khăn. Vấn đề giảm cân sau sinh cũng rất khó nếu các bà bầu ăn nhiều trong quá trình mang thai

2. Ăn trứng ngỗng để con thông minh

Rất nhiều phụ nữ tin rằng, ăn trứng ngỗng sẽ giúp em bé trong bụng sinh ra thông minh hơn. Bởi vì quan niệm dân gian, trứng ngỗng là món ăn giúp em bé phát triển tốt, đặc biệt là phát triển trí não, khiến bé sau này sinh ra được thông minh, lanh lợi.

Tuy nhiên, chưa hề có một kết luận khoa học nào khẳng định phụ nữ mang thai ăn trứng ngỗng thì con thông minh, hoặc trứng ngỗng tốt cho thai nhi hơn các trứng gia cầm khác. Hơn thế, hàm lượng các vitamin trong trứng ngỗng nhỏ hơn hàm lượng vitamin có trong trứng gà, đặc biệt là vitamin A rất cần cho phụ nữ có thai. Nếu như hàm lượng vitamin A trong trứng ngỗng là 0,33mg%, thì hàm lượng vitamin này trong trứng gà là 0,70mg% trong trứng gà. Tức là hàm lượng vitamin A của trứng ngỗng chỉ bằng một nửa so với trứng gà.

Mặt khác, việc bà bầu bổ sung trứng ngỗng thường xuyên có thể bị bị béo phì và mắc chứng cholesterol máu cao. Bởi vì trứng ngỗng là thực phẩm chứa nhiều cholesterol và giàu lipid là những chất không có lợi cho sức khỏe phụ nữ có thai.

3. Nhịn ăn để không bị nôn
Tình trạng bị nôn ói do ốm nghén nặng khiến nhiều bà bầu rất khó chịu, mệt mỏi. Nhiều người cho rằng, khi nhịn ăn, cơ thể không được nạp thức ăn sẽ không bị nôn ói nữa. Đây là quan niệm sai lầm tai hại của nhiều bà bầu. Vì khi người mẹ không cung cấp đủ nguồn dinh dưỡng khi mang thai thiết yếu sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của bé.

Khi người mẹ ăn uống thường xuyên và đầy đủ thì cho dù có bị ói sau khi ăn, nguồn thức ăn vẫn không đi ra ngoài hết, mà vẫn được cơ thể hấp thu. Do đó người mẹ vẫn cần ăn để thai nhi không bị thiếu chất dinh dưỡng khi mang thai, tuyệt đối không được nhịn ăn vì điều này có thể nguy hiểm cho cả mẹ và bé.

Cách khắc phục tạm thời cho bạn khi nôn ói do nghén nặng là: ăn ít một và chia làm nhiều bữa trong ngày để vẫn cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng khi mang thai cho mẹ và thai nhi.

TT

Học tiền sản là học gì?
Các lớp tiền sản được tổ chức không ngoài mục đích giúp trang bị kiến thức, kinh nghiệm cho những phụ nữ sắp làm mẹ. Điều này còn khá mới với nhiều người nhưng thực chất đã diễn ra từ rất lâu tại các nước phát triển. Có thể là người mẹ hoặc cả hai vợ chồng cùng tham gia khóa học.

Một khóa học tiền sản chất lượng sẽ gồm những nội dung như:

Giữ gìn sức khỏe khi mang thai: Bao gồm việc theo dõi thai kỳ, sự phát triển của thai nhi, mức độ tăng cân của mẹ, những bài tập thể dục nhẹ nhàng nhằm duy trì sức khỏe, cách nhận biết những loại thực phẩm có lợi, có hại trong và sau thai kỳ, phân biệt những cơn gò và cách khắc phục.

Chuẩn bị vật chất và tâm lý khi sinh nở: Lớp học sẽ giúp mẹ chuẩn bị tâm lý trong khi mang thai cũng như sẵn sàng đối mặt với hành trình vượt cạn. Bạn sẽ hiểu rõ nguyên lý của cơn đau khi sinh nở cũng như khắc phục sự sợ hãi (nếu có) và những phương pháp giúp sinh con dễ dàng hơn. Bên cạnh đó, bạn cũng sẽ biết được cần mua sắm gì cho con, những lưu ý khi chọn lựa đồ đạc cho trẻ sơ sinh.

Cách chăm sóc trẻ sơ sinh: Đây cũng là một nội dung quan trọng của các lớp tiền sản. Huấn luyện viên sẽ dạy cho bạn cách tắm bé, cho bé bú, cho bé ăn, giúp bé ngủ ngon một cách trực quan, sinh động. Bên cạnh đó, các bác sĩ tham gia vào lớp tiền sản cũng sẽ giúp bạn trang bị một số kiến thức y khoa về phân biệt nhu cầu của trẻ sơ sinh qua tiếng khóc, những ngôn ngữ cơ thể của bé và còn sớm phát hiện tình trạng khó chịu, biểu hiện bệnh của bé.

Hình thức tổ chức lớp học hiện nay như thế nào?
Hiện nay, các bệnh viện phụ sản, bệnh viện đa khoa trong nước như bệnh viện Từ Dũ, Hùng Vương, các tổ chức dành cho phụ nữ… đều thường xuyên tổ chức các lớp học tiền sản cho bạn tham gia. Một khóa học có thể chỉ gồm 1 ngày với sự tham gia của các bác sĩ chuyên khoa hoặc kéo dài từ một đến vài tuần tùy theo nhu cầu của sản phụ. Nếu thường xuyên theo dõi thông tin từ các bệnh viện, bạn sẽ có cơ may tham gia lớp học bổ ích này hoàn toàn miễn phí.

Những giá trị khác từ lớp tiền sản?
Sự tự tin để làm mẹ là điều quan trọng nhất mà một lớp học tiền sản thành công sẽ mang lại cho bạn. Sau khi đã nắm vững những kiến thức về thai kỳ, sinh nở và chăm sóc trẻ sơ sinh, việc còn lại là bạn ung dung chờ đến ngày thực hiện thiên chức của mình. Bạn sẽ không còn sợ hãi hay bị trầm cảm, stress khi sinh con nữa.

Gặp gỡ những người cũng mang thai như bạn để trao đổi thêm kinh nghiệm và kết bạn cùng nhau. Vì những người đồng cảnh ngộ sẽ hiểu nhau và dễ cảm thông, bạn sẽ được cổ vũ tinh thần hơn trong những ngày mang thai vất vả.

Nếu “lôi kéo” được chồng cùng tham gia khóa học, bạn sẽ giúp anh ấy vừa có thêm kinh nghiệm nuôi con, vừa hiểu được việc làm mẹ vất vả như thế nào. Sau này, anh ấy sẽ đỡ đần bạn nhiều hơn trong những ngày ở cử và chăm sóc, nuôi dạy con đến trưởng thành.

AN.