Category: Chăm sóc bé

Sự ấm áp và tình yêu thương

Với trẻ sinh non, thân nhiệt chưa ổn định và thích nghi được với môi trường bên ngoài. Trong thời gian đầu, trẻ có thể vẫn phải nằm trong lồng ấp với chế độ chăm sóc đặc biệt . Khi được trở về nhà, mẹ nên dùng phương pháp Kangaroo, áp trẻ vào ngực mẹ, da tiếp da để trẻ cảm thấy hơi ấm và tình yêu của mẹ. Càng được tiếp xúc nhiều với cơ thể của mẹ, trẻ càng khỏe mạnh hơn.

Các nhà khoa học Mỹ thuộc Stanford University phát hiện ra rằng, ở những trẻ thường xuyên được mẹ âu yếm, ôm ấp nồng độ hai kích thích tố progesteron và oksytocyna cao hơn hẳn so với các bé ít được mẹ âu yếm, ôm ấp. Các nhà khoa học gọi chúng là “Hoóc -môn của tình yêu”. Trong thời gian mới sinh, những kích thích tố này đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành hệ thần kinh hoàn chỉnh. Việc được mẹ ôm ấp, yêu thương vì thế đóng vai trò rất quan trọng cho sự phát triển, ổn định sức khoẻ của trẻ.

Quá trình chăm sóc trẻ sinh non sẽ vất vả, đòi hỏi sự kiên nhẫn và cũng như tình yêu thương từ bố mẹ.

Môi trường trong lành, sạch sẽ

Hệ miễn dịch của trẻ sinh non còn rất yếu. Vì thế, một môi trường trong lành là vô cùng quan trọng. Luôn giữ môi trường sống của bé sạch sẽ, thoáng mát. Với người chăm sóc trẻ phải luôn vệ sinh sạch sẽ tay cũng như bộ phận trực tiếp tiếp xúc với trẻ vì bé rất dễ bị nhiễm khuẩn từ môi trường bên ngoài. Không để những người mắc các bệnh về đường hô hấp tiếp xúc với trẻ. Không cho bé ở gần những nơi có mùi thuốc lá.

Vấn đề vệ sinh thân thể cho trẻ cũng vô cùng quan trọng, vì nếu không sạch sẽ, da trẻ còn non nớt dễ bị vi khuẩn tấn công gây bệnh. Cần tắm rửa hàng ngày bằng nước ấm, xà phòng cho trẻ em, tắm nhanh, lau khô. Mùa đông nên xoa một lớp mỏng dầu parafin để giữ độ ẩm cho da khỏi mất nhiệt.

Luôn giữ ấm cơ thể trẻ

Đây điều vô cùng cần thiết vì trẻ sinh thiếu tháng dễ bị hạ thân nhiệt, khả năng giữ nhiệt kém. Ngay sau khi sinh, trẻ sinh non cần được ủ ấm, nhiệt độ trong phòng hợp lý là 27-30 độ, kín gió. Thân nhiệt của trẻ tốt nhất là 37 độ. Vì lúc này lượng mỡ dưới da của bé rất mỏng không thể giữ ấm cho cơ thể. Nó sẽ dẫn đến những nguy cơ về rối loạn chuyển, rối loạn hô hấp, thiếu ô xy và có nguy cơ xuất huyết não cao hơn bình thường.
Với những trẻ sinh thiếu tháng nên cho nằm trong lồng ấp, nếu không dùng lồng ấp thì ủ ấm cho trẻ theo phương pháp Kangaroo (đặt áp trẻ vào ngực mẹ để da tiếp da). Khi đó, nhờ vào thân nhiệt của mẹ, bé sẽ được ủ ấm vừa đủ và sẽ giúp mẹ biết được những nguy cơ có thể xảy ra khi bé có những dấu hiệu bất thường.

Trẻ cũng phải luôn được đội mũ và đi tất tay, tất chân. Cổ và bụng phải được giữ ấm. Chọn chất liệu vải mềm mại và an toàn để đảm bảo cho làn da non của trẻ.

[inline_article id=128413]

Mát-xa rất có lợi với trẻ sinh non

Mát-xa luôn có lợi cho trẻ nhỏ đặc biệt là trẻ sinh non. Đây là liệu pháp rất cần thiết đối với trẻ sinh thiếu tháng. Người mẹ phải thường xuyên vuốt ve, xoa nhẹ toàn bộ cơ thể chúng, vừa mát xa vừa trò chuyện, hát cho cháu nghe những bài hát ru con đó là liệu pháp nuôi dưỡng các cháu sinh thiếu tháng được chỉ định. Khi được mát-xa, trẻ thiếu tháng sẽ cứng cáp hơn, hô hấp và hệ miễn dịch tốt hơn. Quá trình trao đổi chất và đào thải độc tố qua da được đẩy mạnh. Cần lưu ý vệ sinh tay chân sạch sẽ trước khi mát-xa cho trẻ.

Bổ sung dưỡng chất

Ngay khi bé vừa sinh ra thì chú ý đến việc bổ sung các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể như canxi, sắt hay các vitamin A, K1… để giúp bé tăng cường sức đề kháng, hạn chế bệnh tật. Tuy nhiên, khi bổ sung các loại vitamin này cần theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Dinh dưỡng cho trẻ

Nguồn dinh dưỡng chính và quan trọng với trẻ sinh non đó chính là sữa mẹ. Khi trẻ bị sinh thiếu tháng, nhẹ cân thì ngay sau khi sinh cần tìm cách cho bé bú sữa mẹ càng sớm càng tốt. Vì các thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ rất tốt cho trí não cũng như sự phát cơ thể của bé. Nếu được hưởng tối đa nguồn sữa non, trẻ sẽ tránh được bị vàng da. Ngoài ra, chất béo và canxi trong sữa mẹ còn rất tốt cho hệ tiêu hóa non nớt của trẻ, chức năng ruột được kích thích.

Trẻ sinh non sẽ ít bị nhiễm trùng, dị ứng, thiếu máu, viêm dạ dày, đường ruột nếu được cung cấp đầy đủ sữa mẹ. Sau khi trẻ về nhà, mọi hướng dẫn của các bác sĩ cần phải được tuân thủ để duy trì dinh dưỡng cho đến lúc trẻ được 9 tháng tuổi, cần thiết có thể kéo dài đến 12 tháng tuổi.

Chế độ ăn uống của trẻ sinh thiếu tháng phải đặc biệt chú ý, mọi dụng cụ dùng để cho trẻ em cần phải tuyệt trùng tuyệt đối. Đối với trường hợp sữa mẹ không đủ cung cấp cho nhu cầu cho trẻ mà phải dùng sữa ngoài, cần xem trẻ có bị dị ứng sữa không, có rối loạn tiêu chảy không… Việc dùng sữa cũng phải theo hướng dẫn của bác sĩ nhi khoa để phù hợp.

[inline_article id=128077]

Theo dõi sát các biểu hiện của trẻ hằng ngày

Hầu hết các hệ cơ quan của bé sinh thiếu tháng, nhẹ cân chưa phát triển hoàn thiện rất dễ bị tổn thương nếu được chăm sóc không đúng cách. Những tổn thương khi bé sinh non thường dễ nhận thấy nhất là: Hội chứng suy hô hấp, sự ngừng thở tạm thời, xuất huyết não thất, động mạch hở, hoại tử ruột, bệnh võng mạc do sinh non, bệnh vàng da, bệnh thiếu máu, bệnh phổi mãn tính và nhiễm trùng.

Nhịp thở, màu sắc da, tiêu hóa (số lượng ăn trong ngày, dịch nôn, mầu dịch nôn, số lần ỉa, tính chất phân, bụng trướng hay không, thóp, thân nhiệt, cân nặng). Những điều này rất quan trọng đối với công tác chăm sóc trẻ sinh non . Vì thế, bố mẹ nên theo dõi những biểu hiện cơ thể của bé, nếu có khác thường cần đưa đến bác sĩ nhi khoa để điều trị kịp thời.

 

>> Xem thêm thảo luận có cùng chủ đề liên quan:

• Chăm sóc trẻ bằng phương pháp Kangaroo
• Phòng tránh sinh non

 

 

 

Phương pháp Kangaroo được áp dụng theo ý tưởng những chú kangaroo chăm sóc con bằng cách ôm bé da tiếp da, đặt con trong túi phía trước ngực mẹ. Ngày nay, phương pháp này đã được ứng dụng hầu như trên toàn thế giới vì những lợi ích sức khoẻ mang lại cho trẻ sinh non và được công nhận là phương pháp mang đầy tính nhân bản, con được nằm trong vòng tay, hơi ấm của mẹ.

1/ Lợi ích khi chăm trẻ sinh non bằng phương pháp Kangaroo

– Trẻ sẽ ngủ yên, ít khóc, ít mệt hơn và nhận biết môi trường xung quanh. Chu kỳ ngủ của bé sẽ được điều chỉnh phù hợp, bé ngủ ngon hơn và có thể thức giấc để bú mẹ.

– Giúp kiểm soát, ổn định được nhiệt độ của trẻ. Theo đó, thân nhiệt của trẻ sẽ luôn được duy trì ổn định ở mức 37 độ C nhờ vào nhiệt độ từ người mẹ. Điều này sẽ giúp cho trẻ tránh được những cơn ngừng thở sinh lý; làm oxy trong máu tăng độ bão hòa; giúp điều hòa nhịp tim

– Bé ít có nguy cơ bị hạ đường huyết

– Tránh được tình trạng nhiễm khuẩn sơ sinh và trào ngược dạ dày -thực quản vốn là nguyên nhân tử vong hàng đầu của trẻ sinh non.

– Giúp bé dễ tiêu hóa và hấp thu thức ăn tốt hơn.

– Khớp háng ở tư thế dạng, giúp giảm trật khớp háng.

– Tiếp da với mẹ giúp bé bớt đau hơn nếu phải trải qua những thủ thuật y khoa gây đau.

– Hệ miễn dịch của bé phát triển và thích nghi với những vi khuẩn từ cơ thể mẹ hơn là những vi khuẩn trong môi trường bệnh viện.

– Giúp não và thể chất của bé phát triển, tăng khả năng nhận thức, vận động tốt hơn.

– Giảm tỉ lệ tử vong và bệnh tật.

– Bé sẽ được ngửi mùi của mẹ, nghe tiếng mẹ nói, cảm nhận được từng chuyển động của mẹ, kích thích bé tìm vú mẹ và dễ bú mẹ hơn.

– Việc nuôi dưỡng bằng sữa mẹ dễ dàng hơn. Nhờ phương pháp này, một lần nữa lợi ích sữa mẹ lại được đề cao và đánh giá đúng về những gì nó có thể mang lại cho sức khỏe và trí tuệ của một đứa trẻ.

– Ngoài những lợi ích về sức khỏe kể trên, phương pháp này còn thắt chặt thêm mối liên kết mẫu tử để người mẹ có thêm động lực tiếp nhận những khó khăn sắp tới trong việc chăm sóc con. Giúp mẹ tự tin, giảm lo lắng sợ hãi, giảm trầm cảm.

[inline_article id=128077]

2/ Mẹ nên thực hành phương pháp Kangaroo như thế nào?

– Chăm sóc con theo kiểu Kangaroo phải bám sát theo 3 nguyên tắc. Đầu tiên, da phải kề da 24/24 và càng kéo dài càng tốt. Thứ hai, em bé phải hoàn toàn được nuôi bằng sữa mẹ. Thứ ba, thường xuyên massage cho trẻ trong quá trình chăm sóc.

–  Phương pháp Kangaroo đòi hòi người mẹ phải được cho bé da tiếp da nhiều giờ liền đặc biệt là giai đoạn sau sinh. Thông thường, bé sẽ được ủ trong một chiếc địu bằng vải thun co giãn tốt và nằm sát vào ngực mẹ hoặc người thân trong gia đình. Bên ngoài, người mẹ vẫn mặc áo bình thường. Mẹ nên thực hiện tư thế đúng phương pháp như sau:

• Bế trẻ bằng một bàn tay nâng dưới cổ và lưng trẻ, tay kia bế nâng phần mông của trẻ.

• Nâng nhẹ phần dưới cằm để giữ đầu, cổ trẻ không bị gập xuống làm cản trở đường thở của trẻ.

• Đặt trẻ lên ngực trần của mẹ, nằm sấp giữa hai bầu vú mẹ ở tư thế thẳng đứng với ngực kề ngực, đầu trẻ nằm quay về 1 bên. Đặt 2 tay trẻ ôm phía trên và hai chân rút vào phía bên dưới 2 bầu vú mẹ, giống tư thế con ếch.

• Một tay giữ đầu, tay kia đưa hai bàn chân trẻ ra khỏi phần dưới áo Kangaroo, rồi kéo phần trên của áo đến ngang tai trẻ.

• Đổi tay giữ đầu, kéo áo cho hoàn chỉnh. Sau cùng kéo phần dưới áo phủ xuống hai bàn chân trẻ.

• Hạn chế tối đa quần áo, tã lót cho trẻ trong quá trình thực hiện phương pháp. Người mẹ cần mặc một cái áo địu bằng vải chun giãn để giữ trẻ luôn ở vị trí kangaroo và tránh di động đầu và cổ bé.

• Mẹ trở thành một lồng ấp tự nhiên cho con 24/24 giờ. Duy trì tư thế này suốt nhiều giờ liền cả ngày và đêm, trừ những lúc vệ sinh. Ngay cả khi trẻ muốn bú, mẹ muốn ngủ cũng phải giữ nguyên tư thế này. Do đó, người mẹ muốn được nghỉ ngơi, tắm rửa phải cần đến sự giúp đỡ của những người thân trong gia đình sao cho đảm bảo bé luôn được ủ ấm trong tư thế này.

• Ngoài mẹ, thì bố hoặc người thân trong nhà như ông bà có thể thay nhau chăm sóc bé. Mẹ cũng có thể đi lại cùng với con trong túi kangaroo và làm một số việc nhẹ nhàng.

• Khi trẻ đã đạt đến cân nặng của một đứa trẻ bình thường có thể giảm bớt thời gian bế bồng.

[inline_article id=128201]

– Tuy nhiên, phương pháp Kangaroo không được áp dụng với tất cả trẻ sinh non. Ở nhiều nơi trên thế giới, các bệnh viện chỉ thực hiện Kangaroo với những bé có tình trạng lâm sàng khá tốt, có khả năng bú mẹ và nuốt, không rối loạn về hô hấp, tim mạch.

>> Xem thêm thảo luận có cùng chủ đề liên quan:

• Chăm sóc trẻ bằng phương pháp Kangaroo
• Phương pháp da tiếp da sau sinh là gì?

Tuy chưa biết nói, bé vẫn luôn cần mẹ lắng nghe mình. Việc lắng nghe và hồi đáp những tín hiệu từ bé, bao gồm cả dấu hiệu thèm ăn đóng một vai trò quan trọng đối với sự phát triển về thể chất và xã hội của bé.

Tuy có rất nhiều cách ăn dặm khác nhau: ăn bột nghiền, ăn dặm kiểu Nhật, ăn dặm bé tự chỉ huy… nhưng mục tiêu chung vẫn là bổ sung dinh dưỡng, tạo cho bé niềm yêu thích với những món ăn mới. Do đó, khi cho bé ăn dặm, mẹ hãy để ý những dấu hiệu dưới đây để tránh việc cho con ăn không đúng lúc, cho con ăn quá nhiều dẫn đến bé không còn hứng thú với thực phẩm.

Dấu hiệu đói bụng

-Đập đồ chơi và tỏ ra bực tức, cáu bẳn.

-Dùng âm thanh, từ ngữ, cử chỉ đôi tay để gây sự chú ý của mẹ nhằm thông báo rằng “con đói bụng”.

-Háo hức tìm thức ăn để bỏ vào miệng.

-Các bé lớn sẽ diễn tả những loại thức ăn cụ thể bằng từ ngữ hoặc cử chỉ, điệu bộ.

-Bé khóc hoặc la hét.

Dấu hiệu no

Cùng với nỗ lực để trở nên độc lập, bé sẽ tỏ rõ cho mẹ biết rằng mình đã ăn xong và muốn rời đi. Bé sẽ thay đổi thái độ, giảm dần hứng thú sau mỗi thìa thức ăn. Khi cho bé ăn dặm, mẹ cần đặc biệt chú ý đến những dấu hiệu no bụng này. Chỉ cho bé ăn khi đói để bé cảm nhận trọn vẹn vị ngon của thực phẩm. Một số dấu hiệu giúp mẹ “đọc” được thông điệp no bụng của bé bao gồm:

-Quay đi chỗ khác hoặc lắc đầu thay cho việc nói “con không ăn nữa” hoặc “con ăn xong rồi”.

-Nghịch hoặc ném thức ăn. Khi bé không muốn ăn nữa, thức ăn sẽ biến thành đồ chơi và bé muốn thỏa sức nặn, nhào, ném những món “đồ chơi” này tứ tán.

-Các bé lớn cũng biết lấy tay che miệng hoặc che mặt.

-Khoanh tay lại nhằm tỏ ý phản đối nếu mẹ cố gắng cho bé ăn thêm.

-Nhai rất chậm và tỏ ra lơ đãng, không còn nhìn chằm chặp vào thức ăn nữa.

-Bé lè thức ăn ra, ngay cả những món mà bé thích nhất cũng vậy.

Khi nhận biết được và tôn trọng những tín hiệu đói, no của bé, mẹ sẽ thấy rằng mỗi bữa ăn đối với bé chính là một niềm vui không thể chối từ. Đồng thời, mẹ cũng tìm thấy niềm vui cho chính mình mỗi khi cho con ăn.

Ngay từ lúc mới chào đời, bé sơ sinh đã có bản năng tìm kiếm và nhanh chóng trở nên thân thiết với mẹ. Điều này có thể khiến nhiều ông bố ghen tỵ và cảm thấy mình bị ra rìa. Nếu cũng đang ở trong tình cảnh này, bố có thể thử 5 cách sau đây. Bé cưng sẽ nhanh chóng “gần” bố như mẹ ngay.

1/ Chăm con càng nhiều càng tốt

Bố cần tạo dựng mối liên kết với trẻ sơ sinh thông qua những hành động tiếp xúc cơ thể và dành thời gian ở bên bé yêu nhiều nhất có thể. Vì vậy, bố nhớ siêng ôm ấp trẻ, hôn bé, thay tã, tắm trẻ, cho con bú sữa, giúp bé ợ hơi và trò chuyện với con. Bố nên thực hiện thật nhiều việc cùng trẻ vì càng làm nhiều, mối liên hệ giữa bố và con sẽ càng trở nên khắng khít.

2/ Nhất cự ly, nhì tốc độ

Ôm ấp con càng sớm càng tốt sau khi bé chào đời. Điều này giúp trẻ nhận biết cảm giác được bố dỗ dành và vỗ về, đặc biệt là nếu bố cởi áo để ôm con theo kiểu ấp ủ cận kề da thịt. Với bố, hành động ấy cũng sẽ tạo nên một khoảnh khắc thiêng liêng và đáng nhớ về tình cha con.

[inline_article id=108966]

3/ Sự kết nối từ âm nhạc

Hát, đọc rap và thậm chí beatbox cho bé yêu nghe. Cách này rất tốt đối với việc hình thành quan hệ gắn bó giữa hai cha con. Và đừng lo lắng nếu bố cất giọng không đúng tông hay không thuộc lời bài hát. Chỉ cần thả lỏng để bản năng bên trong từ từ xuất hiện và biến những từ ngữ thốt ra thành vần thành điệu. Nếu cần một nguồn cảm hứng hỗ trợ, bố đừng quên những ca khúc thiếu nhi và thơ từ dành riêng cho trẻ nhỏ trên Internet đang chờ bố nhé!

4/ Phụ mẹ tắm cho bé 

Bố nên tắm cho bé sơ sinh bất cứ khi nào có thể. Thói quen ấy sẽ giúp bố kết nối chặt chẽ với trẻ, nhất là vào những buổi chiều sau khi tan sở về đến nhà. Lúc bắt đầu có thể bố sẽ hơi hồi hộp mỗi lần tắm cho con, nhưng dần dần bố sẽ sớm quen với việc này. Chỉ cần chuẩn bị trước mọi thứ đâu vào đó và tập trung giữ chặt trẻ vì cơ thể bé đang ướt và trơn.

5/ Chụp hình với con

Chụp thật nhiều hình và quay video cho “cục vàng” mới chào đời từ đủ mọi góc độ và vào bất cứ dịp nào. Bằng cách đó, bố có thể lưu giữ những khoảnh khắc vô giá bên con. Chỉ cần một chiếc điện thoại có chức năng chụp ảnh, bố sẽ mau chóng tạo thành một “kho” ký ức đặc biệt cho hai bố con để tha hồ nhìn ngắm lại sau này.

[inline_article id=14084]

Phương pháp Kangaroo và trẻ sinh non

Các bé sinh non (bé ra đời trước tuần 37 của thai kỳ) thường chưa hoàn thiện về các cơ quan trong cơ thể, chính vì vậy, bé dễ gặp các vấn đề về sức khỏe hơn so với các bé đủ tháng. Các bác sĩ đã luôn tìm kiếm một phương pháp chăm sóc tối ưu để cứu sống các bé sinh quá sớm và duy trì nhịp phát triển tốt cho đến khi bé có thể về nhà cùng bố mẹ như bao em bé khác. Trước đây, các lồng ấp được thiết kế đặc biệt cho trẻ sinh non đã thực hiện phần lớn nhiệm vụ này. Nhưng hiện nay, da tiếp da được xem là lựa chọn lý tưởng hơn bởi những lợi ích đã được ghi nhận.

[inline_article id=951]

Có thể mẹ chưa biết, ban đầu phương pháp này được phát minh chính là để chăm sóc cho các trường hợp sinh non. Năm 1978, trước tình trạng gia tăng tỉ lệ mắc bệnh và tử vong tại đơn vị chăm sóc trẻ sơ sinh ở Bogota, Colombia, bác sĩ Edgar Rey Sanabria đã tiến hành thử nghiệm phương pháp này để khắc phục tình trạng thiếu nhân lực chăm sóc đối với những ca sinh thiếu tháng. Thoạt tiên, nó chỉ được áp dụng cho các trẻ dưới 2,5 kg và chỉ thực hiện trong phạm vi 30 quốc gia. Ngày nay, nó đã được thực hiện trên toàn thế giới, cho mọi ca sinh.

Bằng cách đăt con lên ngực, các bố mẹ đã giúp bé:

-Dễ tăng cân hơn

-Phổi hoạt động tốt hơn

-Duy trì thân nhiệt

-Duy trì nhịp thở và nhịp tim

-Ngủ ngon và sâu hơn

-Khóc ít hơn

-Có nhiều cơ hội bú sữa mẹ hơn

Cách chăm sóc bé sinh non bằng da tiếp da

Thông thường, bé sẽ được ủ trong một chiếc địu bằng vải thun co giãn tốt và nằm sát vào ngực mẹ hoặc người thân trong gia đình. Bên ngoài, người mẹ vẫn mặc áo bình thường. Các bước tiến hành như sau:

• Đặt trẻ lên ngực mẹ, nằm sấp giữa hai bầu vú mẹ.Chú ý nâng nhẹ để đầu trẻ hướng lên trên giúp trẻ dễ thở hơn. Để thân mình trẻ thẳng đứng dọc theo người mẹ, đầu nghiêng về 1 bên.
• Hai chân bé dang ra dưới bầu ngực mẹ. Hãy hình dung tư thế của bé lúc này giống với một chú ếch
• Quấn địu cho bé nằm ngay ngắn
• Trẻ cần đội thêm nón, đi tất và lót tã.
• Mẹ có thể ấp bé 24/24 và làm một số công việc nhẹ nhàng

Lưu ý, bé sinh non phải được giữ ở tư thế thẳng đứng trên ngực mẹ. Bé cần được ấp bằng cách này suốt 24/24 cho đến khi đạt được cân nặng bình thường như những bé sinh đủ tháng.

>> Thảo luận liên quan từ cộng đồng:

• Chăm trẻ sinh thiếu tháng

• Lợi ích của phương pháp da tiếp da sau sinh

 

Trẻ nhỏ cũng có khả năng nhận biết và ghi nhớ từ và cấu trúc ngữ pháp khi nghe những câu cha mẹ, người thân nói. Vì thế khi được trò chuyện càng nhiều thì trẻ càng sớm biết nói và nói đúng.

Khi nào trẻ bắt đầu giao tiếp?

Ngay từ khi lọt lòng mẹ, tiếng khóc là phương tiện giao tiếp đầu tiên của trẻ. Lúc này, trẻ lắng nghe những âm thanh và tiếng nói xung quanh, phản ứng khi nhận ra tiếng nói quen thuộc và giật mình khi nghe tiếng động lạ, bất ngờ. Trẻ có thể phát ra các âm thanh thể hiện sự thích thú hoặc bực tức.

Khi được 4-6 tháng tuổi, trẻ bắt đầu cố gắng phát ra những tiếng mô phỏng theo tiếng nói của người lớn và số từ trẻ bập bẹ sẽ ngày càng nhiều hơn, càng tròn vành hơn.

Từ 7 tháng tuổi, trẻ hiểu nhiều hơn các mệnh lệnh của mẹ, hiểu nghĩa của từ ngữ, vật hay việc mà từ đó nói đến. Lúc 18 tháng tuổi trẻ có thể hình dung và nắm bắt tốt các khái niệm thông qua hình vẽ mà không cần nhìn vật thật hay mẹ phải làm điệu bộ. Trẻ từ 0-2 tuổi sẽ nói ngày càng nhiều các từ đơn và đôi, chủ yếu là để biểu lộ cảm xúc, nhu cầu của bản thân bé, sau đó là đến các phạm trù trừu tượng hơn như thương, ghét, nhớ…

Làm thế nào để phát triển ngôn ngữ cho trẻ?

– Đáp lại tiếng khóc

Nhiều phụ huynh muốn tập cho con không quấy khóc nên cố “ngó lơ” khi trẻ khóc quấy. Đây là cách rất sai lầm. Hãy trả lời tiếng khóc, bằng cách nhìn vào mắt bé, gật đầu và nói những lời âu yếm. Bé sẽ biết rằng mình đang được lắng nghe, được sống trong một nơi an toàn, nơi mà các nhu cầu đều được đáp ứng. Người thân càng hiểu các tín hiệu của trẻ sẽ càng khích lệ trẻ giao tiếp.

[inline_article id=86401]

– Trò chuyện, trò chuyện và trò chuyện

Bạn có thể trò chuyện với con ngay từ khi con được 1 tháng tuổi. Đừng tưởng con không biết “nói” nhé. Hãy nhìn cái miệng đang hóng hớt của con, hãy nhìn đôi mắt đang rất chăm chú vào bạn. Khi bạn đáp lại những hành động ấy, nghĩa là hai phía đang nói chuyện với nhau rồi. Những cấu trúc đơn giản nhất của một cuộc trò chuyện đã được hình thành, trẻ hiểu rằng mình được trả lời khi có nhu cầu “giao tiếp”. Bạn có thể nói bất cứ điều gì, từ miêu tả lại thời tiết hôm nay, nói về những gì hai mẹ con đang làm, kể về người thân trong gia đình, chọc ghẹo bé,… càng nghe nhiều, ngôn ngữ của bé càng phát triển.

– Gọi tên sự vật nhiều lần

Hãy dùng câu ngắn và luôn lặp lại ít nhât 2 lần với trẻ, điều này giúp bé khắc sâu hơn trong trí nhớ, tạo dựng không gian ngôn ngữ cho trẻ, giúp trẻ liên kết từ tốt hơn để hiểu ý nghĩa của từ vựng.

– Trực quan

Đừng ngồi trong phòng để dạy bé chữ “mây”, cũng đừng tập nói khi trẻ không nhìn thấy bạn. Hãy tập cho trẻ nhìn vào đồ vật thật, rồi nhìn vào miệng của mẹ khi phát âm, trẻ cần ghi nhớ khẩu hình để biết cách phát âm.

– Âm nhạc

Mẹ và gia đình sẽ phải là người hỗ trợ bé tích cực nhất trong giai đoạn này. Những bài hát thiếu nhi rất có tác dụng trong giai đoạn hình thành ngôn ngữ từ 0-2 tuổi, vừa tăng vốn từ vựng, vừa kích thích lòng ham thích giao tiếp ở trẻ. Mẹ tự hát càng tốt, rồi tập cho trẻ hát theo, điều ấy giúp trẻ thấy thân thuộc, gần gũi hơn với giai điệu và ca từ.

– Sách ảnh

Giai đoạn này những cuốn sách có nhiều hình ảnh sinh động, bắt mắt rất cần thiết. Vừa kể chuyện vừa chỉ vào các hình vẽ để giải thích cho trẻ các sự vật, hiện tượng. Đây cũng là cách đơn giản để mở rộng thế giới xung quanh trẻ.

– Đừng làm bé rối

Học nói là học nói, mẹ đừng quá “hiếu động” múa may, dùng ngôn ngữ hình thể nhiều khiến trẻ bị rối mà quên đi việc tập nói. Khi nghe mẹ nói chuyện, bé sẽ rất thích nói lại với mẹ, vì thế mẹ hãy nhớ chờ đợi sự phản hồi từ bé bằng cách nhìn vào mắt con trìu mến, yêu thương. Dù có thể mẹ không hiểu lời bé nói gì nhưng hãy đáp lại để tạo cho bé sự hứng thú và tự tin.

– Mở rộng phạm vi giao tiếp

Đưa trẻ ra ngoài, đến những nơi mới mẻ như công viên, rạp xiếc, khu vui chơi, nhà người thân, cửa hàng…để trẻ làm quen với các tiếng nói lạ, ngôn ngữ phong phú trong cuộc sống. Tiếp xúc với càng nhiều hoàn cảnh mới, sự vật mới sẽ giúp mở rộng khả năng giao tiếp và phát triển ngôn ngữ cho trẻ.

[inline_article id=398]

Cần tuân thủ những nguyên tắc gì?

– Sử dụng ngôn ngữ chuẩn (cả trong ngữ điệu và ngôn từ), tránh dùng từ không hay, từ lóng trước mặt trẻ và không nói ngọng theo trẻ.

– Độ phức tạp tăng dần: Đi từ dễ đến khó, từ cái thân thuộc đến cái ở xa, trừu tượng hơn.

– Kiên nhẫn và kiên nhẫn: Cho dù bé chưa nói được hay chỉ mới ê a những từ vô nghĩa thì ba mẹ vẫn hãy luôn kiên nhẫn trò chuyện với con. Chú ý lắng nghe con nói, nghe con nói hết rồi mới nhắc lại lời con nói theo cách chuẩn nhất để con hiểu và sửa sai theo cách cha mẹ vừa làm. Khi nói chuyện cha mẹ nên chọn những câu ngắn, đơn giản để con học và tiếp thu.

– Luôn khen ngợi, động viên khi  trẻ nói được từ mới. Điều này sẽ giúp trẻ tự tin và hào hứng hơn, thích nói, thích học từ mới hơn.

>>> Xem thêm thảo luận có chủ đề liên quan:

• Cách khắc phục trẻ mau biết nói và không nói ngọng
• Các mốc phát triển của trẻ trong năm đầu đời

 

Một chương trình phát triển trí thông minh cho trẻ em tại Đại học Georgia (Hoa Kỳ) đã cho thấy trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có thể học các kĩ năng nhất định một cách dễ dàng trong suốt thời thơ ấu. Vì vậy, chính độ nhạy bén và cách giáo dục linh hoạt của bố mẹ liên tục và trong một khoảng thời gian nhất định có thể sẽ giúp trẻ kiểm soát cảm xúc từ lúc còn trong nôi.

Nuôi dưỡng trí tuệ cảm xúc ở trẻ rất quan trọng

Chỉ số trí tuệ cảm xúc – EQ (Emotional Intelligence Quotient ) thường được xác định dựa trên khả năng nhận biết, đánh giá và kiểm soát cảm xúc bản thân.

Trước hết, cảm xúc là chất xúc tác kết nối con người lại gần nhau. Bằng việc bồi đắp EQ cho trẻ, cha mẹ cũng đang dần hình thành nên sợi dây vô hình gắn kết tình cảm giữa mình với con cái. Những bé có thể tự kiểm soát cảm xúc thường nhạy cảm với những biểu hiện của người khác, bé có thể dễ dàng đồng cảm hoặc chia sẻ. Điều này giúp bé có đời sống nội tâm phong phú và có thể làm việc tốt hơn.

EQ cao giúp trẻ học tập tốt, giải quyết các vấn đề và phát triển các mối quan hệ xã hội tích cực. Chẳng hạn như trẻ sẽ trở nên thân thiện hơn, lịch sự, lễ phép, hòa đồng, có quan hệ tốt với gia đình, dễ dàng hòa nhập với mọi người xung quanh

Ngoài ra, trẻ còn có khả năng cân bằng các cảm xúc tiêu cực, kiểm soát cảm giác căng thẳng, lo lắng cũng như có thể xử lý tình huống linh hoạt hơn. Tất cả những điều này rất quan trọng cho sự phát triển của bé bây giờ và cả tương lai sau này.

[inline_article id=97679]

Làm thế nào để bồi dưỡng EQ cho trẻ?

Nhóm cảm xúc

– Người lớn phải hạn chế các cảm xúc tiêu cực như nóng nảy, hung hăng, cáu gắt… khi có mặt trẻ. Thậm chí, nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, ngay cả trong giai đoạn bầu bí, tâm trạng của mẹ cũng sẽ ảnh hưởng nhiều đến xúc cảm của thai nhi đấy!

– Mỉm cười với con thật nhiều để bé hiểu đó là tín hiệu của yêu thương, vui mừng,… Thái độ cha mẹ trước mặt con càng tích cực thì sẽ càng nuôi dưỡng những điều tương tự ở trẻ.

– Tạo cho con một môi trường an toàn, thân thiện và phù hợp với bởi trẻ lớn lên trong sự yêu thương sẽ học được tính tự tin và lòng nhân đạo.

– Luôn luôn có hồi đáp với mọi phản ứng của trẻ vì như thế sẽ giúp bé cưng thoải mái bộc lộ cảm xúc thật của mình hơn.

– Bày tỏ sự đồng cảm, sẻ chia khi bé khó chịu. Trẻ sẽ cảm thấy ấm áp, không sợ hãi, từ đó hình thành cảm giác an toàn, giúp trẻ phát huy sự tự tin và thói quen chia sẻ, bày tỏ cảm xúc.

– Sử dụng những ngôn từ ngọt ngào với bé. Điều này giúp bé có một tính khí ôn hòa, nhã nhặn.

Nhóm lý lẽ

– Giải thích rõ lý do tại sao bạn không chấp nhận yêu cầu nào đó của bé. Đừng nghĩ bé còn nhỏ sẽ không hiểu, dù không nói lại nhưng bé biết bạn muốn gì.

– Luôn bày tỏ phản hồi tích cực đối với hành vi tốt của bé,  khen ngợi nếu bé ăn ngoan, ngủ giỏi, biết cất đồ chơi… Được khích lệ bé sẽ càng tự tin và nhiệt tình hơn trong những điều tốt tương tự.

– Giải thích cho bé hiểu hành động của bé tác động ra sao đến mọi người xung quanh để trẻ biết chú ý hơn đến người khác, từ đó hình thành ý thức quan tâm cộng đồng.

Nhóm hoạt động

– Khuyến khích bé tham gia làm việc nhà với mẹ, chẳng hạn như xếp quần áo, lấy giúp mẹ chiếc khăn, dọn dẹp đồ chơi… Điều này sẽ giúp bé có ý thức chia sẻ, tạo dựng niềm vui được giúp đỡ và gắn bó với người xung quanh.

– Dạy con cách bày tỏ những cảm xúc như vui, buồn, nhớ, xấu hổ,… bằng lời nói, vì như vậy sẽ mang lại cho trẻ cảm giác an toàn và được giúp đỡ.

– Tập một môn nghệ thuật. Ở độ tuổi này, môn vẽ là thích hợp nhất, thông qua trong quá trình vẽ, trẻ sẽ thể hiện được sự sáng tạo, đồng thời biểu lộ được suy nghĩ, tình cảm của chính mình.

– Cha mẹ nên phát huy lòng nhân ái và cởi mở ở trẻ bằng cách cho trẻ tiếp xúc nhiều với thiên nhiên, hoa cỏ, thú nuôi và những bạn bè đồng trang lứa.

[inline_article id=23567]

>>> Xem thêm thảo luận có chủ đề liên quan:

• Khám phá sự bộc lộ và phát triển cảm xúc của bé mới sinh
• Phát triển chỉ số EQ cho trẻ

 

 

1/ Trò chơi cho bé: Chiếc hộp bí ẩn

Trẻ từ 4 tháng – 12 tháng tuổi đã bắt đầu làm quen với khái niệm “sự tồn tại của vật thể”. Điều này có nghĩa, khi không nhìn thấy 1 vật nào đó, bé cưng vẫn biết chúng không hề biến mất. Vì vậy, các bé sẽ rất hào hứng bắt đầu đi tìm một món đồ chơi nào đó bị mẹ giấu mất. Đồng thời, trò chơi này cũng giúp bé phát triển và hoàn thiện khả năng nhận thức của mình. Một công đôi chuyện, mẹ nhỉ!

– Chuẩn bị: Vài món đồ chơi của bé, chẳng hạn như lục lạc, xe mô hình, xúc xắc… và một vài hộp giấy với kích cỡ khác nhau

– Cách chơi với bé:

Đầu tiên, mẹ sẽ bỏ đồ chơi của bé vào hộp nhỏ, rồi tiếp tục bỏ hộp nhỏ vào một hộp to hơn. Tiếp tục cho đến khi món đồ chơi của bé được cất giấu ít nhất qua 5 lớp hộp. Sau đó, mẹ có thể đem “kho tàng” này đến trước mặt bé và hỏi “Bé cưng ơi, đồ chơi của con đâu rồi?”. Trong khi bé quan sát, mẹ sẽ mở hộp đầu tiên ra, chỉ vào hộp thứ 2 và hỏi “Đồ chơi của con ở đây phải không ta?”. Tiếp tục lặp lại hành động này cho đến khi mở hộp cuối cùng. Khi mở hộp, mẹ nên “giả vờ” reo vui “A, đồ chơi của con đây rồi”. Tuy chưa hiểu được tác dụng của những chiếc hộp giấy, nhưng bé cưng sẽ bị cuốn hút bởi các chuyển động và sự huyền bí của trò chơi này.

2/ Trò chơi cho bé: Kéo cưa lừa xẻ

Không chỉ là một trò chơi hấp dẫn, những động tác trong trò chơi cũng sẽ giúp bé phát triển cơ lưng cứng cáp hơn, bước chuẩn bị quan trọng trước khi chuyển qua giai đoạn ngồi. Dù ngồi vững hay chưa, đây cũng sẽ là trò chơi thú vị cho các bé. Đừng bỏ lỡ mẹ nhé!

Cách chơi với bé:

– Ngồi xuống, duỗi thẳng hai chân tạo thành hình chữ V, giống tư thế xoạc chân

– Cho bé ngồi đối diện. Có thể kê thêm gối hoặc đệm đỡ phía sau để hỗ trợ bé

– Nhẹ nhàng nắm lấy hai bàn tay bé thật chắc rồi kéo người bé về phía trước, đồng thời, mẹ hơi ngả người về phía sau. Lặp lại tư thế tương tự, nhưng lần này mẹ đẩy người về phía trước và bé ngả về sau.

– Mẹ có thể vừa chơi với bé, vừa đọc hoặc hát 1 bài đồng dao có tiết tấu chậm, nhấn mạnh từng từ trong mỗi chuyển động. Ví dụ như:

“Kéo cưa lừa xẻ
Ông thợ nào khoẻ
Về ăn cơm vua
Ông thợ nào thua
Về bú tí mẹ.

Kéo cưa lừa xẻ
Làm ít ăn nhiều
Nằm đâu ngủ đấy
Nó lấy mất cưa
Lấy gì mà kéo.”

– Khi bé bắt đầu quen thuộc với trò chơi, mẹ có thể tăng dần lực kéo ở tay. Thậm chí, khi lớn hơn, trò chơi này vẫn sẽ khiến bé thích thú.

[inline_article id=103511]