Category: Sức khỏe bé sơ sinh

1. Khi bé quay mặt đi: bé sẽ quay đầu đi khi chúng cảm thấy chán hay bắt đầu không thoải mái hay quan tâm đến điều đó nữa. Khi bạn thấy bé làm như vậy, nó có nghĩa rằng đã đến thời điểm nên làm điều gì đó khác hơn so với hiện tại.

2. Bé mút ngón tay: ở trẻ nhỏ thì mút tay là phản xạ được hình thành từ hành động bú mẹ. Thường khi cho bé bú, người mẹ sẽ ẵm bé vào lòng và vỗ về  nên nếu bạn thấy bé có cử chỉ này thì nó có nghĩa là bé muốn được mẹ quan tâm, hãy ôm bé vào lòng để bé cảm thấy mình được yêu thương.

3. Bé dụi dụi hoặc che mắt lại: Với cử chỉ này thì thông điệp của bé là muốn bạn chơi bé giống như trò chơi “ú òa”, hãy cùng tham gia trò chơi này cùng với bé. Đồng thời cử chỉ này cũng là cách mà bé muốn nói với bạn rằng “con buồn ngủ rồi”, bạn có thể hát ru hoặc vỗ nhẹ để  giúp bé nhẹ nhàng đi vào giấc ngủ.

4. Khi bé hướng đầu sang nhìn bạn cười, mắt mở to, cơ thể ngọ ngậy thì có thể bé muốn nói rằng bé muốn được nói chuyện với mẹ. Hãy đến gần và trò chuyện với bé.

5. Khi bé uốn cong lưng và có thể kèm theo tay chân khua khua, điều này thể hiện bé đang rất khó chịu và bực bội. Bạn nên đến vỗ về bé, tuy nhiên nếu bé vẫn tiếp tục có biểu hiện như vậy thì bạn nên kiểm tra lại xem tã lót có bị ướt, chỗ bé nằm có êm ái… Nếu không phát hiện có gì bất thường mà bé vẫn như vậy thì bạn nên đưa bé đến bác sĩ để kiểm tra xem có điều gì bất thường không vì khi bé uốn cong lưng là cử chỉ để bé ám chỉ bé không ổn.

6. Khi bé đá chân lên: điều đó có nghĩa là có điều gì đấy làm bé thích thú hay mới khám phá một điều thú vị, giống như khi bé thấy nước xịt ra từ vòi nước và thích thú với điều này, bé sẽ đá chân lên. Đó là cách mà bé nói “woaaa” với bạn.

7. Ngoài ra, nếu bạn thấy mắt bé mở mắt và cơ thể của bé chuyển động lanh lợi, điều này có nghĩa bé muốn chơi đùa. Còn khi thấy bé không chú ý đến điều gì nữa và bé ngáp thì đây là thời điểm phù hợp để bạn đặt bé vào không gian yên tĩnh vì bé của bạn cần nghỉ ngơi.

8. Nếu bé khóc, miệng căng và vặn vẹo người, các ngón chân, ngón tay cuộn lại, chân và bụng ưỡn ra thì đây là dấu hiện bé bị đau. Sau khi xoa nhẹ, dỗ dành bé mà tình trạng vẫn không cải thiện, bạn nên đưa bé đến bác sĩ ngay để kiểm tra

Chúc các gia đình hiểu “những điều không cần nói bằng lời” và chăm sóc bé tốt bé yêu.

Chu Toàn

Mẹ cần lưu tâm vấn đề sức khỏe nào của bé giai đoạn 1 tuổi?

Trong lần khám sức khỏe định kỳ cho bé 1 tuổi, bác sĩ có thể kiểm tra những vấn đề sau:

• Cân nặng và số đo của con bạn để chắc rằng bé đang phát triển khỏe mạnh, tốc độ phát triển đều đặn.
• Kiểm tra nhịp tim và hô hấp của bé.
• Kiểm tra các biểu hiện mắt và tai của bé.
• Số đo kích cỡ đầu của bé để đánh dấu sự phát triển của não bé.
• Chích ngừa miễn dịch tổng thể cho bé. Một số loại vắc-xin nên chích ngừa cho bé: chủng ngừa viêm gan B mũi 4, viêm não Nhật Bản mũi 1, mũi 2; ngừa thủy đậu (varicella), ngừa sốt bại liệt (nếu bé chưa chích mũi thứ 3), vắc-xin kết hợp ngừa đa bệnh MMR (ngừa bệnh sởi, quai bị và sốt phát ban rubella).
• Tư vấn về các loại vitamin cần hay nên bổ sung cho bé.
• Đề cập đến những vấn đề sức khỏe của bé giai đoạn 12 tháng tuổi như điều trị cảm lạnh, ho, xử lý những tổn thương nhỏ như vết cắt tay, va chạm và té ngã.
• Trao đổi, theo dõi sự phát triển của bé, tính cách và biểu hiện của bé, tư vấn cho mẹ những điều nên, không nên rèn luyện bé.
• Thực hiện xét nghiệm máu để phòng ngừa bệnh thiếu máu do thiếu sắt.
• Đánh giá nguy cơ bé có thể nhiễm chì trong máu và tiến hành xét nghiệm tầm soát nếu cần thiết.

Chuẩn bị cho những câu hỏi của bác sĩ trước khi khám sức khỏe định kỳ

• Bé ngủ thế nào? Bé một tuổi có thể thường thức dậy vào ban đêm. Bé nhớ thời gian vui vẻ cùng chơi với mọi người vào ban ngày nên bé sẽ khó ngủ lại. Bác sĩ sẽ cho bạn lời khuyên hữu ích nếu được cung cấp những thông tin như bé thường ngủ bao lâu và ngủ khi nào. Đa số các bé một tuổi ngủ ít hơn 11 tiếng vào buổi tối và cả ngày chỉ ngủ gần 3 tiếng.
• Bé ăn như thế nào? Bé một tuổi đã có thể tự ăn và tự uống sữa. Đa số các bé giai đoạn 1 tuổi đạt trọng lượng gấp 3 lần khi mới sinh. Cũng không nên quá lo lắng nếu bé vượt quá hay chưa đạt mốc này.
• Bé đã mọc mấy cái răng? Bé một tuổi thường đã mọc khoảng 8 cái răng nhưng có bé lại chưa có cái nào. Bé có thể bị đau và sưng nướu khi răng mọc. Khi đi khám sức khỏe định kỳ, nhờ bác sĩ tư vấn cách làm dịu cơn đau cho bé. Ngay khi răng nhú lên, vệ sinh răng cho bé một lần mỗi ngày.
• Những kỹ năng vận động của bé phát triển thế nào?
  Kỹ năng vận động tinh: Bé một tuổi thích chỉ đồ vật và có thể dùng hai tay để chơi với chúng. Nếu con bạn không dùng được hai tay như nhau, hãy lưu ý với bác sĩ.
  Kỹ năng vận động thô: Bé đã có thể đứng bám? Đứng chựng hay lẫm chẫm bước đi? Giai đoạn này các bé đã có thể xoay xở và đứng một mình. Bé thậm chí có thể đi được những bước đầu tiên. Nếu không, bạn cũng đừng quá lo lắng vì có nhiều bé đến 14, 15 tháng tuổi vẫn chưa đi được. Nếu chân bé không chịu được trọng lượng cơ thể, hãy lưu ý với bác sĩ. Hơn nữa, ngoài việc đứng bám, đứng chựng và tự đứng, bé cũng có thể bò hay thực hiện vài động tác khác. Nếu bé chưa biểu hiện kỹ năng nào nói trên, hãy cho bác sĩ biết.
• Bé bắt đầu chỉ đồ vật để lôi kéo sự chú ý? Từ 9 đến 12 tháng, bé bắt đầu chỉ vào những thứ để gây sự chú ý như chó và đồ chơi. Đó là cách giao tiếp không lời với bạn và là bước quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ.
• Bé đã có thể nói những gì? Bé hầu như có thể bập bẹ một vài âm tiết nghe giống từ có nghĩa. Bé thậm chí còn có thể nói được “mẹ” hay “bà” và có thể nói vài từ khác. Đồng thời, nói cho bác sĩ biết con bạn đã hiểu được những gì. Hiện bé đã có thể phản ứng lại khi nghe ai gọi tên bé hay một vài từ thường được nghe khác. Nếu bé không nói được từ nào hoặc không nói được như trước, hãy nói với bác sĩ.
• Những kỹ năng xã hội của bé phát triển thế nào? Bé một tuổi thích chơi trò chơi ú òa hay trò đập tay. Con bạn sẽ bắt chước hành động hàng ngày như lau nhà, chải tóc và tò mò đủ mọi thứ. Bé sẽ tìm kiếm sự tương tác với những người thân nhưng có thể lo lắng hoặc khóc quấy khi bị tách khỏi bạn hay có nhiều người lạ xung quanh.
• Bạn có lưu ý bất kỳ điểm bất thường nào về mắt hay cách bé nhìn mọi vật? Bác sĩ có thể sẽ kiểm tra cấu trúc, sự liên kết của mắt và khả năng dịch chuyển đúng của mắt trẻ.
• Thính giác của bé như thế nào? Nếu bé không hướng theo các âm thanh, hãy nói với bác sĩ. Càng phát hiện sớm các bất thường về khả năng nghe của bé, vấn đề này càng sớm có phương án điều trị và được xử lý tốt hơn.

Mẹ cần lưu tâm vấn đề sức khỏe nào của bé giai đoạn 6 tháng tuổi?
Trong lần khám sức khỏe định kỳ cho bé 6 tháng tuổi, bác sĩ có thể kiểm tra những vấn đề sau:

• Cân nặng và số đo của con bạn để chắc rằng bé đang phát triển khỏe mạnh, tốc độ phát triển đều đặn. Nếu một trong những chỉ số đó thay đổi một chút, đừng lo lắng, bé chỉ đang dần ổn định theo nhịp phát triển riêng.
• Kiểm tra nhịp tim và hô hấp của bé.
• Kiểm tra các biểu hiện mắt và tai của bé.
• Số đo kích cỡ đầu để đánh dấu sự phát triển của não bé.
• Chích ngừa mũi miễn dịch tổng thể tiếp theo cho bé (một số loại vắc-xin nên chích ngừa cho bé: chủng ngừa bệnh sởi, bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt; viêm màng não mủ, viêm phổi… do Hib). Cũng đã đến lúc cho bé uống vắc-xin ngừa cúm nếu đang là mùa cảm cúm.
• Đề cập đến bất kỳ vấn đề gì liên quan đến sức khỏe, bao gồm cả cách làm sao để xử lý cảm lạnh và tiêu chảy nhẹ.
• Thảo luận về những vấn đề an toàn cho bé trong giai đoạn này trước khi bé biết bò, và kiểm soát những chất độc hại gần tầm tay của bé.
• Tìm hiểu sự phát triển của bé, tính khí và biểu hiện của bé.
• Lên kế hoạch tập cho bé thói quen ngủ suốt đêm.

Chuẩn bị cho những câu hỏi của bác sĩ trước khi khám sức khỏe định kỳ:

• Giấc ngủ của bé như thế nào? Ở tháng tuổi thứ 6, con bạn hầu như sẽ ngủ khoảng 14 đến 15 tiếng mỗi ngày.
• Bé đã sẵn sàng ăn dặm? Từ 4 đến 6 tháng tuổi là giai đoạn nên tập cho bé ăn dặm. Ngũ cốc mềm là thức ăn dặm bước đầu cho bé. Bác sĩ có thể gợi ý cho bạn cách bắt đầu cho bé tập ăn dặm. Đề cập đến bất kỳ biểu hiện dị ứng thực phẩm nào mà thành viên trong gia đình bạn đã gặp phải. Ngoài ra, nếu bạn đang tập cho bé ăn dặm mà bé không chịu ăn hoặc thường đùn thức ăn ra, nên trao đổi với bác sĩ.
• Vấn đề tiêu hóa của bé thế nào? Khi con bạn bắt đầu ăn dặm, hệ tiêu hóa của bé sẽ phải hoạt động nhiều hơn và phân sẽ nặng mùi hơn. Tổng thể, phân của bé cũng vẫn khá mềm. Phân khô hay vón cục là dấu hiệu của mất nước hoặc táo bón. Trao đổi với bác sĩ nếu bạn lưu ý lại vấn đề này.
• Bé có thể lật mình hoặc ngồi vững? Vào tháng tuổi thứ 6, nhiều bé đã có thể lật cả hai chiều (từ nằm sấp chuyển sang nằm ngửa và ngược lại). Bé cũng đã có thể ngồi vững mà không cần ai phải giữ, mặc dù một số bé cần thêm chút thời gian để thành thục kỹ năng này. Nếu con bạn chưa biết cách lật dù chỉ theo một chiều, hãy nói với bác sĩ.
• Bé đã bắt đầu mọc răng chưa? Một số bé bắt đầu mọc chiếc răng đầu tiên sớm nhất vào tháng thứ 6, thậm chí còn sớm hơn. Khi răng bắt đầu nhú lên, bé có thể bị đau hoặc sốt do sưng nướu. Bác sĩ có thể sẽ đề xuất cho bạn cách làm dịu nướu bé. Khi thấy được chiếc răng đầu tiên nhú lên, bác sĩ sẽ khuyên bạn nên cho bé uống nước có chứa fluor để bảo vệ răng cho bé.
• Những âm thanh đáng yêu của bé? Quá trình phát triển khả năng ngôn ngữ của bé bao gồm các tiếng bập bẹ, tiếng hò hét, và thậm chí cả tiếng cười, bắt chước, và ho. Bé cũng đã có thể bập bẹ những âm tiết như “ba”, “da”, hoặc “ma”. Nếu bé không phát triển thêm kỹ năng ngôn ngữ, hoặc không nói như trước, lưu ý với bác sĩ.
• Bé có hứng thú với thế giới xung quanh? Cho đến giờ, bé đã thuần thục với những hoạt động “khám phá thế giới”, đưa mọi vật vào miệng ngậm hoặc đạp xuống sàn, tháo rời hoặc quăng ném các vật. Lưu ý với bác sĩ nếu bé trông có vẻ không mấy hứng thú với đồ chơi hoặc những thứ xung quanh.
• Các kỹ năng vận động của bé phát triển như thế nào?
• Kỹ năng vận động tinh: Bé có thể sẽ với tay và chộp lấy các vật. Bé cũng có thể sẽ sử dụng tay “quờ qua quờ lại” những gì đang hướng về phía bé và chuyển các vật từ tay này qua tay kia.
• Kỹ năng vận động thô: Bé đã có thể dùng sức đôi chân để đứng lên khi bạn kéo bé đứng dậy. Đôi chân hơi cong và bước những bước vòng quanh, thay vì bước thẳng, là dấu hiệu bình thường ở tuổi này. Nếu bé di chuyển thiên về một chân, dường như nghiêng về một bên khi bé di chuyển, hoặc có khuynh hướng chỉ dùng một tay, hãy nói cho bác sĩ biết.
• Bạn có lưu ý bất kỳ điểm bất thường nào về mắt hay cách bé nhìn mọi vật? Bác sĩ có thể sẽ kiểm tra cấu trúc, sự liên kết của mắt và khả năng dịch chuyển đúng của mắt trẻ. 6 tháng tuổi, bé đã có thể kiểm soát chuyển động của mắt và không nên để bé nhìn xéo quá lâu.
• Thính giác của bé như thế nào? Nếu bé không hướng về phía các âm thanh, hãy đề cập với bác sĩ. Càng phát hiện sớm các bất thường về khả năng nghe của bé, vấn đề này càng sớm có phương án điều trị và được xử lý tốt hơn.

Kỹ năng vận động tinh và vận động thô là gì?
Kỹ năng vận động được chia làm hai nhóm, kỹ năng vận động tinh và kỹ năng vận động thô:
Kỹ năng vận động thô (gross motor skills): Là sự phát triển và phối hợp của các nhóm cơ lớn của cơ thể trẻ, bao gồm khả năng lăn, bò trườn, xoay cơ thể, đi, chạy, đá chân, ném, vung tay, kéo, đẩy, leo trèo… Trẻ phát triển kỹ năng vận động thô trước kỹ năng vận động tinh.
Kỹ năng vận động tinh (fine motor skills): Là khả năng điều khiển bàn tay và các ngón tay như cầm nắm đồ chơi, xoay, vặn, siết… Kỹ năng vận động tinh là cơ sở để trẻ phát triển khả năng nghệ thuật của đôi tay sau này.

Bạn có thể tải mẫu câu hỏi tại đây

Mẹ cần lưu tâm vấn đề sức khỏe nào của bé giai đoạn 2 tháng tuổi?
Trong lần khám sức khỏe định kỳ cho bé 2 tháng tuổi, bác sĩ có thể quan tâm đến những vấn đề sau:

• Cân nặng và số đo của con bạn để chắc rằng bé đang phát triển khỏe mạnh, tốc độ phát triển đều đặn
• Kiểm tra nhịp tim và hô hấp của bé
• Kiểm tra các biểu hiện mắt và tai của bé
• Số đo kích cỡ đầu để đánh dấu sự lớn mạnh của não bé.
• Chích ngừa miễn dịch tổng thể cho bé 2 tháng tuổi (một số loại vắc-xin nên chích ngừa cho bé: chủng ngừa bệnh viêm gan B mũi 3; bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt mũi 1; viêm màng não mủ, viêm phổi… do Hib mũi 1).
• Đề cập đến bất kỳ vấn đề gì liên quan đến sức khỏe của bé (như trớ sữa, mụn sữa, và chứng phát ban là các biểu hiện thông thường thời gian này)..
• Theo dõi xem bé có xuất hiện những vảy nhờn trên da đầu – dân gian gọi nôm na là cứt trâu – hay không
• Tư vấn cho bạn các câu hỏi liên quan đến việc cho con bú và bắt đầu đi làm lại.
• Tìm hiểu về sự phát triển của bé 2 tháng tuổi, tính khí và biểu hiện của bé.

Chuẩn bị cho những câu hỏi của bác sĩ trước khi khám sức khỏe định kỳ:

• Bé ngủ thế nào? Khá nhiều bé 2 tháng tuổi bắt đầu ngủ nhiều hơn vào ban đêm. Giấc ngủ ban đêm thậm chí có thể kéo dài từ 4 đến 5 tiếng. Bé sẽ ít ngủ vào ban ngày. Các bé có thể vẫn ngủ trung bình từ 14 đến 16 tiếng một ngày.
• Bé ăn khi nào? Ăn thế nào và thường ăn gì? Hầu hết bé 2 tháng tuổi vẫn cứ cách 3 tiếng ăn một bữa, dù cho trẻ có thể bắt đầu ăn ít hơn thường sau tháng này. Bác sĩ hỏi về việc cho trẻ ăn để xác định rõ xem liệu con bạn đã bú đủ và lớn mạnh hay không.
• Vấn đề tiêu hóa của bé thế nào? Phân mềm là tốt nhất, nhưng màu phân có thể biến đổi. Phân nhão hay phân vón cục là dấu hiệu của thiếu nước, hoặc dấu hiệu của táo bón. Hãy nói với bác sĩ nếu bạn lưu ý điều này.
• Bé khóc ra sao? Nếu bé đặc biệt gắt gỏng hay đau bụng, bác sĩ có thể sẽ tư vấn cho bạn cách dỗ bé. Bạn nên theo dõi và quan sát quá trình thay đổi. Nhiều bé bắt đầu ổn định vào khoảng 8 tuần.
• Bé kiểm soát cử động đầu như thế nào? Kiểm soát cử động đầu là một trong những mốc phát triển quan trọng của bé. Thời điểm hiện tại bé đã có thể giữ đầu khi lật?
• Bé đã có thể chống tay chưa? Đây là sự phát triển về thể chất cũng như kỹ năng phối hợp của bé, kỹ năng này có thể sẽ xảy ra trong tháng này hoặc các tháng tiếp. Đây là bước đệm cho kỹ năng lẫy của bé sau đó. Bé sẽ thuần thục vào khoảng tháng thứ 4.
• Bé hưởng ứng thế nào khi bạn trò chuyện cùng bé? Bé con 2 tháng tuổi của bạn có thể hóng chuyện và nói ọ ẹ. Đó là bước đầu trong sự phát triển khả năng nói của bé.
• Bé có hay cười không? Hầu hết các bé đều cười rất tươi ở tháng tuổi này. Đó là một trong những mốc phát triển kỹ năng xã hội sớm nhất của bé.
• Bạn có lưu ý bất kỳ biểu hiện bất thường nào về mắt hay cách bé nhìn mọi vật? Bác sĩ có thể sẽ kiểm tra cấu trúc, sự liên kết của mắt và khả năng dịch chuyển đúng của mắt trẻ.
• Thính giác của bé như thế nào? Thính giác được hoàn chỉnh từ khi mới sinh ra, nên nếu bé không hướng theo các âm thanh, đặc biệt là tiếng nói của người thân, bạn nên lưu ý với bác sĩ.
• Cử động tay chân của bé như thế nào? Cho đến giờ, bé sẽ thoải mái hơn một chút so với khi còn trong bụng mẹ. Chân của bé sẽ dần hạ xuống khi bé nằm ngửa. Nếu bé quá thả lỏng, bạn cảm thấy như bé dễ dàng tuột khỏi vòng tay bạn hoặc cử động không đều, hãy nói với bác sĩ.
• Cho bé tập nằm sấp mỗi sáng? Bắt đầu ngay từ ngày đầu sau sinh, khi bé thức giấc vào buổi sáng. Thời gian nằm sấp sẽ trợ giúp bé yêu trong quá trình học lẫy, lật, thậm chí biết bò nhanh hơn. Điều này cũng giúp tránh cho đầu và gáy của bé bị bè.

Bạn có thể tải mẫu câu hỏi tại đây