cách kích sữa Archives

Sau sinh, nhiều mẹ bỉm rơi vào tình trạng ít sữa, sữa về chậm hoặc mất sữa khiến quá trình nuôi con bằng sữa mẹ gặp không ít khó khăn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến dinh dưỡng của bé mà còn khiến mẹ lo lắng, căng thẳng. Trên thực tế, có rất nhiều cách kích sữa an toàn, khoa học nhưng không cần đến thuốc hay biện pháp can thiệp phức tạp mà mẹ có thể áp dụng để cải thiện tình trạng này một cách tự nhiên.

Bài viết dưới đây sẽ tổng hợp 9 cách kích sữa hiệu quả và an toàn nhất được nhiều mẹ bỉm áp dụng thành công và những lưu ý xoay quanh việc kích sữa mẹ.

Tại sao mẹ sau sinh bị ít sữa?

Trước khi tìm hiểu cách kích sữa, mẹ cần hiểu rõ nguyên nhân vì sao cơ thể sau sinh lại gặp tình trạng sữa về chậm, ít hoặc mất sữa. Việc nắm được nguyên nhân sẽ giúp mẹ lựa chọn phương pháp kích sữa phù hợp và hiệu quả hơn. Dưới đây là những lý do phổ biến khiến mẹ sau sinh bị ít sữa:

1. Nội tiết tố chưa ổn định

Ngay sau khi sinh, hormone prolactin (kích thích tạo sữa) và oxytocin (kích thích tiết sữa) chưa hoạt động ổn định, khiến quá trình sản xuất sữa bị gián đoạn, đặc biệt là ở mẹ sinh mổ hoặc sinh non.

2. Cho con bú không đúng cách hoặc không thường xuyên

Việc cho bé bú sai khớp ngậm, bú không đều hoặc bú quá ít lần trong ngày khiến cơ thể mẹ không nhận được tín hiệu tạo sữa đều đặn. Lâu ngày, sữa giảm dần. Đây là lý do nhiều mẹ phải tìm đến cách kích sữa để gọi sữa về.

3. Mẹ bị stress, thiếu ngủ

Căng thẳng, mệt mỏi, mất ngủ kéo dài làm suy giảm hormone oxytocin – hormone quan trọng trong việc tiết sữa. Khi mẹ càng lo lắng vì ít sữa, tình trạng lại càng tệ hơn.

4. Chế độ ăn thiếu dinh dưỡng

Tình trạng thiếu hụt các dưỡng chất như protein, sắt, kẽm, vitamin nhóm B, nước… cũng ảnh hưởng trực tiếp đến lượng sữa. Ngoài ra, những mẹ bỉm có thói quen uống không đủ nước hoặc kiêng khem quá mức cũng khiến lượng sữa kém dồi dào.

5. Tác động từ thuốc hoặc bệnh lý

Việc sử dụng một số loại thuốc hoặc bệnh lý nền (như tiểu đường, tuyến giáp, u tuyến yên…) cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng sản xuất sữa.

Lợi ích của việc kích sữa mẹ

Việc áp dụng đúng cách kích sữa không chỉ giúp mẹ cải thiện nguồn sữa mà còn mang lại rất nhiều lợi ích cho cả mẹ và bé. Dưới đây là những lý do vì sao mẹ nên chủ động kích sữa ngay từ giai đoạn đầu sau sinh:

1. Đảm bảo nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho bé

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng lý tưởng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, giàu kháng thể tự nhiên, giúp bé tăng sức đề kháng, tiêu hóa tốt và phát triển toàn diện. Khi mẹ áp dụng đúng cách kích sữa, lượng sữa sẽ dồi dào hơn, bé được bú no và hấp thu trọn vẹn dưỡng chất cần thiết.

2. Gắn kết tình cảm mẹ – con

Việc kích sữa giúp mẹ duy trì thói quen cho bé bú thường xuyên – một trong những cách tăng sự kết nối về mặt tinh thần giữa mẹ và bé. Hơi ấm từ vòng tay mẹ, ánh mắt, giọng nói khi cho bé bú chính là những khoảnh khắc tạo nên sự gắn kết thiêng liêng.

3. Giảm nguy cơ tắc tia sữa, viêm tuyến vú

Nếu mẹ không cho bé bú đều hoặc sữa tiết ra không được giải phóng kịp thời, dễ dẫn đến tình trạng tắc tia sữa, sưng đau, thậm chí là viêm tuyến vú. Khi mẹ thực hiện các cách kích sữa đúng cách như hút sữa, massage ngực, thì tuyến sữa được lưu thông, giảm thiểu rủi ro tắc nghẽn.

4. Giúp mẹ nhanh hồi phục sau sinh

Việc cho con bú thường xuyên cũng là một phần của quá trình kích sữa, giúp tử cung co lại nhanh hơn, giảm nguy cơ băng huyết và hỗ trợ mẹ giảm cân tự nhiên. Quá trình sản xuất sữa cũng giúp tiêu hao năng lượng, đốt cháy mỡ thừa mà không cần tập luyện quá sức.

5. Tăng cơ hội nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ

Thực tế là có không ít mẹ bỉm vì ít sữa mà phải bổ sung sớm sữa công thức cho bé. Tuy nhiên, nếu mẹ biết cách chủ động áp dụng các cách kích sữa từ sớm, sẽ tăng khả năng nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu – điều mà WHO luôn khuyến nghị.

Top 9 cách kích sữa hiệu quả, an toàn và dễ thực hiện

1. Cho bé bú đúng cách và thường xuyên

Đây là cách kích sữa tự nhiên và hiệu quả nhất. Khi bé bú đúng khớp ngậm và bú đều 8–12 lần trong ngày, cơ thể mẹ sẽ nhận được tín hiệu liên tục để sản xuất sữa. Mẹ nên ưu tiên cho bé bú trực tiếp nếu có thể, đặc biệt là vào ban đêm – khi hormone tiết sữa hoạt động mạnh mẽ nhất.

2. Dùng máy hút sữa đúng cách và đều đặn

Nếu bé bú không hiệu quả hoặc mẹ muốn trữ sữa, hãy sử dụng máy hút sữa theo lịch cố định (2–3 giờ/lần) giúp kích thích tuyến sữa hoạt động đều..

3. Massage và chườm ấm bầu ngực

Trước khi cho bé bú hoặc hút sữa, hãy massage nhẹ nhàng và chườm ấm vùng ngực. Cách này giúp làm mềm tuyến sữa, lưu thông dòng sữa tốt hơn, đồng thời giảm nguy cơ tắc tia sữa – một trong những nguyên nhân khiến mẹ mất sữa.

4. Bổ sung đủ nước và ăn thực phẩm lợi sữa

Uống đủ nước (2–3 lít/ngày) và bổ sung các món như cháo xương, canh đu đủ hầm, ngũ cốc lợi sữa, trà vằng, trà gạo lứt rang… sẽ hỗ trợ tăng tiết sữa tự nhiên. Đây là cách kích sữa tại nhà đơn giản mà hiệu quả.

5. Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng

Căng thẳng, lo lắng là “kẻ thù” của sữa mẹ. Hãy cố gắng ngủ đủ giấc, nghỉ ngơi khi bé ngủ, chia sẻ việc chăm con với người thân. Mẹ càng thư giãn, hormone tiết sữa càng hoạt động ổn định, giúp sữa về đều và nhiều hơn.

6. Ngủ đủ giấc, không thức khuya

Thiếu ngủ kéo dài ảnh hưởng đến toàn bộ hoạt động nội tiết của mẹ, bao gồm cả việc sản xuất sữa. Hãy tranh thủ nghỉ ngơi khi bé ngủ và nhờ sự hỗ trợ từ chồng hoặc người thân để phục hồi sức khỏe.

7. Sử dụng thực phẩm chức năng/thực phẩm lợi sữa theo chỉ dẫn

Một số mẹ có thể cần đến viên uống lợi sữa, cốm lợi sữa hoặc trà lợi sữa từ thảo dược. Tuy nhiên, mẹ nên chọn sản phẩm uy tín và tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên viên dinh dưỡng trước khi sử dụng nhé.

8. Cho bé bú song song với việc hút sữa

Một cách kích sữa thông minh là vừa cho bé bú một bên, vừa hút sữa ở bên còn lại. Cách này giúp tận dụng tối đa phản xạ tiết sữa và làm trống bầu ngực hiệu quả hơn, từ đó kích thích tạo sữa nhiều hơn.

9. Kiên trì và không bỏ cuộc sớm

Kích sữa là cả một quá trình cần sự kiên trì. Mỗi mẹ sẽ có cơ địa khác nhau, nên đừng so sánh bản thân với người khác. Hãy theo dõi tín hiệu cơ thể, điều chỉnh lịch hút – bú – nghỉ ngơi hợp lý, và tin tưởng vào khả năng của chính mình.

Những lưu ý quan trọng khi kích sữa

Dù có nhiều cách kích sữa hiệu quả, nhưng nếu mẹ thực hiện sai phương pháp hoặc quá nóng vội, quá trình kích sữa có thể phản tác dụng hoặc gây ra những rắc rối không mong muốn như tắc tia sữa, stress, mệt mỏi. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, mẹ nên ghi nhớ những lưu ý sau:

1. Không nên ép cơ thể, tránh kỳ vọng quá cao

Mỗi mẹ có cơ địa khác nhau nên tốc độ sữa về cũng khác nhau. Có mẹ chỉ vài ngày đã cải thiện, nhưng cũng có trường hợp mất từ 1–2 tuần mới thấy rõ kết quả. Việc đặt kỳ vọng quá cao, thấy sữa chưa tăng đã lo lắng, sẽ dễ dẫn đến stress – nguyên nhân khiến sữa càng giảm.

2. Không hút sữa quá dày, sai lịch

Việc lạm dụng máy hút sữa hoặc hút sai kỹ thuật, hút quá nhiều lần trong ngày có thể gây đau rát, tổn thương đầu ti hoặc làm cơ thể kiệt sức. Khi áp dụng cách kích sữa bằng máy hút, mẹ cần tuân thủ lịch hút hợp lý (2–3 tiếng/lần) và đảm bảo thời gian nghỉ ngơi.

3. Massage nhẹ nhàng, đúng kỹ thuật

Massage ngực hỗ trợ làm thông tia sữa, nhưng nếu mẹ dùng lực mạnh, bóp nặn sai cách có thể gây bầm tím, tụ máu dưới da. Hãy thực hiện nhẹ nhàng theo vòng tròn, từ ngoài vào trong, hoặc tham khảo video hướng dẫn từ chuyên gia.

4. Ưu tiên kích sữa ban đêm

Ban đêm là thời điểm hormone tạo sữa (prolactin) hoạt động mạnh nhất. Dù mệt, mẹ nên cố gắng hút sữa hoặc cho bé bú 1–2 lần trong đêm để cách kích sữa đạt hiệu quả cao nhất.

5. Giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc

Căng thẳng chính là “kẻ thù số 1” của quá trình tạo sữa. Hãy cố gắng nghỉ ngơi bất cứ khi nào có thể, ngủ đủ giấc, nghe nhạc nhẹ, tập thở sâu, và đừng tự gây áp lực cho bản thân. Một tâm lý tốt sẽ giúp sữa về nhiều và đều hơn.

6. Theo dõi phản ứng cơ thể và điều chỉnh phù hợp

Nếu thấy ngực căng tức quá mức, sốt, đau đầu ti, hay bé bú xong vẫn quấy khóc – đó có thể là dấu hiệu cần thay đổi cách kích sữa đang áp dụng. Đừng ngần ngại hỏi ý kiến bác sĩ, điều dưỡng hoặc chuyên viên y tế để được hỗ trợ đúng lúc.

7. Kết hợp nhiều phương pháp để đạt hiệu quả tốt nhất

Không nên chỉ dựa vào một cách kích sữa duy nhất. Việc kết hợp giữa hút sữa, ăn uống đủ chất, massage, nghỉ ngơi hợp lý và giữ tinh thần tích cực sẽ giúp sữa mẹ ổn định và dồi dào hơn theo thời gian.

Mẹ sinh mổ cho con bú đôi khi lại khá khó khăn vì sinh mổ có thể khiến sữa mẹ về chậm và ít. Vậy, làm sao để khắc phục tình trạng này? Đâu là cách kích sữa hiệu quả cho mẹ sinh mổ?

Sữa mẹ – Nguồn dinh dưỡng vàng giúp bé sinh mổ xây dựng nền tảng miễn dịch

So với bé sinh thường, bé sinh mổ sẽ có nguy cơ gặp nhiều bất lợi về sức khỏe. Khi chào đời, bé sinh thường sẽ đi qua đường sinh tự nhiên của mẹ và tiếp xúc trực tiếp với vi khuẩn tại âm đạo. Việc tiếp xúc trực tiếp với các loài vi khuẩn này sẽ tạo nền tảng để thiết lập hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh, đồng thời giúp con phát triển hệ miễn dịch [2].

Thế nhưng, bé sinh mổ lại “bỏ lỡ” cơ hội này nên hệ vi sinh đường ruột của con sẽ có các chủng vi khuẩn khác với bé sinh thường. Các nghiên cứu phát hiện, trẻ sinh mổ thiếu một số chủng vi khuẩn có ở trẻ em và người trưởng thành khỏe mạnh, thay vào đó, đường ruột của bé lại có nhiều hại khuẩn hơn [2]. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy hệ vi sinh đường ruột của bé sinh mổ có tỷ lệ hại khuẩn cao hơn 80% so với bé sinh thường [3]. Điều này khiến bé sinh mổ có nguy cơ mắc nhiều bệnh lý, trong đó điển hình là các bệnh như viêm dạ dày ruột, nhiễm trùng đường hô hấp và nhiễm virus [2].

Bên cạnh đó, bé sinh mổ cũng có nguy cơ bị thở khò khè, khó thở, nhiễm trùng đường hô hấp cao hơn bé sinh thường. Nguyên nhân lý giải cho điều này là vì khi sinh thường qua ngả âm đạo, bé sẽ phải trải qua các cơn co thắt trong tử cung. Việc này vừa giúp đẩy bé qua ống sinh vừa giúp đẩy chất lỏng ra khỏi phổi. Tuy nhiên, bé sinh mổ lại không trải qua quá trình này nên phổi vẫn còn tồn dịch và khiến con dễ gặp các vấn đề hô hấp [2], [4]. Nghiên cứu cho thấy bé sinh mổ không chỉ có nguy cơ bị hen suyễn mà nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp của bé cũng cao hơn 1,3 lần so với bé sinh thường [2], [5].

Cách kích sữa — Bé sinh mổ cũng có nguy cơ bị thở khò khè, khó thở, nhiễm trùng đường hô hấp cao hơn bé sinh thường

Dù có nguy cơ gặp các vấn đề sức khỏe cao hơn bé sinh thường nhưng nếu được bú mẹ từ sớm, bé sinh mổ vẫn có cơ hội có một hệ miễn dịch vững vàng và một nền tảng sức khỏe vững chắc. Bởi, sữa mẹ không chỉ cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng bé cần, mà còn có các thành phần tốt cho hệ tiêu hóa và miễn dịch của con như: [6]

HMO: Đại dưỡng chất nhiều thứ 3 trong sữa mẹ, chỉ sau chất béo và lactose [7]. 5 HMOs chiếm hàm lượng nhiều nhất gồm 2’-FL, 3-FL, LNT, 3-SL, 6’SL. Đặc biệt, 2’-FL HMO trong sữa mẹ là dưỡng chất được chứng minh lâm sàng giúp giảm đáng kể nguy cơ nhiễm trùng hô hấp ở trẻ đến 66% [8]. Nghiên cứu còn cho thấy 2’-FL HMO và 3-FL HMO với các cơ chế kháng khuẩn, giúp giảm đáng kể sự bám dính của mầm bệnh, hỗ trợ hàng rào bảo vệ và nhu động ruột [9], [16].
Lợi khuẩn: Sữa mẹ là nguồn cung cấp lợi khuẩn dồi dào, ổn định cho đường ruột của bé. Trong đó, Bifidobacterium là chủng lợi khuẩn quan trọng trong sữa mẹ, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột và giảm nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng [13].

Sinh mổ có cho con bú ngay được không?

Trong thời gian mang thai, nếu được chỉ định sinh mổ, chắc hẳn nhiều mẹ sẽ lo lắng không biết sinh mổ bao lâu cho con bú được, sinh mổ có cho con bú ngay được không.

Sau sinh mổ, mẹ hoàn toàn có thể cho bé bú ngay sau khi mẹ hồi tỉnh hoàn toàn và bé khỏe mạnh nằm bên cạnh [1]. Tuy nhiên, với nhiều mẹ sinh mổ, việc cho con bú có thể bị trì hoãn do sữa mẹ chậm về vì các nguyên nhân như: [14]

Cơn đau từ vết mổ khiến mẹ khó ôm bé để cho bú đúng tư thế. Điều này khiến bé ngậm bắt vú chưa tốt, mẹ khó cho bé bú thường xuyên, trong thời gian dài nên sữa mẹ chậm về hoặc về ít.
Mẹ sinh mổ không trải qua giai đoạn chuyển dạ nên không sản xuất đủ hormone cần cho giai đoạn này. Điều này có thể dẫn đến việc nồng độ hormone cần cho việc nuôi con bằng sữa mẹ ít hơn.
Việc sử dụng thuốc khi sinh cùng với sự căng thẳng, mệt mỏi sau ca sinh có thể khiến mẹ không thể cho bé bú sớm, ngoài ra mẹ cũng có thể bỏ lỡ cơ hội da kề da sớm với bé nên tuyến sữa không được kích thích hoạt động. Bên cạnh đó, việc căng thẳng quá mức cũng khiến lượng hormone cho con bú trở nên thấp hơn.

Để dự phòng các trường hợp mẹ không có sữa sau sinh mổ, trong giai đoạn mang thai, mẹ nên tìm hiểu và chuẩn bị sẵn các giải pháp dinh dưỡng thay thế phù hợp. Trong giai đoạn đầu đời, hệ tiêu hóa là yếu tố then chốt giúp bé hấp thu và phát triển tốt.

Thế nhưng, lúc này hệ tiêu hóa lại rất non nớt nên mẹ sẽ cần cung cấp cho bé nguồn dinh dưỡng dễ tiêu, dễ hấp thu. Ưu tiên hàng đầu là những công thức sữa có đạm mềm tự nhiên, không bị biến tính bởi đạm biến tính khi vào hệ tiêu hóa của bé sẽ dễ bị vón cục, khiến bé khó hấp thu và dễ gặp phải các tình trạng như tiêu chảy, táo bón, rối loạn tiêu hóa…

Do đạm sữa công thức rất dễ bị biến đổi cấu trúc khi bị gia nhiệt nhiều lần nên để chọn được sữa có đạm mềm tự nhiên, mẹ nên tìm hiểu về quy trình sản xuất, ưu tiên những công thức sữa có quy trình sản xuất chỉ qua 1 lần xử lý nhiệt nhẹ vì quy trình này sẽ giúp bảo toàn đến hơn 90% đạm mềm tự nhiên trong sữa.

Ngoài ra, do bé sinh mổ sẽ có nguy cơ “thiệt thòi” về hệ miễn dịch nên công thức sữa mẹ chọn cũng cần có các thành phần giúp bé tăng đề kháng tự nhiên, điển hình là hệ dưỡng chất BioPro+ với:

HMO: Dưỡng chất đa lượng có hàm lượng cao thứ 3 trong sữa mẹ. HMO không chỉ giúp nuôi dưỡng và thúc đẩy lợi khuẩn phát triển mà còn có khả năng kháng khuẩn, kháng virus, ức chế sự phát triển của mầm bệnh. Qua đó, giúp bé tăng đề kháng và bảo vệ bé khỏi nhiều bệnh lý nguy hiểm.
Chất xơ GOS: Chất xơ prebiotic chất lượng cao là thức ăn cho các chủng vi sinh vật có lợi trong đường ruột. Việc bổ sung chất xơ GOS sẽ giúp lợi khuẩn phát triển, qua đó ức chế sự phát triển của hại khuẩn để hệ vi sinh được ruột của bé luôn được cân đối.

Probiotics: Các lợi khuẩn có lợi cho đường ruột. Việc bổ sung probiotic sẽ giúp số lượng lợi khuẩn trong đường ruột tăng nhanh và luôn được giữ ở mức ổn định. Khi kết hợp với các prebiotic là HMO và GOS sẽ giúp cộng đồng lợi khuẩn phát triển để giữ cho hệ tiêu hóa của bé luôn ở trạng thái tốt nhất.

Cách kích sữa khi sữa mẹ chậm về an toàn, hiệu quả

Sau sinh mổ, việc cho con bú có thể gặp nhiều khó khăn nhưng mẹ cũng không cần quá lo lắng. Song song với việc nhờ đến “trợ thủ” sữa công thức, mẹ cũng có thể khắc phục bằng cách thực hiện các cách kích sữa an toàn, hiệu quả như: [13], [15]

Ôm con, âu yếm con và cho con bú ngay khi 2 mẹ con gặp nhau sau sinh. Nếu mẹ bị đau khi cho bé bú, mẹ có thể thử cho bé bú ở tư thế nằm (mẹ nằm nghiêng 1 bên và đặt bé ngay bên cạnh) hoặc tư thế ngồi (mẹ ngồi trên giường, đặt một chiếc gối lên đùi, sau đó đặt bé lên gối để tránh bé cử động chạm đến vết mổ).
Cho bé bú thường xuyên, mỗi 3 tiếng, cả ngày lẫn đêm. Khi bé bú, mẹ cần đảm bảo bé ngậm bắt vú đúng cách. Mẹ có thể nhận biết thông qua các dấu hiệu như toàn thân bé hướng sát về phía mẹ, cằm bé chạm vào vú mẹ, miệng bé há rộng, môi dưới cong ra ngoài, có thể nghe tiếng bé nuốt.
Duy trì chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý. Nhiều mẹ khá băn khoăn không biết mẹ sinh mổ ăn gì để nhiều sữa. Thực tế, mẹ chỉ cần ăn đa dạng các thực phẩm, tránh kiêng khem, ăn khoảng 5 -6 lần trong ngày trước khi cho con bú để kích thích sinh sữa. Bên cạnh đó, mẹ cần chú ý uống nhiều nước.
Làm các động tác xoa bóp ngực theo chiều từ trên xuống dưới, vừa xoa tròn quanh ngực vừa hơi ép xuống, sau đó dùng ngón trỏ và ngón cái giữ bầu vú, nhẹ kéo núm vú ra một chút để sữa chảy ra dễ dàng hơn.
Giữ tinh thần thoải mái. Dù việc sữa về chậm, về ít sau sinh có thể khiến mẹ lo lắng cho sức khỏe của bé nhưng hãy bình tĩnh, kiên nhẫn.

Bên cạnh việc thực hiện các cách kích sữa kể trên, trong trường hợp mẹ không thể cho bé bú, mẹ có thể nhờ đến sự hỗ trợ từ các nhân viên y tế để tìm được giải pháp dinh dưỡng phù hợp cho bé. Mẹ nên ưu tiên nguồn dinh dưỡng đảm bảo các dưỡng chất như HMO, Nucleotides và lợi khuẩn Bifidobacterium để giúp con xây dựng và củng cố hệ miễn dịch vững vàng.

Tóm lại, với bé sinh mổ, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng rất quan trọng. Do đó, mẹ nên cho con bú càng sớm càng tốt ngay sau khi sinh. Nếu sữa mẹ chậm về hoặc về ít thì mẹ cũng đừng quá lo lắng, hãy thử các cách kích sữa kể trên. Đồng thời, có thể hỏi thêm nhân viên y tế để nhận được sự hỗ trợ tốt nhất. Chúc mẹ nhiều sức khỏe và nuôi con thuận lợi.