Category: 3 tháng đầu

Não bộ của bé khi còn trong bụng nếu gặp bất kỳ vấn đề bất thường nào đều có thể gây ra những hậu quả khôn lường. Kích thước chu vi vòng đầu của thai nhi chính là một trong những chỉ số quan trọng mà mẹ bầu cần quan tâm. Dù thai nhi đầu to hay nhỏ hơn so với mức độ an toàn đều cho thấy sớm những nguy cơ dị tật bẩm sinh ở trẻ.

1. Chu vi vòng đầu của thai nhi là gì?

Chu vi vòng đầu của thai nhi (Head Circumference viết tắt là HC) còn được gọi là chu vi chẩm. Chỉ số này nhằm đánh giá sự phát triển của thai nhi qua từng giai đoạn của thai kỳ, từ đó giúp sớm phát hiện ra những bất thường mà thai nhi có thể mắc phải.

Bạn nên lưu ý phân biệt chu vi vòng đầu của thai nhi với đường kính lưỡng đỉnh (Biparietal diameter, viết tắt là BPD) còn gọi là đường kính đầu. Đường kính lưỡng đỉnh là đường kính được đo ở mặt cắt lớn nhất (tính từ trán ra sau gáy) của hộp sọ thai nhi.

2. Đo chu vi vòng đầu của thai nhi

Nhờ có sự phát triển của máy siêu âm chất lượng cao, các bác sĩ có thể đo lường và xác định được kích thước cơ thể của em bé ngay khi còn trong bụng mẹ. Để phát hiện sớm những bất thường, khi đi siêu âm, bác sĩ sẽ đo chu vi vòng đầu của thai nhi cùng với các chỉ số khác như đo chiều dài mông CRL – Crown-Rump Length), đường kính lưỡng đỉnh (BPD), chiều dài xương đùi (FL), đường kính xương chẩm (OFD), chu vi vòng bụng (AC)…

Thời điểm đo chu vi vòng đầu tốt nhất là từ khi thai 12 tuần tuổi cho đến khoảng 20 tuần. Đây là thời kỳ phần đầu của thai nhi phát triển rất nhanh, nếu vượt quá giai đoạn thì việc đo không còn nhiều ý nghĩa trong việc phán đoán các dị tật.

Tùy theo từng tuần tuổi khác nhau mà chỉ số chu vi vòng đầu của thai nhi và các chỉ số khác cho phép bác sĩ đưa ra căn cứ xác định mức độ phát triển của bé. Từ tuần thứ 12 trở đi, bác sĩ bắt đầu xác định được cụ thể chu vi vòng đầu của thai nhi, chiều dài của xương đùi và đường kính lưỡng đỉnh của thai nhi.

Nhìn chung, mỗi thai nhi có tiến trình phát triển khác nhau nên dù cùng thời điểm, chỉ số chu vi vòng đầu giữa các thai nhi cũng không giống nhau. Sự khác nhau này có ảnh hưởng ít nhiều do di truyền từ bố mẹ. Vì vậy, các nghiên cứu khoa học đã nghiên cứu và đưa ra chỉ số an toàn cho chu vi vòng đầu của trẻ theo từng thời điểm của thai kỳ như sau:

• Thai 12 tuần: 70 mm
• Thai 13 tuần: 84 mm
• Thai 14 tuần: 98 mmmm
• Thai 15 tuần: 111 mm
• Thai 17 tuần: 137 mm
• Thai 18 tuần: 150 mm
• Thai 19 tuần: 162 mm
• Thai 20 tuần: 175 mm
• Thai 21 tuần: 187 mm
• Thai 22 tuần: 198 mm
• Thai 23 tuần: 210 mm
• Thai 24 tuần: 221 mm
• Thai 25 tuần: 232 mm
• Thai 26 tuần: 242 mm
• Thai 27 tuần: 252 mm
• Thai 28 tuần: 262 mm
• Thai 29 tuần: 271 mm
• Thai 30 tuần: 280 mm
• Thai 31 tuần: 288 mm
• Thai 32 tuần: 296 mm
• Thai 33 tuần: 304 mm
• Thai 34 tuần: 311 mm
• Thai 35 tuần: 318 mm
• Thai 36 tuần: 324 mm
• Thai 37 tuần: 330 mm
• Thai 38 tuần: 335 mm
• Thai 39 tuần: 340 mm
• Thai 40 tuần: 344 mm

Theo ý kiến của các bác sĩ, số đo này cao hơn một chút thì mẹ bầu không cần quá lo lắng vì mỗi bé có đặc điểm riêng hoặc do gen di truyền, dinh dưỡng trong quá trình mang thai. Nếu thai nhi khỏe mạnh nhưng do cấu tạo tự nhiên mà đầu hơi to hay hơi nhỏ thì không ảnh hưởng gì cho sức khỏe hay sự phát triển của bé.

Tuy nhiên, theo kết luận của bác sĩ, nếu chỉ số trên vượt quá hoặc thấp hơn ngưỡng an toàn thì thai nhi của bạn có thể đang mắc chứng đầu tỏ hoặc nhỏ.

Đến đây, chắc hẳn bạn sẽ muốn biết: Chu vi vòng đầu của thai nhi nhỏ có sao không? Thai nhi đầu to có sao không?

3. Chu vi vòng đầu của thai nhi nhỏ có sao không?

Thai nhi hoặc em bé mắc chứng đầu nhỏ, não nhỏ thường bị suy giảm trí tuệ nghiêm trọng, co giật, suy giảm tuổi thọ. Trên thế giới, tỷ lệ trẻ mắc bệnh đầu nhỏ chiếm khoảng 1/7.000 ca sinh.

Theo các nghiên cứu, có khá nhiều nguyên nhân có thể gây chứng đầu nhỏ ở thai nhi như: Thai nhi phát triển chậm, di truyền, bất thường nhiễm sắc thể, bệnh nhăn não, bất thường hệ nội tiết, não thất duy nhất, nhiễm trùng bào thai.

4. Thai nhi đầu to có sao không?

Ngược lại với trường hợp trên, thai nhi đầu to có sao không?

Không thể chủ quan nếu bác sĩ đã thông báo lo ngại về chỉ số chu vòng đầu của thai nhi quá to. Chứng đầu to là dấu hiệu đầu tiên để có thể phát hiện ra các bệnh liên quan đến hiện tượng giãn não thất như não úng thủy, phì đại não hay não thất to. Những bệnh liên quan đến chứng giãn não thất này đều gây ảnh hưởng nghiêm trọng làm chậm quá trình phát triển thể chất và trí tuệ, đồng thời dẫn đến những dị tật bẩm sinh khác ở trẻ.

Bên cạnh đó, chu vi vòng đầu của thai nhi to nhưng khung chậu của mẹ bầu nhỏ thì bạn nên lựa chọn sinh mổ để an toàn cho mẹ và bé.

5. Làm gì khi chu vi vòng đầu của thai nhi bất thường?

Kết quả siêu âm cho thấy thai nhi gặp những bất thường về chu vi vòng đầu. Mẹ bầu nên làm gì?

Để xác định nguyên nhân khiến chu vi vòng đầu của thai nhi nhỏ bất thường, bác sĩ sẽ đề xuất bạn làm thêm các biện pháp kiểm tra. Vì vậy, việc đầu tiên bạn cần hết sức bình tĩnh và làm theo các chỉ định khám xét thêm như sau:

♦ Chọc ối

Chọc ối là phương pháp dùng mũi kim lấy nước ối, sau đó đem mẫu dịch đi kiểm tra nhanh nhằm tìm kiếm các nguyên nhân gây bệnh đầu nhỏ như nhiễm trùng hoặc bất thường về nhiễm sắc thể.

Tuy nhiên, đây lại là một thủ thuật xâm lấn nên có thể gây ra rủi ro sinh non cho thai phụ. Vì vậy, bác sĩ chỉ lựa chọn khi cần làm chẩn đoán cuối cùng.

♦ Chụp MRI

Chụp MRI (còn gọi là chụp cộng hưởng từ) giúp đánh giá tình trạng sức khỏe của thai nhi thông qua các hình ảnh chi tiết trong cơ thể của người mẹ khi mang thai. Các hình ảnh chi tiết đó sẽ cho phép phát hiện sớm những bất thường trong cấu trúc của các tạng và cấu trúc não nhằm đưa ra biện pháp điều trị phù hợp.

♦ Siêu âm

Bác sĩ chắc chắn sẽ yêu cầu bạn tái khám bằng siêu âm. Hiện chưa có nhà nghiên cứu nào khẳng định sóng siêu âm gây hại cho thai nhi nên mẹ bầu đừng lo ngại, hãy tái khám đúng thời gian bác sĩ yêu cầu.

Hy vọng những phân tích trên đây đã có thể giúp bạn hiểu về chu vi vòng đầu của thai nhi và xác định được thai nhi đầu to có sao không.

Hãy cẩn trọng với chỉ số này và thăm khám bác sĩ đúng chỉ định nếu thai nhi có bất kỳ bất thường nào.

Hương Hoa

Thời điểm lý tưởng nhất để thực hiện là khi thai nhi được 11-14 tuần tuổi. Nếu qua khoảng thời gian này kết quả sẽ không được chính xác, còn sớm quá thì khoảng mờ chưa hình thành. Vì vậy mẹ bầu cần đặc biệt lưu ý khoảng thời gian này.

Đo độ mờ da gáy là gì?

Đo độ mờ da gáy hay còn gọi là đo khoảng sáng sau gáy là cách kiểm tra vùng da gáy của thai nhi để phát hiện sớm hội chứng down.

Xét nghiệm này thông thường được tiến hành qua phương pháp siêu âm vùng bụng của thai phụ, rất đơn giản, nhanh gọn hoàn toàn không gây nguy hiểm cho mẹ và bé.

Những trường hợp thai phụ có tử cung ngả sau hoặc thừa cân béo phì bác sĩ sẽ cần tiến hành siêu âm đầu dò để có kết quả do độ mờ da gáy chính xác nhất.

Bác sĩ chẩn đoán hình ảnh sẽ tiến hành đo chiều dài từ đỉnh đầu đến cuối xương sống thai nhi và đo tiếp độ mờ da gáy.

Khoảng mờ này là đường trắng ở sau gáy thai nhi trong khi vùng xung quanh có màu tối sẫm hơn. Đây là lý do người ta còn gọi kỹ thuật đo độ mờ da gáy là đo khoảng sáng sau gáy.

Tại sao phải đo độ mờ da gáy?

Điều đầu tiên bạn cần biết rằng đo độ mờ da gáy là một xét nghiệm sàng lọc chứ không phải xét nghiệm chẩn đoán.

Độ mờ da gáy hay còn gọi là khoảng sáng da gáy hoặc nếp gấp da gáy sẽ giúp đánh giá xem thai nhi có khả năng mắc hội chứng Down hay không.

Tất cả thai nhi đều có một lớp chất lỏng dưới da ở mặt sau cổ, nhưng với những bé có nguy cơ mắc Hội chứng Down, lượng chất lỏng này thường nhiều hơn hẳn.

Nếu độ mờ da gáy nằm trong giới hạn bình thường, bà bầu không cần làm thêm những chẩn đoán khác. Ngược lại, nếu vượt ngưỡng cho phép, bác sĩ có thể chỉ định bạn làm thêm một vài xét nghiệm để có kết quả chính xác hơn.

Kết quả đo độ mờ da gáy trở nên chính xác hơn khi kết hợp với xét nghiệm máu (Đo nồng độ beta-hCG tự do và một protein PAPP-A). Kiểm tra này được gọi là thử nghiệm kết hợp, tỉ lệ phát hiện hội chứng Down tăng lên khoảng 90%.

Siêu âm độ mờ da gáy khi nào chính xác nhất

Nhiều trường hợp mẹ bầu đi siêu âm cho kết quả thai nhi vẫn đang phát triển tốt, nhưng khi sinh ra chẳng may bé lại gặp vấn đề bất thường nào đó. Nguyên nhân có thể do mẹ đã bỏ qua thời điểm quan trọng cho các cuộc kiểm tra. Chính vì vậy, mẹ bầu cần lưu ý kiểm tra thai định kỳ theo sự hướng dẫn của bác sĩ, trong đó có siêu âm độ mờ da gáy.

Việc đo độ mờ da gáy được chỉ định bắt buộc thực hiện ở tuần 11-14 của thai kỳ. Theo các chuyên gia nếu đo quá sớm, da gáy sẽ rất mờ vì thai nhi lúc này còn quá nhỏ.

Nếu để quá 14 tuần, kết quả độ mờ da gáy lại trở về mức bình thường, bởi sau 14 tuần bất kỳ chất lỏng gáy dư thừa sẽ được hấp thụ bởi hệ thống bạch huyết của bé.

Lúc này, kết quả siêu âm đo độ mờ da gáy không còn ý nghĩa.

[inline_article id=89317]

Phương pháp đo độ mờ da gáy

Đo độ mờ da gáy được thực hiện bằng cách thức siêu âm thai trên phần bụng. Tuy nhiên đối với một số trường hợp siêu âm đầu dò sẽ cho kết quả tốt hơn.

Để biết chính xác tuổi thai, bác sĩ sẽ đo chiều dài từ đỉnh đầu đến cuối xương sống của bé. Sau đó tiếp tục đo độ mờ da gáy, da của bé có màu trắng còn khoảng mờ da gáy có màu đen. Lần siêu âm này còn giúp phát hiện những bất thường ở bụng hay hộp sọ của thai nhi.

Bên cạnh tìm hiểu phương pháp, mẹ cần biết cách đọc chỉ số đo độ mờ da gáy để hiểu thêm tình trạng sức khỏe của con.

Cách đọc chỉ số đo độ mờ da gáy

Sau khi tiến hành siêu âm, bạn sẽ nhận được kết quả ngay. Do đó, bạn nên có một số kiến thức nhất định để hiểu được ý nghĩa của những con số được ghi trên bảng kết quả.

• Nếu bé có kích thước từ 45 – 84mm, độ mờ da gáy thông thường sẽ dưới 3,5mm.
• Những thai nhi có độ mờ da gáy thấp hơn 1,3mm, nguy cơ mắc hội chứng Down khá thấp.
• Còn nếu độ mờ da gáy là 6mm, nguy cơ mắc hội chứng Down và các dị tật khác khá cao.
• Thai nhi 11 tuần tuổi, độ mờ da gáy chuẩn là 2mm.
• Thai nhi 13 tuần tuổi, độ mờ da gáy chuẩn là 2,8mm.

Các nghiên cứu cho thấy độ mờ da gáy cao là do lượng chất dịch kết tụ ở vùng cổ tăng lên đáng kể. Nguyên nhân của sự gia tăng này là do một số điều kiện nhất định trong bào thai.

Do đó, việc siêu âm độ mờ da gáy là phương pháp hiệu quả nhất để bác sĩ kiểm tra và chẩn đoán dị tật thai nhi trong 3 tháng đầu của thai kỳ.

Khi độ mờ da gáy càng cao, nguy cơ bị dị tật vì nhiễm sắc thể bất thường càng cao (bệnh Down) và đi đôi với những bất thường về cấu trúc cơ thể, chẳng hạn như bé sẽ có một trái tim bất thường hay dị dạng ở tim.

Hội chứng Down là gì?

Hội chứng Down là hiện tượng phổ biến nhất trong các rối loạn bất thường nhiễm sắc thể. Trẻ mắc bệnh này thường có xu hướng chậm phát triển trí tuệ và khả năng vận động.

Điều đáng tiếc hơn là căn bệnh này không thể chữa trị dứt điểm hoàn toàn, chỉ có thể phát hiện sớm nguy cơ nhờ phương pháp siêu âm độ mờ da gáy.

Nếp gấp da gáy bao nhiêu là bình thường?

Để biết được độ mờ da gáy bao nhiêu là bình thường, mẹ cần nhớ những chỉ số sau:

• Khi thai nhi được 11 tuần tuổi độ mờ da gáy là 2mm, 13 tuần là 2,8mm đây là chỉ số cho biết thai nhi bình thường.
• Nếu độ mờ da gáy lớn hơn 3mm, bé có nguy cơ mắc hội chứng Down. Kết quả kiểm tra này có thể phán đoán chính xác 75% nguy cơ.

Tuy nhiên, không phải tất cả trường hợp độ mờ da gáy bất thường đều có nguy cơ bị Hội chứng Down. Vì vậy, mẹ không nên quá lo lắng, bởi siêu âm độ mờ da gáy chỉ là xét nghiệm sàng lọc.

Điều này đồng nghĩa, sau khi kết quả đo độ mờ da gáy bất thường, bầu cần thực hiện thêm một số xét nghiệm khác mới biết chính xác bé có bị Down hay không.

Thêm vấn đề nữa đó là nhiều mẹ có thể hiểu sai về xét nghiệm da gáy thai nhi nhằm xác định mức độ thông minh của trẻ nên khi đi khám thai ở tuần 11 đến 14 thường đặt câu hỏi “độ mờ da gáy bao nhiêu thì con thông minh”. Thực tế, chưa có chứng minh nào nói lên được mối liên hệ giữa độ mờ da gáy và chỉ số thông minh.

[inline_article id=86362]

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc Hội chứng Down

Khi gặp 1 trong những yếu tố này, mẹ bầu càng phải chú ý kiểm tra độ mờ da gáy cẩn thận và đúng thời điểm

• Tuổi tác: Nguy cơ mắc hội chứng Down thường tỷ lệ thuận với tuổi tác của mẹ. Tuổi mẹ càng cao, bé càng có nguy cơ cao hơn. Thống kê cho thấy, nếu mẹ bầu trong độ tuổi 25, tỷ lệ thai nhi mắc bệnh 1/1200. Tuy nhiên, nếu mẹ 40 tuổi, tỷ lệ sẽ tăng lên 1/100.
• Thường xuyên làm việc hay tiếp xúc với các chất bức xạ, hóa chất độc hại cũng làm tăng nguy cơ thai nhi bị dị tật.
• Tiền sử thai chết lưu, hoặc người thân của vợ hay chồng có người bị bệnh.
• Trong 3 tháng đầu mẹ bị nhiễm virus hoặc dùng thuốc gây ảnh hưởng đến thai nhi trong giai đoạn này.

Ngoài ra, nếu kết quả đo độ mờ da gáy của bé cao hơn so với mức bình thường, bé cũng có nguy cơ mắc bệnh tim bẩm sinh cao. Do đó, trong thai kỳ, bạn sẽ được thực hiện một loại siêu âm đặc biệt gọi là siêu âm tim thai. Nếu thai nhi có bệnh tim, bé cần được theo dõi bằng siêu âm thường quy và khi sinh sẽ cần phải ở một trung tâm y tế có đủ phương tiện để hồi sức.

Sinh đôi ngày nay không còn là một hiện tượng hiếm nữa. Cứ 100 bà bầu thì có khoảng 5 người mang thai đôi, có thể sẽ sinh đôi cùng trứng hay khác trứng. Đây là một trong những hiện tượng đa thai khá phổ biến. Rất nhiều mẹ bầu mang thai sinh đôi đều vượt cạn an toàn và không có gì đáng lo ngại.

Như thế nào là sinh đôi cùng trứng?

Mang thai đôi cùng trứng xuất hiện khi trứng sau khi được thụ tinh thì phân chia thành hai phôi và từ đó phát triển thành hai cá thể riêng rẽ.

Sinh đôi cùng trứng là hiện tượng ngẫu nhiên. Nó không phụ thuộc vào tính chất di truyền hay khí hậu, tuổi tác… Tỷ lệ song sinh cùng trứng khá thấp, chỉ chiểm 1/3 tổng số lượng các ca song sinh.

Quá trình này hình thành ngay từ giai đoạn đầu tiên, khi phôi thai chỉ là một chùm tế bào. Trẻ sinh đôi cùng trứng sẽ giống nhau hoàn toàn về hình thức, giới tính.

Một khả năng khác dẫn dến việc song thai cùng trứng là nhờ sự hỗ trợ của các kỹ thuật y khoa: đưa một trứng đã được thụ tinh vào tử cung của phụ nữ. Trứng có thể phân chia làm hai và hình thành song bào thai cùng trứng.

Khả năng sinh thai đôi cùng trứng thường thấp hơn so với sinh đôi khác trứng: Chỉ có 1/3 các trường hợp sinh đôi là cùng trứng. Và khả năng này không phụ thuộc vào các vấn đề giống nòi, hay quốc tịch hoặc di truyền như nhiều người lầm tưởng.

>>> Bạn có thể quan tâm: Quá trình phát triển của thai nhi sinh đôi sống động qua hình ảnh

Những trường hợp nào có khả năng mang thai song sinh cùng trứng?

Những trường hợp sau sẽ có khả năng mang thai song sinh cao hơn:

• Từ tuổi 35 trở lên sẽ cao hơn so với lứa tuổi 25 trở về trước. Theo thống kê, có 15% các bà mẹ trên 45 tuổi mang thai đôi. Ở độ tuổi 50, cứ 9 bà mẹ thì có 1 mẹ mang song thai.
• Tỷ lệ mang song thai cùng trứng của phụ nữ châu Phi cao hơn phụ nữ châu Á. Đặc biệt, phụ nữ Nigeria dẫn đầu về tỷ lệ sinh đôi, khi cứ 22 người thì lại có một bà mẹ sinh đôi.
• Những phụ nữ có cân nặng cao hơn thì khả năng sinh đôi cũng lớn hơn. Điều tương tự cũng xảy ra với những phụ nữ có chiều cao vượt trội.
• Phụ nữ có thai ngay khi vừa ngừng thuốc tránh thai sẽ có xác suất sinh đôi cao hơn người bình thường.
• Uống bổ sung đầy đủ axit folic có thể giúp mẹ gia tăng cơ hội có thai đôi.

>>> Mách bạn: 7 loại thực phẩm giúp dễ sinh đôi 

Thai phụ mang bầu song sinh có nguy hiểm không?

Khi mang thai đôi cùng trứng, bà bầu sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro:

• Sự chênh lệch về chiều cao, cân nặng giữa hai thai nhi là điều hoàn toàn có thể xảy ra. Lý do là hai thai nhi cùng nhận dưỡng chất từ một nhau thai. Do đó, sẽ xảy ra hiện tượng thai nhi này sẽ được tiếp nhận nhiều dinh dưỡng hơn thai nhi còn lại.
• Khi mẹ sinh đôi cùng trứng nên để ý tình trạng rối hay thắt cuống rốn nếu cả 2 thai nhi nằm trong cùng một buồng ối. Lý do, không gian trong bụng mẹ lúc này trở nên chật hơn.
• Em bé sinh ra có khả năng bị dị tật, dị dạng cao hơn những mẹ bầu mang một thai hay sinh đôi khác trứng (sinh đôi khác bố).
• Trong quá trình sinh nở, mẹ mang thai đôi thường khó sinh hơn những mẹ chỉ có một thai. Hầu hết các trường hợp này bác sĩ sẽ chỉ định sinh mổ.

[inline_article id=177131]

Làm thế nào biết bạn đang mang thai đôi?

Do quá trình phân chia xảy ra rất sớm, có thể các bà mẹ sẽ không phát hiện ra mình đang mang thai đôi. Dấu hiệu khi mang thai đôi cũng tương tự như việc mang thai một bé, và bạn có thể chỉ phát hiện ra khi đi siêu âm.

Tuy nhiên, để phân biệt mang sinh đôi cùng trứng hay khác trứng thì có chút khó khăn. Ngay cả sau khi sinh, cũng rất khó để nói được đây là cặp song sinh cùng hay khác trứng.

Các cặp sinh đôi cùng trứng vẫn có thể có bọc ối và nhau riêng, và đôi khi bị nhầm là sinh đôi khác trứng. Bạn cũng rất khó để nhận biết nếu chỉ nhìn qua hai bé.

Cách chắn chắn nhất để xác định là kiểm tra DNA cho bé và xem đoạn mã di truyền nào giống nhau. Bạn có thể làm kiểm tra ngay khi bé mới sinh, việc này không gây ra đau đớn hay có hại gì cho bé cả.

Một cách khác là làm kiểm tra máu và nhóm máu. Hai bé sinh đôi cùng trứng có cùng thông tin di truyền nên sẽ có nhiều điểm tương đồng.

Việc bỗng dưng “sinh 1 được 2” sẽ khiến bạn cảm thấy mình thật may mắn và hạnh phúc. Tuy nhiên, phải chăm sóc cùng một lúc hai nhóc sau này sẽ là một thử thách không hề nhỏ cho các mẹ.

Vì vậy hãy chuẩn bị thật tốt, không chỉ là kỹ năng mà còn là tâm lý và cách chia sẻ trách nhiệm này với những người thân trong gia đình bạn.

[inline_article id=258399]