Category: Sức khỏe bé sơ sinh

Nghiến răng là hành động xiết chặt cơ hàm quá mức ở cả hàm trên và dưới, có thể phát ra âm thanh hoặc không. Hành động này có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào, từ trẻ sơ sinh 6 tháng tuổi đến những bé 5-6 tuổi, thậm chí người lớn cũng có thể gặp phải. Trẻ nghiến răng khi ngủ chiếm đa số các trường hợp. Một số khác có thể nghiến răng vào ban ngày, khi trẻ cảm thấy lo lắng, căng thẳng.

[inline_article id=”115293″]

Khác với lo lắng của nhiều mẹ, việc trẻ nghiến răng khi ngủ sẽ không gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nào. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tật nghiến răng khi ngủ có thể là nguyên nhân dẫn đến các vấn đề răng miệng, chẳng hạn như:

– Mòn răng: Mức độ mòn răng nhiều hay ít còn tùy thuộc vào thời gian và độ cứng mô răng. Trường hợp trẻ nghiến răng khi ngủ quá mạnh có thể làm vỡ men bờ cắn ở mặt ngoài răng trước dưới và mặt trong răng trước trên. Khi răng bị mòn, thức ăn thừa và vi khuẩn có thể bám vào răng nhiều hơn, làm tăng nguy cơ sâu răng.

– Làm mòn men răng, dẫn đến lộ lớp ngà bên trong răng. Việc này có thể làm răng trẻ “nhạy cảm” hơn với thức ăn quá nóng hoặc quá lạnh.

– Rối loạn cơ và khớp thái dương hàm. Trong trường hợp nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến cấu trúc hàm, mặt.

– Trẻ có thể cảm thấy cơ hàm co căng và đau.

Đưa trẻ đến nha sĩ để kiểm tra khi thấy những dấu hiệu bất thường như răng mọc lệch, răng bị mòn quá nhiều, tần suất trẻ nghiến răng liên tục… Thậm chí ngay cả khi không thấy dấu hiệu bất thường, mẹ vẫn nên cho bé đi nha sĩ để kiểm tra răng theo định kỳ.

Nguyên nhân trẻ nghiến răng khi ngủ

Trẻ nghiến răng có thể do nhiều nguyên nhân, nhưng điển hình nhất là những yếu tố sau:

– Trẻ có vấn đề liên quan đến răng miệng như trẻ mọc răng, viêm xoang miệng, viêm lợi…

– Do các vấn đề về tiêu hóa như viêm dạ dày, ruột, hoặc do ký sinh trùng đường ruột tiết ra độc tố gây kích thích hệ thần kinh chí phối cơ hàm, từ đó dẫn đến hành động nghiến răng.

– Trẻ có vấn đề tâm lý, lo âu, căng thẳng, hoặc do ban ngày bé hoạt động quá mức làm chức năng vỏ não mất thăng bằng.

– Một số vấn đề về thần kinh như động kinh, bệnh hiteria… ảnh hưởng đến một bộ phận nào đó trên vỏ não tạo ra hưng phấn, làm chi phối nhánh thần kinh ngã ba, dẫn đến sự co kéo cơ hàm ở trẻ.

[inline_article id=”89659″]

Mách mẹ cách xử trí phù hợp

Đa phần các trường hợp trẻ nghiến răng sẽ dần biến mất khi bé lớn lên. Mẹ không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, mẹ nên đưa bé đến nha sĩ kiểm tra ngay khi nhận thấy răng của bé bị gãy nứt, hay có lỗ hỗng, lệch khớp cắn… Trong nhiều trường hợp, bác sĩ có thể sẽ mài bớt những điểm cộm của răng, chỉnh răng để các khớp cắn ăn khớp với nhau. Hoặc bác sĩ có thể sẽ chỉ định bé sử dụng một bộ bảo vệ răng, máng nhựa dẻo mềm bao bọc mặt răng, giúp ngăn ngừa tình trạng trẻ nghiến, siết răng khi ngủ.

Ngoài ra, bác sĩ có thể tìm hiểu nguyên nhân và điều trị phù hợp tùy theo tình trạng từng bé. Chẳng hạn, với những trẻ nghiến răng do tâm lý căng thẳng, lo âu, chỉ cần cân bằng trạng thái tâm lý, tình cảm, thoải mái tâm trí là có thể giúp trẻ giảm bớt nghiến răng. Nói chuyện nhẹ nhàng về những điều làm trẻ căng thẳng, sợ hãi hay giận dữ để giúp trẻ thoải mái tâm lý, hiểu hơn về cuộc sống xung quanh mình.

Với những bé nghiến răng do hoạt động quá nhiều ban ngày làm ảnh hưởng chức năng vỏ não, tốt nhất trước khi ngủ 30 phút, mẹ nên cho bé tham gia hoạt động nhẹ nhàng, thư giãn như đọc truyện tranh. Không cho bé ăn quá nhiều thức ăn trước giờ ngủ, đặc biệt là bánh kẹo, thực phẩm nhiều đường bởi đồ ngọt sẽ dễ làm hưng phấn hệ thần kinh.

Tóm lại, tình trạng trẻ nghiến răng khi ngủ là một thói quen ngủ khá bình thường, có thể xảy ra với  trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và cả người lớn. Tùy theo nguyên nhân thực tế, mẹ có thể giúp con giảm bớt tình trạng này. Trong trường hợp tật xấu này có thể gây tác động tiêu cực đến răng, mẹ nên đưa bé đến nha sĩ ngay.

Có rất nhiều nguyên nhân trẻ sơ sinh ngủ hay vặn mình. Ngoài những lý do liên quan đến vấn đề sinh lý bình thường, đây cũng có thể là dấu hiệu cho thấy bé đang bị thiếu canxi. Lúc này mẹ cần đặc biệt quan sát nếu trẻ vẫn bú tốt và lên cân đều thì không có vấn đề gì đáng lo ngại. Tuy nhiên, bé vặn mình liên tục trong thời gian dài, đỏ mặt tía tai, chậm lớn, hay quấy khóc thì cần can thiệp ngay.

1/ Trẻ sơ sinh ngủ hay vặn mình do tác nhân từ bên ngoài

Hầu hết tất cả các trẻ từ sau khi sinh đến khi được vài tuần tuổi đều có biểu hiện vặn mình không ít thì nhiều. Bởi lúc này trẻ chưa quen với cuộc sống hoàn toàn mới bên ngoài từ cung của mẹ do đó, những tác động từ môi trường cho dù là nhỏ nhất đều có thể ảnh hưởng đến trẻ. Chẳng hạn, nơi ngủ không được thoải mái, ấp áp; Có quá nhiều ánh sáng hoặc tiếng ồn lớn xung quanh; Tình trạng tè dầm ướt át khiến trẻ khó chịu nên hay vặn vẹo…Đây được xem là nguyên nhân chủ yếu làm cho trẻ sơ sinh hay vặn mình, vì vậy mẹ cần ưu tiên kiểm tra những điều này trước khi xem xét đến các lý do khác.

2/ Vặn mình, “thông báo” con đang đói

Dạ dày của trẻ sơ sinh rất nhỏ nên mỗi lần bú bé chỉ bú được một lượng sữa rất ít. Điều này đồng nghĩa với việc bé sẽ đòi bú liên tục do đó mẹ cần cho bé bú thường xuyên hơn, thông thường từ 2-3 giờ bú một lần. Tuy nhiên, nhu cầu của trẻ có thể thay đồi và đòi bú bất cứ lúc nào cần. Khi đói bé sẽ bắt đầu cựa quậy, vặn mình, uốn người…nếu vẫn chưa được đáp ứng bé sẽ rên rỉ, khóc lóc. Đây là lưu ý cực quan trọng khi chăm sóc trẻ sơ sinh, mẹ lưu ý nhé!

[inline_article id=4804]

3/ Thiếu dưỡng chất cần thiết

Nếu nguyên nhân trẻ sơ sinh ngủ hay vặn mình là do thiếu canxi, bé sẽ có thêm các biểu hiện như: Ra mồ hôi trộm, rụng tóc vành khăn, quấy khóc đêm, gồng mình quá mức… Mẹ cần đặc biệt lưu ý.

Khi nằm trong bụng mẹ, bé cưng được cung cấp can-xi thông qua nhau thai. Vì vậy, sau khi rời khỏi bụng mẹ, lượng can-xi cung cấp bị “cắt giảm” đột ngột dẫn đến tình trạng trẻ sơ sinh thiếu can-xi. Tình trạng này đặc biệt phổ biến ở những bé sinh non. Thiếu can-xi trong một thời gian dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như sự phát triển của trẻ.

Thông qua sữa mẹ, trẻ sơ sinh có thể nhận đủ lượng can-xi cần thiết. Vì vậy, mẹ cho con bú cần tặng cường thực phẩm giàu can-xi trong thực đơn hàng ngày của mình. Sữa, hải sản, các loại rau lá xanh… là lựa chọn tuyệt vời cho mẹ. Với những bé từ 6 tháng tuổi trở lên, đã bắt đầu ăn dặm, mẹ có thể tăng cường thêm thực phẩm giàu can-xi trong thực đơn dinh dưỡng cho bé. Ngoài ra, mẹ còn có thể cho trẻ dùng một số loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng nhằm bổ sung canxi cho cơ thể. Tuy nhiên, mẹ cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để sử dụng lượng vừa phải tránh gặp tình trạng thừa canxi.

Bên cạnh đó, song song với việc bổ sung canxi, mẹ cũng cần bổ sung cả vitamin D cho bé. Bởi vitamin D có vai trò vô cùng quan trọng có tác dụng chuyển hóa và làm tăng khả năng hấp thụ canxi. Tắm nắng là cách tốt nhất giúp trẻ bổ sung vitamin D, do đó mỗi ngày mẹ nên tắm nắng cho bé vào buổi sáng sớm khoảng từ 10-15 phút.

Nấc là những cơn co thắt đột ngột không tự chủ và ngắt quảng của cơ hoành lặp đi lặp lại nhiều lần nhằm tống khí ra khỏi buồng phổi. Luồng khí này đi ngang qua dây thanh âm tạo thành tiếng nấc. Mọi lứa tuổi, kể cả người lớn cũng có thể bị nấc, nhưng trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi bị nấc nhiều hơn hẳn. Đặc biệt, các bé bị trào ngược dạ dày có xu hướng bị nấc cục thường xuyên hơn, kèm theo biểu hiện ho, nôn ói, khó chịu.

Bé sơ sinh bị nấc cục thường gặp những cơn nấc ngắn hạn và sẽ tự khỏi. Tuy nhiên, vẫn có một số phương pháp điều trị tại nhà hay còn gọi là “mẹo” nhằm giúp giảm bớt hoặc trị nấc một cách nhanh chóng. Mẹ có thể tham khảo một vài mẹo nhỏ dưới đây.

– Cho bé uống từng muỗng hoặc từng ngụm nước nhỏ. Với trẻ sơ sinh dưới 6 tháng, thay vì dùng nước mẹ nên cho bé bú sữa ngay.

– Cho bé ăn từng chút một, tránh cho bé ăn quá nhiều trong mỗi bữa.

– Tương tự như cách cho bé uống sữa, cho bé ngậm núm vú cũng giúp cơ hoành của con dành lại quyền kiểm soát, chấm dứt ngay những cơn nấc cụt.

– Dùng hai tay bịt hai bên lỗ tai của bé khoảng chừng 30 giây rồi thả ra. Tuyệt đối đừng dùng tay bịt mũi hoặc miệng của trẻ, dù chỉ trong vài giây. Điều này có thể làm trẻ bị nghẹt thở.

– Bồng bé thẳng đứng dậy dựa vào người bạn sau đó vỗ nhẹ và dứt khoát từng cái vào lưng. Cách này giúp trẻ ợ hơi và tránh bị trào ngược rất hiệu quả.

– Bế bé lên rồi dùng đầu ngón tay gãi nhẹ trên môi hoặc phần mang tai bé khoảng 60 cái.

– Massage lưng một cách nhẹ nhàng cũng là một cách giúp bé giảm nấc hiệu quả.

Bé sơ sinh bị nấc: Vì sao mẹ hỡi?

Có nhiều nguyên nhân làm bé sơ sinh bị nấc, nhưng điển hình nhất là do những điều sau:

– Trẻ bú sữa quá nhanh hoặc vừa khóc xong mẹ đã cho bú tiếp, từ đó làm bé bị nghẹt thở, khó bú và cuối cùng dẫn đến tình trạng bị nấc

– Không chỉ sữa, nhiều bé còn nuốt cả không khí trong lúc bú làm dạ dày căng quá mức, kích thích cơ hoành co thắt tạo thành tiếng nấc. Điều này khá phổ biến ở các bé bú bình.

– Bé bị khó tiêu cũng có thể gây nấc.

– Khi nhiệt độ giảm đột ngột, không khí đi vào phổi sẽ làm bé bị lạnh và gây ra những cơn nấc.

– Mẹ đang cho con bú ăn quá nhiều thực phẩm cay, nhiều gia vị cũng có thể làm trẻ bị nấc, bởi những gia vị này sẽ thông qua sữa mẹ “tiếp cận” đến cục cưng.

[inline_article id=122340]

Làm gì để hạn chế tình trạng nấc cụt?

Hầu hết những nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị nấc một phần cũng do lỗi của người lớn trong quá trình chăm sóc con. Vì vậy, mẹ hoàn toàn có thể giúp bé phòng tránh tình trạng nấc cục bằng các biện pháp sau:

– Không nên cho bé bú hoặc ăn trong lúc quá đói, đặc biệt không để bé ăn quá no.

– Dạ dày của trẻ sơ sinh nằm ngang, do đó khi cho bú mẹ cần nâng đầu bé lên cao đồng thời điều chỉnh lượng sữa để cho sữa không xuống quá nhanh.

– Đối với bé bú bình cần giữ bình sữa nghiêng một góc 45 độ để giảm bớt lượng không khí bé nuốt vào bụng.

– Dành cho bé một ít thời gian để nghỉ giữa cữ bú nhờ vậy, dạ dày sẽ tiêu hóa tốt hơn đồng thời giảm hiện tượng nấc.

– Trường hợp trẻ nấc nhiều lần trong ngày, cơn nấc khiến bé khó chịu hoặc bị kích động, mẹ cần cho bé đi khám bác sĩ.

Bé sơ sinh bị nấc: Khi nào cần lo?

Hiện tượng nấc cụt thường chỉ xảy ra trong vài phút, nhưng nếu bé cưng vẫn nấc liên tục trong vài giờ, mẹ nên đưa bé đến bệnh viện để kiểm tra. Nấc liên tục, kéo dài tại một thời điểm có thể là dấu hiệu báo động về sức khỏe, chẳng hạn:

– Trào ngược dạ dày

– Xuất hiện khối u trong cổ họng

– Vấn đề về thận

– Tiểu đường

– Viêm phổi

Ngoài nấc cụt, mẹ cũng nên lưu ý những vấn đề bất thường trong thói quen sinh hoạt hàng ngày của trẻ để báo cho bác sĩ.

Mức tăng cân nặng của trẻ sơ sinh trong những tháng đầu tiên

Theo các chuyên gia, trong các tháng đầu tiên cân nặng của trẻ sơ sinh bú mẹ thường gia tăng theo mức sau:

• Bé tăng từ 112 đến 200g mỗi tuần trong tháng đầu tiên.
• Trung bình, bé tăng từ 1/2 đến 1kg trong 6 tháng đầu tiên và khoảng 500g/ tháng trong các tháng sau đó đến khi tròn 1 tuổi.
• Trong 6 tháng đầu, bé tăng khoảng 2,5cm mỗi tháng và trong các tháng tiếp theo, trung bình bé tăng khoảng 1,25cm mỗi tháng.

Mức độ tăng cân nặng của trẻ sơ sinh không chỉ phụ thuộc vào lượng dinh dưỡng mà còn vào đặc điêm riêng của từng bé. Chẳng hạn, kiểu dáng người của bé cũng nói lên khá nhiều về chuyện tăng cân.

Các bé có thân hình dài và ốm thì dễ tăng trưởng chiều cao hơn là cân nặng và bé thường ở mức khá cao trong biểu đồ tăng trưởng về chiều cao nhưng lại ở mức thấp trong biểu đồ tăng trưởng cân nặng. Ngược lại, các bé có thân hình tròn trịa (dáng người quả lê) thì ít tăng chiều cao mà lại có khuynh hướng gia tăng cân nặng dễ dàng.

Một đặc điểm khác, đó là bé có thường xuyên vận động hay không cũng ảnh hưởng khá nhiều đến mức độ tăng cân của bé. Các bé hay nằm một chỗ và ít vận động thì có khuynh hướng dễ tăng cân hơn, trong khi các bé hay ngọ ngoạy, thích lật, lăn thì thường ít tăng cân.

[inline_article id=156671]

Những yếu tố làm bé phát triển tốt hơn

Các bé bú mẹ có thể tăng trưởng tốt hơn khi ở vào những điều kiện thuận lợi như:

• Bé được cho bú không giới hạn số lần và mẹ luôn đáp ứng bé mỗi khi bé có dấu hiệu đói bụng
• Các bé được ngủ gần mẹ và được bú mẹ không giới hạn số lần vào ban đêm thường có tốc độ tăng trưởng tốt hơn.
• Theo các nghiên cứu, nếu mẹ chỉ cho con bú vào một khung giờ cố định và không quan tâm đến dấu hiệu đói, no của con thì bé thường chậm tăng trưởng hơn. Khi các mẹ không cho con bú thường xuyên và để khoảng cách giữa  các lần cho con bú kéo dài, bé sẽ rất thiệt thòi vì lượng chất béo và các chất dinh dưỡng trong sữa mẹ sẽ bị giảm đi.[inline_article id=81021]

Khác biệt giữa cân nặng của trẻ sơ sinh bú mẹ và trẻ bú sữa công thức

Theo một nghiên cứu được bác sĩ Katherine Dewey thuộc đại học California tiến hành, các bé được nuôi bằng sữa mẹ và sữa công thức sẽ có tốc độ tăng trưởng khác nhau.

• Các bé thường có mức tăng trưởng tương đương trong những tháng đầu
• Từ tháng thứ 4 đến 6, các bé bú sữa công thức sẽ có tốc độ tăng trưởng nhanh hơn. Sau tháng thứ 6, các bé bú sữa mẹ thường gầy hơn.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là sữa công thức tốt hơn sữa mẹ, vì sữa mẹ có thành phần dinh dưỡng cân đối, đáp ứng tốt nhất cho nhu cầu phát triển của trẻ sơ sinh. Ngoài ra, sữa mẹ còn cung cấp cho con một lượng lớn kháng thể mà không loại sữa công thức nào có thể so sánh được.

Với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, giấc ngủ rất quan trọng. Bé có ngủ ngon, ngủ đủ giấc mới có thể phát triển tốt. Ngủ không đủ giấc không chỉ làm trẻ mệt mỏi, chậm lớn mà về lâu dài còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của trẻ. Vậy, trẻ sơ sinh ngủ bao nhiêu tiếng 1 ngày mới đủ để bảo đảm sức khỏe?

Trẻ sơ sinh ngủ bao nhiêu tiếng 1 ngày?

Với người lớn, một giấc ngủ tiêu chuẩn cần kéo dài 8 tiếng mỗi ngày. Ngược lại, với trẻ sơ sinh, giấc ngủ dài hay ngắn còn tùy thuộc vào nhu cầu cơ thể. Bản thân trẻ không tự chủ động điều khiển được việc thức – ngủ của mình. Trẻ có thể ngủ vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày. Tuy nhiên, những bé từ 6 tháng tuổi trở lên, khi có chuyện vui hoặc có điều gì kích thích có thể tự thức giấc.

Trong khoảng 3 tháng đầu đời, trung bình một đứa trẻ sẽ ngủ 5 tiếng vào buổi sáng, và khoảng 10 tiếng vào buổi đêm. Một số bé có thể ngủ trọn đêm, số khác phải tỉnh giấc ít nhất 2 lần mỗi đêm. Tình trạng này khá phổ biến, xảy ra với khoảng 95% các gia đình có trẻ dưới 12 tháng tuổi. Mẹ cũng nên lưu ý, tổng thời gian ngủ cần thiết của trẻ trong một ngày còn phụ thuộc khá nhiều vào độ tuổi.

1/ Trẻ sơ sinh từ 0 – 4 tuần tuổi

Ở độ tuổi này, trẻ chưa hình thành một lịch trình giấc ngủ nhất định nào. Bé có thể thiếp đi trong vài phút và sẽ thường xuyên thức giấc để đòi ăn. Giấc ngủ trung bình của bé có thể kéo dài từ 10- 18 tiếng rưỡi/ ngày.

2/ Trẻ sơ sinh 1 tháng tuổi

Bé bắt đầu có sự thích nghi ngày – đêm. Bé có thể dành trọn cả đêm để ngủ và thức giấc nhiều hơn vào ban ngày. Tổng thời gian cần thiết cho giấc ngủ của trẻ trong giai đoạn này cũng khoảng 18 tiếng rưỡi/ ngày.

3/ Trẻ sơ sinh 2 tháng tuổi

Tại thời điểm này, mẹ có thể nhận thấy trẻ tỉnh táo hơn, và có thể giao tiếp tốt hơn với mọi người trong lúc thức. Tuy nhiên, bé vẫn cần 2 – 4 giấc ngủ ngắn vào ban ngày.

[inline_article id=105517]

4/ Trẻ sơ sinh 3 tháng tuổi

Từ 3 tháng tuổi trở lên, trẻ cần ngủ từ 10-16 tiếng rưỡi/ ngày. Một số bé có thể ngủ tròn giấc từ 6-8 tiếng vào ban đêm, và cần 2-3 giấc ngủ ngắn ban ngày.

5/ Trẻ từ 6 tháng tuổi

Càng lớn, trẻ càng cần ít thời gian ngủ hơn. Trẻ từ 6 tháng tuổi cần ngủ khoảng 14-15 tiếng/ ngày, trong đó có khoảng 3 tiếng buổi sáng, và 11 tiếng vào buổi tối.

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng đối với trẻ em. Khi trẻ ngủ, não sẽ tiết ra hoóc-môn tăng trưởng giúp phát triển chiều cao. Hơn nữa, nhiều nghiên cứu cũng cho thấy, trẻ ngủ đủ giấc mỗi ngày sẽ phát triển não tốt hơn so với những trẻ ngủ ít, giấc ngủ không sâu hoặc bị gián đoạn. Vì vậy, thay vì lo lắng vì trẻ ngủ nhiều, mẹ nên cẩn thận nếu trẻ sơ sinh ngủ ít, hoặc không muốn đi ngủ trước 10 giờ tối. Rất có thể bé đang bị chứng khó ngủ.

Lưu ý dành cho mẹ

Nếu không bị bệnh và đã được “nạp năng lượng” đầy đủ, trẻ sơ sinh rất dễ đi vào giấc ngủ. Tuy nhiên, nếu trẻ thường xuyên quấy khóc, hoặc dỗ hoài không ngủ, mẹ nên lưu ý những điều sau:

– Kiểm tra tã của trẻ có bị ướt không: Tã ướt sẽ làm bé cảm thấy khó chịu.

– Quấn khăn quanh người có thể giúp bé ngủ ngon hơn. Vì khi quấn khăn sẽ tạo cho bé cảm giác an toàn như khi còn nằm trong bụng mẹ. Tuy nhiên, mẹ cũng nên lưu ý, không phải bé nào cũng thích cảm giác bị bó buộc.

– Để trẻ ngủ ngon hơn, mẹ có thể mở một bản nhạc có giai điệu nhẹ nhàng, êm ái tạo cho bé cảm giác thư giãn thoải mái. Ngoài ra, mẹ cũng nên tắt đèn hoặc để đèn ngủ tối hơn giúp bé tập quen dần với ánh sáng trong phòng ngủ, đồng thời cũng tạo phản xạ ngủ khi được đưa vào phòng tối.

– Tập cho bé thói quen ngủ vào một giờ cố định, hoặc duy trì các hoạt động cố định trước giờ ngủ như massage, tắm, hát ru… Dần dần bé sẽ tự hình thành thói quen, và nhận biết được khi các hoạt động này xảy ra là đã đến giờ ngủ.