Category: Sức khỏe trẻ em

Mời cha mẹ đọc đến cuối bài viết để hiểu rõ hơn về bệnh sởi ở trẻ em là gì, cũng như nguyên nhân và cách chăm sóc trẻ khi con mắc bệnh sởi.

Bệnh sởi ở trẻ em là gì?

Bệnh sởi ở trẻ em (hay còn gọi là ban đỏ) là bệnh truyền nhiễm cấp tính lây qua đường hô hấp, do virus sởi gây nên. Virus sởi thường lây qua các giọt bắn khi bé ho, hắt hơi và tồn tại trên bề mặt các đồ vật và trong không khí.

Bệnh sởi thường xảy ra phổ biến ở trẻ em dưới 5 tuổi, vì sức đề kháng của trẻ ở giai đoạn này vẫn còn non yếu. Ở Việt Nam, bệnh sởi ở trẻ em bùng phát quanh năm, nhưng cao điểm nhất là khoảng giao mùa giữa mùa Đông và mùa Xuân, đây là thời điểm mà thời tiết thay đổi thất thường.

Nguyên nhân gây ra bệnh sởi ở trẻ em

Virus sởi thuộc Morbillivirus của họ Paramyxoviridae là nguyên nhân chính gây ra bệnh sởi ở trẻ em. Đây là loại virus có khả năng lây nhiễm nhanh trong môi trường đông người.

Bên cạnh đó, sự thay đổi thất thường của thời tiết cũng là yếu tố góp phần cho sự phát tán nhanh của virus sởi, phát tán vào không khí và bám trên bề mặt các đồ vật.

[key-takeaways title=”Bệnh sởi ở trẻ em có nguy hiểm không?”]

Bệnh sởi tuy không đe dọa trực tiếp đến tính mạng của trẻ, tuy nhiên những biến chứng của bệnh sởi thì lại vô cùng nguy hiểm. Do đó, việc tiêm vắc xin phòng ngừa sởi cho trẻ là rất cần thiết. Theo Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) cho biết, trẻ em dưới 5 tuổi nếu chưa được tiêm ngừa sởi thì khi mắc bệnh sẽ dễ đối mặt với các biến chứng nguy hiểm.

[/key-takeaways]

Triệu chứng bệnh sởi ở trẻ em

Trẻ mắc bệnh sởi có khả năng lây nhiễm từ khoảng 1 ngày trước khi bắt đầu phát bệnh. Sau đó khoảng 4 ngày, cơ thể trẻ sẽ bắt đầu phát ban. Trẻ cần phải được cách ly với những người chưa được tiêm ngừa sởi khác trong ít nhất 4 ngày sau khi phát ban xuất hiện.

Bệnh sởi ở trẻ em chủ yếu bao gồm 2 thể: Thể điển hình và thể không điển hình.

Thể điển hình

Thông thường, bệnh sởi ở trẻ em sẽ tiến triển theo 4 giai đoạn:

Giai đoạn ủ bệnh: Sau khi trẻ bị nhiễm virus sởi, các biểu hiện bệnh sẽ không bộc phát ngay mà trẻ sẽ trải qua, giai đoạn ủ bệnh thường kéo dài từ 8 đến 11 ngày, có thể lên đến 21 ngày

Giai đoạn khởi phát: Giai đoạn khởi phát, hay còn gọi là giai đoạn viêm long đường hô hấp, thường kéo dài từ 2 – 4 ngày. Trong giai đoạn này, cơ thể trẻ xuất hiện các dấu hiệu như bị sốt, viêm kết mạc, đỏ mắt, hạch ngoại biên sưng, ho, chảy nước mắt và nước mũi nhiều, tiêu lỏng và biếng ăn. Đặc biệt, khoảng 2 ngày sau khi sốt cao trẻ thường xuất hiện hạt Koplik – những đốm trắng nhỏ kích thước như hạt vừng trên niêm mạc miệng, tồn tại từ 12 đến 14 giờ.

Giai đoạn toàn phát (phát ban): Đây là thời kỳ điển hình nhất của bệnh sởi ở trẻ em, lúc này ban sẽ bắt đầu lan từ sau tai rồi lan rộng khắp cơ thể trong 3 ngày. Ban mọc theo thứ tự từ đầu, mặt, cổ rồi lan dần xuống ngực, lưng, cánh tay, bụng, mông, đùi và chân. Các vết ban đỏ này có thể mọc thành từng đốm nhỏ hoặc lan rộng ra, kết hợp thành từng đám lớn có kích thước từ 3 – 6mm. Khi phát ban toàn thân, thân nhiệt của trẻ dần giảm.

Giai đoạn lui bệnh (ban bay): Trong giai đoạn này, trẻ thường sẽ hạ sốt, các vết ban dần mờ đi theo thứ tự chúng xuất hiện trong vòng 6 ngày kể từ ngày phát ban, và có thể để lại các vết thâm trên da khi ban biến mất. Nhưng nếu ban sởi mờ dần mà trẻ vẫn còn sốt, đây có thể là dấu hiệu bệnh sởi đã tiến triển thành những biến chứng nghiêm trọng hơn. Tình trạng bong tróc da cũng khá phổ biến trong giai đoạn này.

Thể không điển hình

Trong một số trường hợp, bệnh sởi không được phát hiện kịp thời do khởi phát với các biểu hiện như:

• Sốt nhẹ
• Phát ban thể nhẹ
• Viêm long nhẹ
• Thể trạng sức khỏe chuyển biến không rõ rệt.

Các triệu chứng này dễ nhầm lẫn với bệnh viêm đường hô hấp thông thường. Vì vậy, mẹ cần đặc biệt lưu ý và đưa trẻ đến cơ sở y tế để thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời nếu trẻ thuộc nhóm nguy cơ sau:

• Dưới 1 tuổi và chưa được tiêm vắc-xin phòng sởi
• Trên 1 tuổi nhưng chỉ mới tiêm một mũi vắc-xin phòng sởi
• Sinh sống tại khu vực đang có dịch sởi bùng phát
• Có tiếp xúc gần với người mắc sởi hoặc đến các vùng có dịch.

Ngoài ra, cần nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường sau:

• Khó thở;
• Đau đầu dữ dội;
• Nhạy cảm với ánh sáng, đau mắt khi tiếp xúc ánh sáng;
• Buồn ngủ quá mức, lơ mơ, hoặc có dấu hiệu hôn mê.

>> Trẻ bị sởi cần kiêng gì và nên làm gì? Có kiêng tắm và tránh gió không

Biến chứng của bệnh sởi ở trẻ em

Theo Pregnancy Birthbaby, tỷ lệ mắc biến chứng của bệnh sởi ở trẻ em là 1/10 trẻ. Do đó, bệnh lý này đặc biệt nguy hiểm đối với những trẻ có sức đề kháng yếu.

Bệnh sởi nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng sởi ở trẻ nguy hiểm như:

• Biến chứng thần kinh: Trẻ bị sởi có thể gặp phải biến chứng viêm não. Các trường hợp tử vong liên quan đến bệnh sởi thường là do biến chứng của bệnh gây ra.
• Biến chứng về đường hô hấp: Viêm thanh quản, viêm phế quản, viêm phổi. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 5 tuổi bị sởi có thể dẫn đến viêm phổi nặng, tăng nguy cơ tử vong.
• Biến chứng đường tiêu hóa: Rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy…. là các biến chứng của bệnh sởi thường xuất hiện ở trẻ nhỏ, nhất là trẻ sơ sinh.
• Biến chứng tai-mũi-họng: Viêm mũi họng bội nhiễm, viêm tai giữa… là các biến chứng thường gặp ở trẻ mắc bệnh sởi. Theo các chuyên gia ước tính, nguy cơ trẻ viêm tai giữa do sởi cao với tỷ lệ khoảng 1/10 trẻ mắc bệnh.
• Biến chứng do suy giảm miễn dịch: Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị bệnh sởi rất dễ lây nhiễm chéo thêm các bệnh khác như ho gà, lao, bạch hầu…
• Tổn thương thị lực: Sởi có thể gây tổn thương thị lực của trẻ, về lâu dài sau khi virus gây bệnh sởi biến mất, trẻ sơ sinh bị lên sởi có thể bị sẹo ở giác mạc, làm ảnh hưởng đến khả năng nhìn.

[key-takeaways title=””]

Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cho biết, gần 1 đến 3 trong số 1.000 trẻ em bị nhiễm sởi tử vong do biến chứng hô hấp và thần kinh.

[/key-takeaways]

Điều trị bệnh sởi ở trẻ em

Hiện tại trên thị trường chưa có thuốc đặc trị cho bệnh sởi. Thông thường, các triệu chứng của bệnh sởi ở trẻ em sẽ biến mất trong vòng 7 – 10 ngày.  Nếu bé không xuất hiện biến chứng, mẹ cần cho bé nghỉ ngơi và uống nhiều nước để tránh mất nước.

Dưới đây là các phương pháp điều trị giảm nhẹ các triệu chứng do sởi gây ra ở trẻ:

• Giữ vệ sinh cá nhân cho bé và vệ sinh nhà cửa.
• Nhỏ mũi, mắt bằng dung dịch nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) hoặc dung dịch nhỏ mắt mũi 3-4 lần/ngày.
• Trẻ cũng cần uống đủ nước, nước oresol hoặc nước hoa quả. Khi trẻ tiêu chảy, mẹ nhớ phải bổ sung nước nhiều hơn để giúp cân bằng lượng nước mất đi.
• Đối với trẻ còn bú, mẹ vẫn tiếp tục cho bú và kết hợp chế độ ăn bổ sung hợp lý (nếu trẻ ≥ 6 tháng).
• Bổ sung thêm các loại vitamin và khoáng chất cho trẻ, đặc biệt là vitamin A. Điều này sẽ hạn chế nguy cơ xuất hiện các biến chứng ảnh hưởng đến mắt của trẻ như loét giác mạc, mù mắt.

[key-takeaways title=”Bệnh sởi ở trẻ em bao lâu thì khỏi? Trẻ bị sởi rồi có tái phát nữa không?”]

Thời gian cần thiết để sởi biến mất tính từ giai đoạn khởi phát là khoảng 10 – 14 ngày. Tuy nhiên, nếu sởi biến chứng, con số này có thể là nhiều tuần hoặc thậm chí là nhiều tháng. Bệnh sởi thường không tái phát lại ở những trẻ từng mắc bệnh và đã khỏi vì cơ thể trẻ đã có miễn dịch đối với virus sởi.

[/key-takeaways]

Phòng ngừa bệnh sởi ở trẻ em

Tiêm chủng cho toàn cộng đồng là cách hiệu quả nhất để phòng ngừa sởi. Mẹ cần chủ động cho bé tiêm ngừa bệnh sởi bằng vắc xin khi trẻ từ 12 – 15 tháng tuổi. Tiêm lần thứ 2 cho trẻ từ 4 đến 6 tuổi để phòng bệnh hiệu quả hơn.

Để lựa chọn loại vắc xin phù hợp với bé, mẹ cần tham khảo kỹ lưỡng thông tin từ bác sĩ để đảm bảo an toàn tối đa cho bé.

[key-takeaways title=”Vắc xin phòng ngừa bệnh sởi cho trẻ”]

1. Vắc xin Sởi đơn: sử dụng vắc xin MVVAC của Việt Nam dành cho trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên.
2. Vắc xin Sởi – Rubella: sử dụng vắc xin MR (Việt Nam) cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên.
3. Vắc xin Sởi – Quai bị – Rubella: 

• Vắc xin Priorix (Bỉ) sử dụng cho trẻ từ 9 tháng tuổi.
• Vắc xin MMR (Ấn Độ): tiêm mũi đầu khi trẻ được 12 – 15 tháng tuổi.
• Vắc xin MMR II (Mỹ): được khuyến cáo dành cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên.

[/key-takeaways]

Bên cạnh đó, khi phát hiện trẻ bệnh mẹ cần:

• Đeo khẩu trang y tế khi chăm sóc trẻ bệnh, tránh lây nhiễm chéo khi đến cộng đồng.
• Rửa tay sạch sẽ đúng cách trước và sau khi chăm sóc trẻ bệnh để ngăn ngừa sự lây nhiễm chéo từ trẻ bệnh sang trẻ lành.
• Nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để thăm khám và điều trị kịp thời, đồng thời thực hiện cách ly để tránh lây lan.

Kết luận

Với những thông tin đã chia sẻ ở trên, hy vọng mẹ đã trang bị cho mình những kiến thức cần thiết để bảo vệ bé khỏi bệnh sởi.

Đây là căn bệnh ẩn chứa nhiều biến chứng khó lường, vì vậy mẹ cần đảm bảo tiêm phòng đầy đủ cho bé theo đúng lịch và theo dõi sức khỏe của bé thường xuyên để sớm phát hiện các dấu hiệu bất thường mẹ nhé.