Author: Hà Trần

1/ Khả năng phát triển ngôn ngữ của bé

Quá trình tập nói của bé bắt đầu từ việc trẻ học cách sử dụng lưỡi, môi, vòm miệng và bất kỳ chiếc răng mới mọc nào để tạo ra âm thanh phù hợp, bắt đầu từ tiếng khóc, sau đó đến tiếng ọ, ẹ, ô, a trong tháng đầu tiên, và bập bẹ không lâu sau đó. Trẻ sẽ bắt đầu nói được những từ đơn giản như ma ma, đa đa, khiến mẹ vô cùng hạnh phúc.

Kể từ cột mốc phát triển này, bé sẽ tiếp tục nói nhiều hơn, qua cách bắt chước và quan sát cử động miệng cũng như lắng nghe âm thanh từ mọi người xung quanh. Không hiếm bé có thể nói được 2-4 từ vào khoảng 18-24 tháng tuổi. Khi bé có thể kiểm soát được tình cảm và hành vi của mình, bé có thể bày tỏ với người khác về những gì bé nhìn, nghe và cảm thấy được.

[inline_article id = 64498]

2/ Quá trình tập nói của trẻ phát triển như thế nào?

Nắm rõ được các cột mốc quan trọng trong quá trình này, mẹ sẽ biết được cách dạy trẻ tập nói và giúp con phát triển khả năng ngôn ngữ tốt hơn. Nếu bé được nuôi dạy trong môi trường song ngữ, có thể bé sẽ hơi chậm nói hơn một chút so với các bạn khác.

-Trong tử cung: Nhiều nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trẻ bắt đầu hiểu được ngôn ngữ khi vẫn còn trong bụng mẹ. Cũng như cảm nhận nhịp đập trái tim mẹ, bé cũng có thể nhận được giọng nói của mẹ và phân biệt nhiều kiểu giọng nói khác.

-Từ sơ sinh đến 3 tháng: Khóc là hình thức giao tiếp đầu đời rất sơ khai của bé. Tùy vào tính cách của từng bé con, mẹ có thể giải mã nhu cầu của bé qua những tiếng kêu. Một tiếng hét có thể là bé đang đói, tiếng khóc ngắt quãng khó chịu nghĩa là trẻ muốn thay tã. Khi lớn thêm một chút, bé sẽ bắt đầu biết thở dài, hoặc tự phát ra những tiếng kêu ngộ nghĩnh khác. Đối với khả năng hiểu ngôn ngữ, bé bắt đầu nhận ra âm thanh hình thành thế nào và sự giống nhau của ngôn từ phát ra từ mọi người xung quanh.

-Từ 4-6 tháng: Ở giai đoạn này, trẻ bắt đầu bập bẹ, kết hợp lẫn nguyên âm và phụ âm, chẳng hạn như ba ba, ya ya. Vào khoảng 6 tháng, bé có thể phản ứng khi mẹ gọi tên mình. Bạn có thể dễ dàng nghe ra khi bé nói ma ma hay đa đa.  Nỗ lực của bé khi nói chuyện với mẹ phải nói là vô tận. Bé luôn cố gắng hết sức để sử dụng lưỡi, răng, vòm miệng và thanh quản của mình để phát ra những âm thanh ngộ nghĩnh nhằm giao tiếp với mọi người. Điều thú vị là, trẻ sơ sinh ở tuổi này trên khắp thế giới đều phát ra một kiểu âm thanh tương tự nhau như ba, ma, ka, đa, ya.

-Từ 7-12 tháng: Bé sẽ dần bập bẹ theo âm thanh nghe thấy và cố gắng nói sao cho giống. Ở giai đoạn này, mẹ nên thường xuyên đọc sách, kể chuyện hoặc nói chuyện cùng con để giúp bé phát triển khả năng ngôn ngữ của mình.

-Từ 13-18 tháng: Bây giờ bé đã biết sử dụng một hoặc nhiều từ khi nói chuyện với mẹ, và bắt đầu nhận ra từ ngữ có ý nghĩa. Bé thậm chí còn có thể lên hoặc xuống giọng với từ mà mình biết tùy vào ngữ cảnh.

-Từ 19-24 tháng: Bé đã có thể nói khoảng 50 từ, đồng thời khả năng hiểu ngôn ngữ của bé cũng phát triển rất nhiều. Bé quan sát, lắng nghe và học thêm từ mới mỗi ngày. Ở tuổi này, bé đã có thể nói được 2 từ rồi nhé, chẳng hạn như mẹ ơi, ba ơi, bồng bồng, đi chơi… Cảm giác mình khá trưởng thành vì đã có thể diễn đạt những điều mình muốn, bé thường có xu hướng chỉ làm những gì mình thích. Mẹ không thể nào chỉnh bé khi bé nói Mẹ dép thay vì dép mẹ.

-25-36 tháng: Bé đã bắt đầu phân biệt được cách xưng hô, biết mình xưng con và phải gọi ba mẹ. Trong độ tuổi này, vốn từ vựng của bé không ngừng phát triển và mở rộng. Bé có thể nối các danh từ và động từ vào với nhau để tạo nên câu đơn giản: Con muốn đi chơi. Khi lên 3, mẹ sẽ hết sức đau đầu với một tên nhóc tinh vi, nói nhiều trong nhà. Bé sẽ không ngừng đưa ra những bình luận, lý lẽ hết sức thú vị và ngộ nghĩnh, đồng thời hỏi và “làm phiền” mẹ rất nhiều.

3/ Mách mẹ cách dạy trẻ tập nói

-Thường xuyên nói chuyện: Không có nghĩa mẹ cứ phải huyên thuyên không ngừng nghỉ. Thay vào đó, tranh thủ thời gian ở bên con để trò chuyện. Mô tả những gì mẹ đang làm, đặt câu hỏi, hát.

-Đọc sách cho con: Đây là cách tuyệt vời để phát triển vốn từ vụng nhỏ bé của trẻ. Cách sắp xếp câu chữ trơn tru sẽ giúp bé hiểu được quy tắc của ngôn ngữ. Đừng quên kể chuyện bằng cảm xúc, bé sẽ hiểu trọn vẹn hơn nội dung của truyện mẹ kể.

-Luôn luôn lắng nghe: Và thấu hiểu nữa. Bất cứ khi nào trẻ bập bẹ, nhìn vào mắt bé với hàm ý mẹ hiểu rồi. Bé sẽ được khuyến khích nói nhiều hơn để thu hút sự tập trung, chú ý của bạn.

>>> Các thảo luận có cùng chủ đề:

• Bé bao nhiêu tháng mới tập nói?
• Dạy trẻ tập nói: 3 sai lầm điển hình
• Ký hiệu nên dạy bé trước khi tập nói

MarryBaby

Não bao gồm nhiều phần phối hợp có nhiệm vụ kiểm soát toàn bộ việc chúng ta làm, từ nghe, nhìn, ngửi, hoạt động đến giải quyết vấn đề theo từng cấp độ khác nhau. Mỗi phần quan trọng này chứa hàng triệu tế bào não, hoặc tế bào thần kinh. Các tế bào này liên lạc với nhau bằng thông tin hóa học qua các khoảng trống nhỏ gọi là khớp thần kinh. Các thông điệp lặp đi lặp lại, liên kết với nhau và hình thành nên “con đường thần kinh”, được ví như “hệ thống dây điện”. Trong những năm đầu đời, những kết nối này phát triển một cách siêu tốc nếu được “lắp đặt” đúng cách.

Vì vậy, kích thích trí não trẻ từ thưở ấu thơ hết sức quan trọng. Không cần những món đồ chơi hay thiết bị đặc biệt, ba mẹ có thể giúp trí não trẻ phát triển bằng những cách lành mạnh được bật mí ngay dưới đây!

1/ Thông tin về trí não trẻ ba mẹ có thể chưa biết

“Hệ thống dây điện” trong não bộ chưa được kết nối đầy đủ khi trẻ vừa mới sinh ra. Vì vậy, không mấy khó khăn để giúp hệ thống này thay đổi, phát triển để đáp ứng với môi trường xung quanh. Ngay từ lúc này, ba mẹ nên cho trẻ trải nghiệm những hoạt động thường ngày như chơi mà học qua đồ chơi và sự tương tác, nghe đọc sách, nghe nhạc. Chỉ khi hệ thống này được thiết lập, não bộ trẻ mới có cơ hội phát triển toàn diện, nâng cao khả năng ngôn ngữ  cũng như giải quyết vấn đề khi trẻ lớn lên. Hẳn nhiên, sức khỏe, thể chất và cảm xúc của trẻ cũng được lợi rất nhiều.

Tình cảm cũng là chìa khóa quan trọng để xây dựng mộ não bộ khỏe mạnh. Đủ đầy yêu thương và những mối quan hệ tích cực, trẻ sẽ không bao giờ phải đối mặt với chứng stress thời “hại điện”. Đó có thể là trải nghiệm căng thẳng của trẻ với hôn nhân của ba mẹ, sự lạm dụng, bỏ bê, bạo lực hoặc ba mẹ mắc bệnh tâm thần,…

[inline_article id = 67477]

2/ Điều kiện cần để kích thích trí não trẻ phát triển

-Trách nhiệm, sự nuôi dưỡng và những trải nghiệm tích cực: Trải nghiệm hẳng ngày giúp hình thành nền móng cho trí não trẻ, qua những thói quen hằng ngày và những người bé có cơ hội tiếp xúc. Trẻ cần được sống và vui chơi trong môi trường lành mạnh với nhiều cơ hội học hỏi và phát triển. Mẹ nên tinh ý nhận ra khi nào bé mỏi mệt, đói hoặc căng thẳng, hay cần một cái ôm thắm thiết từ mẹ. Sự quan tâm này giúp trẻ luôn cảm thấy an toàn, tin cậy rằng khi ốm đau, buồn bã, sẽ có ba mẹ ở bên.

-Hoạt động vui chơi: Nói chuyện, đọc sách và hát cho trẻ nghe là những hoạt động vui vẻ và dễ dàng mẹ có thể giúp con phát triển trí não. Những trò chơi đơn giản với bé sơ sinh, như ú òa chẳng hạn, không bao giờ là thừa thãi.

-Thực phẩm lành mạnh: Nếu cho con bú, sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho bé trong 6 tháng đầu tiên. Khoảng thời gian bé bú mẹ cũng là lúc não bộ đang hình thành qua giao tiếp ánh mắt, nụ cười và sự tiếp xúc thân mật giữa mẹ và con. Khi bé bắt đầu tập ăn, mẹ nên đảm bảo cung cấp các loại thực phẩm giàu chất sắt, omega-3, nhiều vitamin và khoáng chất như trái cây, rau củ.

-Tương tác tình cảm: Thực tế là trẻ không cần đồ chơi đắt tiền. Sự yêu thương từ người thân chính là món đồ chơi vô giá. Nhiều đồ chơi được quảng bá là tốt trong việc “giáo dục” trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào khẳng định điều này hiệu quả đến đâu hay thế nào. Nên hạn chế cho trẻ xem tivi, tiếp xúc với thiết bị công nghệ hiện đại từ sớm. Thay vào đó, nên giúp trẻ chủ động tương tác với mọi người xung quanh và khám phá thế giới từ đó. Bất cứ màn hình tivi, điện thoại hay máy tính, cũng nên được khuyến cáo với trẻ dưới 2 tuổi.

3/ Ba mẹ có thể làm gì để kích thích trí não trẻ?

-Đáp ứng nhu cầu của bé: Điều này đặc biệt quan trọng khi bé bị bệnh, đói, buồn bã. Tuy nhiên, đôi khi ba mẹ lại không mấy để ý đến cách bày tỏ cảm xúc chưa rõ ràng của bé. Khi bé bập bẹ, phát ra âm thanh khó hiểu hoặc chỉ mỉm cười thôi, trong đó luôn ẩn chứa thông điệp nào đó. Khi ba mẹ đáp ứng lại nhu cầu này, trí não trẻ sẽ có cơ hội phát triển thêm.

-Một gia đình đủ đầy yêu thương: Tạo dựng thói quen hằng ngày cho cả gia đình bé có thể tin cậy và cảm thấy an toàn. Ba mẹ nên bình tĩnh trong mọi tình huống.

-Giúp bé khám phá môi trường xung quanh: Vui chơi là cách tốt nhất để trẻ học hỏi, và ba mẹ chính là những người bạn chơi đầu đời của con. Cùng con khám phá thế giới xung quanh với những trò chơi đơn giản. Đừng quên trò chuyện với bé về những gì đang xảy ra hằng ngày, chỉ cho bé để bé cảm nhận và phát triển các giác quan.

-Chăm sóc cho sức khỏe của bé: Tiêm phòng vắc xin đầy đủ cho bé, nên tìm hiểu các thông tin hoặc tư vấn bác sĩ nhi để nắm rõ từng cột mốc phát triển của bé.

–Phát triển kỹ năng xã hội cho bé: Đừng giữ bé khư khư trong nhà, nên năng cho con ra ngoài để tiếp xúc với trẻ em và người lớn khác.

-Chất lượng “cô trông trẻ”: Khi công việc buộc bạn không thể chăm trẻ 24/24, chọn người hoặc nơi giữ trẻ chất lượng và tin tưởng. Chỉ như vậy, bé mới có cơ hội học hỏi và phát triển đúng cách.

-Yêu cầu giúp đỡ khi cần thiết: Bất cứ khi nào cảm thấy stress, áp lực hay quá tải trong chuyện chăm sóc em bé, đừng ngại chia sẻ để được giúp đỡ và hỗ trợ. Anh xã, người thân hoặc bác sĩ, các chuyên gia tư vấn.

>>> Các thảo luận có cùng chủ đề:

• Thực phẩm cần thiết cho sự phát triển não bộ của bé
• Thức ăn nào tốt để phát triển trí não?
• Gợi ý 10 hoạt động tốt cho phát triển trí não trẻ