Sự thay đổi nội tiết tố trong thời kỳ cho con bú không chỉ gây những xáo trộn tâm lý mà còn là nguyên nhân của chứng táo bón sau sinh. Táo bón có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng nếu mẹ không tìm cách cải thiện và phòng ngừa.
Nguyên nhân gây táo bón sau sinh
Có nhiều nguyên nhân gây ra chứng táo bón sau sinh, thường gặp nhất là:
– Sự thay đổi nội tiết tố: sự tăng, giảm nồng độ hormone diễn ra từ khi mang thai và kéo dài đến sau sinh làm chậm chức năng ruột.
– Bổ sung vitamin: sau sinh, mẹ thường bổ sung sắt, canxi… bằng viên uống. Các thuốc này có tác dụng phụ là gây táo bón.
– Cơ thể mất đi một lượng nước đáng kể để tạo sữa: nếu uống ít nước, mẹ sẽ gặp tình trạng táo bón sau sinh.
– Tổn thương cơ vòng hậu môn: quá trình chuyển dạ và sinh con có thể khiến cơ vòng hậu môn hoặc cơ sàn chậu tổn thương, gây ra chứng táo bón sau sinh.
– Vết rạch tầng sinh môn bị đau: Vết rạch tầng sinh môn gây đau đớn khiến mẹ ngại đi đại tiện. Nhịn lâu dần có thể dẫn đến táo bón.
Ngoài ra, một số thói quen trong sinh hoạt như chế độ ăn thiếu chất xơ, uống các loại thuốc (thuốc chống trầm cảm, hạ huyết áp…), lười vận động… cũng là nguyên nhân gây ra chứng táo bón cho mẹ sau sinh.
Các triệu chứng của táo bón sau sinh
Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến nhất của chứng táo bón:
- Cảm giác đau đớn, khó chịu khi đi ngoài.
- Đi ngoài phân nhỏ, cứng và khô.
- Cảm giác như vẫn còn đầy bụng ngay cả sau khi đã đi ngoài.
- Mất quá nhiều thời gian để rặn.
- Chuột rút hoặc đau dạ dày.
- Tâm lý mẹ căng thẳng quá mức.
Khi nào mẹ cần gặp bác sĩ?
Trong hầu hết các trường hợp, táo bón sau sinh có thể khắc phục nếu cải thiện chế độ ăn uống, nghỉ ngơi. Trường hợp táo bón đi kèm với các dấu hiệu bất thường sau thì mẹ cần thăm khám.
- Phân dính máu hoặc dính chất nhầy.
- Sốt, nôn.
- Táo bón kèm theo chứng tiêu chảy rất có thể là dấu hiệu của bệnh đại tràng hoặc cảnh báo hệ tiêu hóa đang gặp vấn đề.
- Táo bón kéo dài không cải thiện, thậm chí nghiêm trọng hơn dù đã nghỉ ngơi khoa học, ăn uống lành mạnh (bổ sung đủ nước, thực phẩm giàu chất xơ, hạn chế thức ăn cay nóng…)
Hậu quả của táo bón sau sinh
Nếu không sớm khắc phục, táo bón thời kỳ hậu sản có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe.
– Bệnh trĩ làm mẹ khó chịu và đau đớn.
– Đầy bụng, nhiễm độc hệ tiêu hóa nếu phân ứ đọng lâu ngày.
– Gây áp lực lên thành bụng dẫn đến bục vết mổ đẻ, gây đau hoặc bục vết may tầng sinh môn, sa dạ con…
Dinh dưỡng cho mẹ bị táo bón
– Bị táo bón nên ăn gì?
Khi đang cho con bú, mẹ cần bổ sung nhiều chất dinh dưỡng để có lượng sữa dồi dào. Nhưng mẹ cần ăn gì, uống gì để phòng ngừa táo bón mà vẫn lợi sữa?
- Các loại rau củ giàu vitamin, chất xơ: Chất xơ đóng vai trò quan trọng đối với cơ thể, giúp tiêu hóa dễ dàng hơn, đường ruột hoạt động tốt hơn, từ đó ngăn ngừa tình trạng táo bón. Những thực phẩm nhiều chất xơ gồm khoai lang, các loại hạt, đậu, súp lơ xanh, bơ, chuối, táo, lê, rau chân vịt, cà rốt…
- Uống nhiều nước: Nước làm mềm phân, từ đó giúp mẹ dễ đi ngoài hơn. Tốt nhất, mẹ nên uống khoảng 10-12 ly nước mỗi ngày. Đặc biệt khi đang cho con bú, mẹ cần bổ sung đủ nước.
– Bị táo bón hạn chế ăn gì?
- Thịt đỏ: Hàm lượng đạm cao trong thịt đỏ có thể khiến hệ tiêu hóa tiêu tốn nhiều thời gian hơn để xử lý. Ngoài ra thịt đỏ cũng chứa một hàm lượng sắt đáng kể. Đây là những thành phần làm chứng táo bón khó cải thiện. Mặc dù sau sinh mẹ cần nhiều dưỡng chất để hồi phục nhưng tránh ăn quá nhiều đạm, gây quá tải cho hệ tiêu hóa.
- Sữa và các sản phẩm từ sữa (ngoại trừ sữa chua): Đường lactose có trong sữa và các sản phẩm từ sữa làm tăng khí, gây đầy bụng, làm táo bón nặng hơn.
- Thức ăn được tinh chế từ bột gạo, nguyên liệu nhiều dầu mỡ: Đây là “thủ phạm” khiến táo bón nghiêm trọng thêm.
- Đồ ăn cay nóng: Những món ăn cay (ớt, tiêu), thực phẩm nhiều gia vị có tính “nhiệt” không chỉ làm mẹ táo bón và còn ảnh hưởng đến nguồn sữa cho bé.
- Thực phẩm chứa tanin: Chất tanin có trong rượu vang, trà đặc, cà phê và các loại quả còn xanh non có thể gây táo bón. Do đó, đây cũng là nhóm thực phẩm mẹ nên tránh khi bị táo bón.
Phòng ngừa táo bón sau sinh
Phòng ngừa táo bón sau sinh, bên cạnh dinh dưỡng như trên, mẹ đừng quên làm theo hướng dẫn sau:
– Chia nhỏ bữa ăn
Mẹ sau sinh nên chia nhỏ lượng thức ăn bằng cách ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày và ăn thường xuyên hơn. Trung bình khoảng 5-6 bữa mỗi ngày.
– Vận động cơ thể nhẹ nhàng
Những người ít vận động thường có tỷ lệ táo bón cao hơn. Đó là lý do vì sao mẹ nên vận động cơ thể nhẹ nhàng mỗi ngày. Hoạt động thể chất làm tăng lưu lượng máu và oxy đến tất cả các cơ quan, bao gồm cả ruột. Ngay cả khi chỉ đi dạo một chút với bé cũng có thể đem lại hiệu quả ngăn ngừa táo bón sau sinh.
>>> Mẹ có thể xem thêm: 5 bài tập yoga sau sinh nhẹ nhàng giúp bạn giảm mệt mỏi
– Bổ sung vitamin và chất khoáng
Vitamin và khoáng chất có thể giúp thúc đẩy hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn, từ đó ngăn ngừa táo bón sau sinh. Một số vitamin hoạt động như chất làm mềm phân tự nhiên, chẳng hạn vitamin C, vitamin B5, B12, axit folic… Tuy nhiên, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bổ sung.
– Rèn luyện thói quen đi vệ sinh
Thường xuyên nhịn đi ngoài có thể dẫn đến tình trạng táo bón kéo dài. Vì vậy mẹ nên đi ngay khi có nhu cầu. Tốt nhất, mẹ nên tập thói quen đi vệ sinh vào một khung giờ nhất định vào buổi sáng sau khi thức dậy.
– Giữ tinh thần thoải mái
Stress, căng thẳng có thể góp phần làm tăng nguy cơ dẫn đến chứng táo bón. Do vậy, mẹ cố gắng giữ tinh thần thật thoải mái, tránh áp lực hay căng thẳng. Bên cạnh đó cần nghỉ ngơi hợp lý và ngủ đủ giấc (khoảng 8 tiếng mỗi ngày).
– Hạn chế dùng thuốc có tác dụng phụ gây táo bón
Một số loại thuốc có tác dụng phụ gây táo bón. Vì vậy, nếu đang bị táo bón sau sinh, mẹ hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Cách xoa bụng trị táo bón sau sinh
Ngay khi mới phát hiện tình trạng táo bón, mẹ nên tìm cách “dập tắt” ngay bằng cách xoa bụng kết hợp cải thiện chế độ ăn uống.
Xoa bụng chính là cách tăng cường nhu động ruột, giúp cho quá trình bài tiết chất thải trong ruột dễ dàng. Đây là cách trị táo bón cho mẹ sau sinh đơn giản nhưng hiệu quả nhanh chóng.
Hướng dẫn mẹ 2 cách xoa bụng trị táo bón như sau:
– Cách 1
- Tay trái chống eo, tay phải từ vùng rốn xoa ly tâm ra chung quanh nhiều vòng.
- Thực hiện xoa xuống phía dưới trái, qua bụng dưới, bụng phải rồi trở về vùng dạ dày là 1 lần, xoa 36 lần.
- Đổi tay, tay phải chống eo và thực hiện ngược lại, cũng xoa 36 lần.
– Cách 2
- Nằm ngửa, tĩnh tâm, duỗi mềm các cơ.
- Dùng hai bàn tay đặt chồng lên nhau, xoa bụng theo chiều kim đồng hồ với một lực ép vừa phải, thực hiện 50 vòng.
Khi áp dụng, mẹ lưu ý không nên xoa bụng ngay khi mới ăn xong vì sẽ gây áp lực lên dạ dày, tạo tâm lý mệt mỏi.
Mong rằng bài viết đã cung cấp cho mẹ những thông tin hữu ích về chứng táo bón sau sinh. Táo bón có thể là triệu chứng đáng lo ngại nếu đi kèm các dấu hiệu bất thường khác, vậy nên mẹ đừng chủ quan nhé.
